ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Ανθολόγιο Λογοτεχνικών Κειμένων Ε' & Στ' Δημοτικού


Η 4

Διονύσιος Σολωμός

Οι ελεύθεροι πολιορκημένοι

«Οι ελεύθεροι πολιορκημένοι» είναι ένα από τα σημαντικότερα ποιητικά έργα του Διον. Σολωμού. Αποτελείται από τρία σχεδιάσματα, δηλαδή προσχέδια, στα οποία ο ποιητής κατέγραψε τις σκέψεις του, χωρίς ωστόσο να δώσει μια τελειωτική και ολοκληρωμένη σύνθεση. Στο Β’ σχεδίασμα, μέρος του οποίου αποτελεί το κείμενό μας, περιγράφεται η τραγική θέση των πολιορκημένων στο Μεσολόγγι, την ώρα που το φυσικό περιβάλλον βρίσκεται στην καλύτερη ώρα του. Είναι άνοιξη, η ομορφιά κυριαρχεί παντού, ο τόπος σφύζει από ζωή. Ο πόνος κάτω από τέτοιες συνθήκες είναι αβάσταχτος. Δεν είναι μόνο οι Τούρκοι που αντιμάχονται τους σκελετωμένους ήρωες· και αυτή ακόμη η φύση, με την ονειρεμένη ομορφιά της, τους κάνει να αμφιταλαντεύονται: να μείνουν και να πέσουν, εκτελώντας το χρέος τους, ή να προσπαθήσουν να φύγουν, για να χαρούν τη γλύκα της ζωής;

 

Ο Απρίλης με τον Έρωτα χορεύουν και γελούνε,
κι όσ’ άνθια βγαίνουν και καρποί τόσ’ άρματα σε κλειούνε*.

Λευκό βουνάκι πρόβατα κινούμενο βελάζει,
και μες στη θάλασσα βαθιά ξαναπετιέται πάλι,
π’ ολονυχτίς εσύσμιξε με τ’ ουρανού τα κάλλη.
Και μες στης λίμνης τα νερά, όπ’ έφθασε μ’ ασπούδα*,
έπαιξε με τον ίσκιο της γαλάζια πεταλούδα,
που ευώδιασε τον ύπνο της μέσα στον άγριο κρίνο·
το σκουληκάκι βρίσκεται σ’ ώρα γλυκιά κι εκείνο.
Μάγεμα η φύσις κι όνειρο στην ομορφιά και χάρη·
η μαύρη πέτρα ολόχρυση και το ξερό χορτάρι.
Με χίλιες βρύσες χύνεται, με χίλιες γλώσσες κρένει*:
«Όποιος πεθάνει σήμερα χίλιες φορές πεθαίνει».

 

* σε κλειούνε: σε κλείνουν, σε αποκλείουν

* (η) ασπούδα: η βιασύνη, η γρηγοράδα

* κρένει (κρένω): λέει, αποκρίνεται

191


 

Η΄. ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Ανθολόγιο Λογοτεχνικών Κειμένων

 

 


Ευγένιος Ντελακρουά
(1798-1863)
Γάλλος ρομαντικός ζωγράφος. Το έργο του περιλαμβάνει συνθέσεις με ιστορικά και εξωτικά θέματα, θρησκευτικούς πίνακες κ.ά.
Ευγένιου Ντελακρουά, Η Ελλάδα στα ερείπια του Μεσολογγίου
Ευγένιου Ντελακρουά, Η Ελλάδα στα ερείπια του Μεσολογγίου

 

192


 

Η΄. ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Ανθολόγιο Λογοτεχνικών Κειμένων

 

 

Ερωτήσεις - Δραστηριότητες

  1. Να σχολιάσετε τον τελευταίο στίχο.

  2. Με ποιες λέξεις ή φράσεις αποδίδονται οι ιδιότητες του Απρίλη και με ποιες του Έρωτα;

  3. Να συγκρίνετε το περιεχόμενο του αποσπάσματος με τη φράση «για δες καιρό που διάλεξε ο χάρος να με πάρει», που λέγεται ότι είπε ο Αθανάσιος Διάκος, λίγο πριν πεθάνει, άνοιξη κι αυτός.

  4. Ποιο τραγικό δίλημμα βασανίζει τους πολιορκημένους; Γνωρίζοντας από την ιστορία την έξοδο και το μαρτυρικό τέλος τους, πώς κρίνετε την επιλογή τους;

 

Διονύσιος ΣολωμόςΔιονύσιος Σολωμός
(Ζάκυνθος 1798 - Κέρκυρα 1857)
Η σπουδαιότερη ποιητική μορφή του νεότερου ελληνισμού, αναμορφωτής της σύγχρονης ποίησής μας και της γλώσσας μας. Ήταν γιος αριστοκράτη πατέρα και μητέρας με λαϊκή καταγωγή. Σπούδασε στην Ιταλία νομικά. Επηρεάστηκε από την ιταλική λογοτεχνία, το δημοτικό τραγούδι και την κρητική λογοτεχνία. Ύμνησε με επικό ή λυρικό τρόπο την πατρίδα, τη γυναίκα και τον έρωτα, τη ζωή. Δημιούργησε Σχολή με πιστούς μαθητές που διέδωσαν τις ιδέες του. Έργα του: Ύμνος εις την ελευθερίαν, Εις τον θάνατον του Λορδ Μπάιρον, Λάμπρος, Ο Διάλογος, Η γυναίκα της Ζάκυθος, Ο Κρητικός, Ο πόρφυρας. Η διάσωση του έργου του Σολωμού οφείλεται στον μαθητή του Ιάκωβο Πολυλά, που το συγκέντρωσε με υποδειγματικό σεβασμό στα Ευρισκόμενα (1859), προτάσσοντας ως Εισαγωγή τα περίφημα «Προλεγόμενά» του

Βιογραφικό με περισσότερες πληροφορίες δεσμός

 

193


Διονύσιος Σολωμός
Για τη ζωή και το έργο του [πηγή: Ανεμόσκαλα (Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα) Διονύσιος Σολωμός. Για τη ζωή και το έργο του [πηγή: Ανεμόσκαλα (Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα)]
Πρόσωπα και θέματα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα) Διονύσιος Σολωμός [πηγή: Πρόσωπα και θέματα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα)]
Εκεβι Ekebi
Διαδικτυακές πηγές για τη ζωή και το έργο του Δ. Σολωμού Διαδικτυακές πηγές για τη ζωή και το έργο του Δ. Σολωμού
«Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» [Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Α΄ Λυκείου Δ. Σολωμός, «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» [Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Α΄ Λυκείου]
Καντάτα Ελευθερίας (μελοποιημένα αποσπάσματα) [πηγή: Βουλή των Ελλήνων] Καντάτα Ελευθερίας (μελοποιημένα αποσπάσματα) [πηγή: Βουλή των Ελλήνων]
«Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» (μελοποιημένα αποσπάσματα σε μουσική Γιάννη Μαρκόπουλου Δ. Σολωμός, Γ. Μαρκόπουλος