ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Α' Εμείς και η φύση 1. Φώτης Κόντογλου, «Ο αστρολάβος» 2. Οδυσσέας Ελύτης, «Ο ήλιος ο ηλιάτορας » 3. Κωστής Παλαμάς, «Στον κήπο» 4. Κώστας Βάρναλης, «Να σ΄ αγναντεύω θάλασσα» 5. Γιάννης Ρίτσος, «Τραγουδάκια του Φωτούλη» 6. Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος, «Η πολιτεία της λίμνης» 7. Ανδρέας Λασκαράτος, «Στο Καλοκαίρι» 8. Τσου Τσεν Πάι, «Ο σκαντζόχοιρος» 9. Γιώργος Μπόντης, «Ο ασημένιος δρόμος» 10. Ελένη Χωρεάνθη, «Η Ασπρούδα» 11. Ηλίας Βενέζης, «Η Χιονάτη της Πάρνηθας» 12. Τζακ Λόντον, « Ένας σκύλος σωτήρας» Β' Κοινωνική ζωή 1. Όμηρος, [Στο νησί των Φαιάκων] 2. Αισχύλος, [Προμηθέας Δεσμώτης] 3. Νικηφόρος Βρεττάκος, «Νικηφόρος Βρεττάκος» 4. Δημήτρης Ποταμίτης, «Τα πουλιά» 5. Δημοτικό τραγούδι, «Της ξενιτιάς» 6. Αγγελική Βαρελλά, «Δρακοπαραμύθι» 7. Τζιάννι Ροντάρι, «Περιπέτεια με την τηλεόραση» 8. Μενέλαος Λουντέμης, «Ένα παιδί μετράει τ’ άστρα» 9. Αντώνης Σαμαράκης, «Σ’ ένα συνοριακό σταθμό» 10. Λίτσα Ψαραύτη, «Ο Θωμάς» Γ' Η οικογένειά μας 1. Νικηφόρος Βρεττάκος, Η μητέρα μου στην εκκλησία 2. Κ.Π. Καβάφης, Δέησις 3. Λευτέρης Παπαδόπουλος, Η μάνα μου 4. Ανδρέας Εμπειρίκος, Ο κορυδαλλός 5. Ρόαλντ Νταλ, Η καρδιά ενός ποντικού 6. Ναζίμ Χικμέτ, Νανούρισμα 7. Μάνος Κοντολέων, [Αποκριάτικη ιστορία] 8. Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου, Η μαμά μας η θάλασσα 9. Ι.Δ. Ιωαννίδης, [Το καυκασιανό παραμύθι] Δ' Σχολείο και παιδί 1. Έλλη Αλεξίου, Η Βαγγελίτσα 2. Ζαν Ζακ Σεμπέ – Ρενέ Γκοσινύ, Οι έλεγχοι 3. Παντελής Καλιότσος, Ένα σακί μαλλιά 4. Ευγενία Φακίνου, [Η Αστραδενή στο νέο σχολείο της] 5. Φιλίπ Μπαρμπώ, Η βιβλιοθήκη μας Ε' Τα παιδικά χρόνια 1. Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, Παιδική μνήμη 2. Αλέξανδρος Πάλλης, Πώς ήθελα 3. Γιώργος Σεφέρης, [ Ένα γράμμα στη Μίνα] 4. Ντιμίτερ Ινκιόφ, Οι κάλοι της Κλάρας 5. Σοφία I. Φίλντιση, Η καρδούλα ΣΤ΄ Ανθρώπινοι χαρακτήρες 1. Αίσωπος, Οι ψαράδες που έπιασαν μια πέτρα 2. Αίσωπος, Ο κάβουρας και η μάνα του 3. Ιούλιος Τυπάλδος, Οι γκιόνηδες 4. Στράτης Μυριβήλης, Η Ηλιογέννητη 5. Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, Η Σακοράφα 6. Μισέλ Τουρνιέ, [Το παιχνίδι της μεταμφίεσης] 7. Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, Η καλόγρια η τσιγγάνα 8. Νίκος Καζαντζάκης, [Ο γιος] Ζ΄ Θρησκευτική ζωή 1. Απόστολος Παύλος, [Η αγάπη] 2. Κωστής Παλαμάς, Ένας Θεός 3. Ειρήνη Μάρρα, Τα Χριστούγεννα του Τα Κι Κο 4. Μοραΐτικα κάλαντα 5. Νικηφόρος Βρεττάκος, Τα γόνατα του Ιησού 6. Ρωμανός ο Μελωδός, Η Ανάσταση του Ιησού 7. Γρηγόριος Ξενόπουλος, Τα κόκκινα αυγά 8. Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Τ’ αγνάντεμα Η΄ Γεγονότα από την ελληνική ιστορία 1. Μαρία Λαμπαδαρίδου-Πόθου, [Συνάντηση με το Διγενή Ακρίτα] 2. Κώστας Ουράνης, [Ο Μυστράς] 3. Της Λένως του Μπότσαρη (δημοτικό τραγούδι) 4. Διονύσιος Σολωμός, Οι ελεύθεροι πολιορκημένοι 5. Ανδρέας Κάλβος, Ο φιλόπατρις 6. Άγγελος Σικελιανός, Ο ξένος 7. Γαλάτεια Γρηγοριάδου-Σουρέλη, Ο μικρός μπουρλοτιέρης 8. Γιάννης Μακρυγιάννης, [Είμαστε εις το «εμείς»] 9. Νίκος Γκάτσος, Μπαρμπαγιάννη Μακρυγιάννη 10. Διδώ Σωτηρίου, [Οι πρόσφυγες] 11. Νικηφόρος Βρεττάκος, Ένας στρατιώτης μουρμουρίζει στο αλβανικό μέτωπο 12. Γιάννης Μπεράτης, [Στα βουνά της Αλβανίας] 13. Άλκη Ζέη, [Η παρέλαση] 14. Ζωρζ Σαρή, Τα κουλουράκια 15. Γιάννης Ρίτσος, Λαός 16. Μαργαρίτα Λυμπεράκη, [Η εξέγερση] Θ΄ Λαϊκή παράδοση και πολιτισμός 1. Παιδικά νανουρίσματα 2. Παροιμιόμυθοι 3. Λιανοτράγουδα 4. Κάποτε ριζώνουν και τα λόγια (λαϊκό παραμύθι) 5. Ο κυρ Λάζαρος κι οι δράκοι (λαϊκό παραμύθι) 6. Ιωάννης Πολέμης, [Μπροστά στις Καρυάτιδες] Ι΄ Ειρήνη και φιλία 1. Γιάννης Ρίτσος, Ειρήνη 2. Φερεϋντούν Φαριάντ, Όνειρα με χαρταετούς και περιστέρια 3. Χάρης Σακελλαρίου, Η Ευρώπη κι ο ταύρος 4. Ζακ Λε Γκοφ, [Η Ευρώπη] 5. Χρήστος Μπουλώτης, Η Βροχούλα, ο Μουντζούρης κι ένα χριστουγεννιάτικο όνειρο 6. Μάρω Λοΐζου, Το χαμογελαστό συννεφάκι 7. Ελένη Σαραντίτη, [Οι φίλοι μας οι τσιγγάνοι] ΙΑ΄ Φαντασία και περιπέτεια 1. Ειρήνη Μάρρα, Η καλλονή με το φιδίσιο κορμί 2. Λουκιανός, [Ταξίδια γεμάτα περιπέτειες] 3. Ρενέ Γκοσινύ – Αλμπέρ Ουντερζό, [Στρατός για... κλάματα] 4. Ζαχαρίας Παπαντωνίου, Το άρρωστο άλογο 5. Ευγένιος Τριβιζάς, [Η θλιμμένη αγελάδα] 6. Ζωή Βαλάση, Ο παράξενος πραματευτής 7. Ράντγιαρντ Κίπλινγκ, Η φάλαινα κι ο οισοφάγος της

	Ζ 1
Απόστολος Παύλος [Η αγάπη]
Aν μπορώ να λαλώ όλες τις γλώσσες των ανθρώπων, ακόμα και των αγγέλων, αλλά δεν έχω αγάπη για τους άλλους, οι λόγοι μου ακούγονται σαν ήχος χάλκινης καμπάνας ή σαν κυμβάλου* αλαλαγμός*. Κι αν έχω της προφητείας το χάρισμα κι όλα κατέχω τα μυστήρια κι όλη τη γνώση, κι αν έχω ακόμα όλη την πίστη έτσι που να μετακινώ βουνά, αλλά δεν έχω αγάπη, είμαι ένα τίποτα. Κι αν ακόμα μοιράσω στους φτωχούς όλα μου τα υπάρχοντα, κι αν παραδώσω στη φωτιά το σώμα μου για να καεί, αλλά δεν έχω αγάπη, σε τίποτα δε μ’ ωφελεί. Εκείνος που αγαπάει έχει μακροθυμία*, έχει και καλοσύνη· εκείνος που αγαπάει δε ζηλοφθονεί*· εκείνος που αγαπάει δεν κομπάζει* ούτε περηφανεύεται· είναι ευπρεπής, δεν είναι εγωιστής ούτε ευερέθιστος*· ξεχνάει το κακό που του έχουν κάνει. Δε χαίρεται για το στραβό που γίνεται, αλλά μετέχει στη χαρά για το σωστό. Εκείνος που αγαπάει όλα τα ανέχεται· σε όλα εμπιστεύεται, για όλα ελπίζει, όλα τα υπομένει. Ποτέ η αγάπη δε θα πάψει να υπάρχει.   Φώτη Κόντογλου, [Ο Χριστός]	* κυμβάλου (το κύμβαλο): κρουστού οργάνου * (ο) αλαλαγμός: ήχος, κραυγή. Η φράση «σαν κυμβάλου αλαλαγμός» σημαίνει ότι οι λόγοι είναι κούφιοι, χωρίς ουσία * (η) μακροθυμία: ανεκτικότητα, υπομονή * δε ζηλοφθονεί (ζηλοφθονώ): δεν οδηγεί σε ζήλια και μίσος * δεν κομπάζει (κομπάζω): δεν υπερηφανεύεται χωρίς λόγο, δεν ψωροϋπερηφανεύεται * ευερέθιστος: αυτός που θυμώνει με το παραμικρό

161

Ζ΄. ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΖΩΗ

Ανθολόγιο Λογοτεχνικών Κειμένων

Θεοφάνης ο Κρης Περίφημος αγιογράφος του 16ου αι. από την Κρήτη. Οι μορφές του διακρίνονται από φυσικότητα και εκφραστική δύναμη. Θεοφάνους του Κρητός, [Απόστολος Παύλος] Λεπτομέρεια τοιχογραφίας. 16ος αι. μ.Χ., Άγιον Όρος   Ερωτήσεις - Δραστηριότητες  Βρείτε στο κείμενο τα γνωρίσματα της αγάπης. Από ποια πράγματα ή στοιχεία της ζωής είναι ανώτερη; «Εγώ δεν είμαι για να μοιράζομαι έχθρες αλλ’ αγάπη», λέει η Αντιγόνη, η ηρωίδα του Σοφοκλή, στην ομώνυμη τραγωδία. «Αγαπώ, άρα υπάρχω», γράφει ο Νικηφόρος Βρεττάκος σ’ ένα ποίημά του. Να συζητήσετε στην τάξη για το νόημα των παραπάνω φράσεων. Με ποιους τρόπους εκδηλώνετε εσείς την αγάπη σας προς τους γονείς, τα αδέλφια ή τους φίλους σας;   Απόστολος Παύλος (Ταρσός Κιλικίας 10 μ.Χ. - Ρώμη 64 μ.Χ.) Υπήρξε μια από τις κορυφαίες φυσιογνωμίες του χριστιανισμού, ένας από τους Αποστόλους του Χριστού. Ασπάστηκε τον χριστιανισμό λίγα χρόνια μετά τον θάνατο του Ιησού και από διώκτης του έπαιξε πρωταρχικό ρόλο στην εξάπλωση της νέας θρησκείας, αφιερώνοντας τη ζωή του στη διάδοση του Ευαγγελίου. Κατάφερε να κάνει γνωστό τον χριστιανισμό έξω από τα στενά όρια της Παλαιστίνης και να επιδράσει στον κόσμο των εθνικών. Ο Παύλος συνέγραψε πολλές Επιστολές (Προς Ρωμαίους, Προς Κορινθίους, Προς Γαλάτας, Προς Θεσσαλονικείς κ.ά.), με τις οποίες ρύθμισε τα προβλήματα των Εκκλησιών που τότε είχαν ιδρυθεί.

162