Δεύτερη Περίοδος (1453 - 1669)97
Βιτσέντζος Κορνάρος, Η Θυσία του Αβραάμ
Η Θυσία του Αβραάμ είναι θρησκευτικό δράμα· πρότυπό της είναι ο Ισαάκ του Ιταλού Luigi Groto. Οι πιο πολλοί μελετητές δέχονται σήμερα ότι η Θυσία είναι νεανικό έργο του ποιητή του Ερωτόκριτου Βιτσέντζου Κορνάρου. Το ελληνικό έργο όμως είναι πολύ ανώτερο από το ξένο πρότυπό του. Η ιδιοτυπία του είναι ότι καταργεί όλα τα εξωτερικά -συμβατικά- γνωρίσματα ενός θεατρικού έργου, όπως είναι η διαίρεση σε πράξεις και σκηνές, ο χορός, ο χώρος και ο χρόνος. Το έργο όμως έχει δραματική υφή και παρουσιάζει με ζωντάνια τον ατομικό πόνο. Ο ποιητής δεν επιμένει τόσο στη θρησκευτική συγκίνηση, όσο στη διαγραφή της ψυχολογικής κατάστασης των προσώπων. Παρουσιάζει αριστοτεχνικά την ψυχολογία του παιδιού, του πατέρα και της μάνας, καθώς και τους δεσμούς και τα αισθήματα που τους συνδέουν.
Δίνουμε ένα απόσπασμα από το αίσιο τέλος της φριχτής δοκιμασίας του Αβραάμ. Τη στιγμή που ήταν έτοιμος να θυσιάσει τον μοναχογιό του, η πίστη του είχε πια δοκιμαστεί. Η λύση του δράματος εξελίσσεται ραγδαία. Εμφανίζεται αμέσως ο άγγελος, για να αποτρέψει τη θυσία και ο Αβραάμ στη θέση του παιδιού θυσιάζει ένα κριάρι. Πατέρας και γιος φεύγουν χαρούμενοι από το βουνό. Από τους δούλους, που συναντούν στον δρόμο, στέλνει ο Αβραάμ τον Σιμπάν να αναγγείλει γρήγορα στη Σάρρα τη χαρμόσυνη είδηση. Ο Σιμπάν συναντά την Άντα που έρχεται προς το μέρος του αναζητώντας τον Αβραάμ και τον Ισαάκ:
Caravaggio (1590-1610), «Η Θυσία του Ισαάκ» (1603) [πηγή: Galleria degli Uffizi, Φλωρεντία]
Rembrandt van Rijn, «Η Θυσία του Αβραάμ» (1655) [πηγή: National Gallery of Art, Washington, Rosenwald Collection]
Η Θυσία του Αβραάμ [πηγή: Δημώδης Γραμματεία ΚΕΓ] Β. Κορνάρος,
«Η Θυσία του Αβραάμ» (η έκδοση του 1873 σε ψηφιακή μορφή) [πηγή: Ανέμη - Ψηφιακή
Βιβλιοθήκη Νεοελληνικών Σπουδών Πανεπιστημίου Κρήτης]
Η θυσία του Αβραάμ (θεατρική παράσταση, 1990) [πηγή: Ψηφιακό Αρχείο του Εθνικού Θεάτρου]
|
ΣΙΜΠΑΝ Άντα, ποια τύχη σ' έφερε 'ς τούτο το μονοπάτι Ω Κύριε, παντοδύναμε, αφέντη των πραμάτω, ΣΙΜΠΑΝ Δεν είν' καιρός να σου μιλώ εδώ στο μονοπάτι, ΣΑΡΡΑ Βουηθάτε μου να σηκωθώ· κράτει μ' απού το νώμο, ΤΑΜΑΡ Γρικάς, κερά μου, ωσά φωνή που αντιλαλεί στη βρύση; Εκείνος είν' ο δούλος μας, σώπαινε, να γρικήσω· ΤΑΜΑΡ Κερά, καλώς το 'δέκτηκες, το τέκνο συντροφιάζει ΣΑΡΡΑ Ώφου καρδιάς απόκτυπος, ώστε να μου σιμώσει! ΣΙΜΠΑΝ Κερά, τα συχαρίκια μου, επά 'ναι το παιδί σου, ΣΑΡΡΑ Έδε μαντάτο το 'φερες, έδε μαντατοφόρος, ΙΣΑΑΚ Μάνα μ', επά 'ν' το τέκνο σου, όλο χαρές γεμάτο, ΣΑΡΡΑ Πριν να σε περιλαμπαστώ, να σε γλυκοφιλήσω, |
μαντάτο: είδηση.
έπεψες (πέμπω): έστειλες.
αφνίδια: ξαφνικά.
κατέχω: ξέρω, καταλαβαίνω.
είντα: τι.
αφουκρούμαι (ακροώμαι): ακούω προσεχτικά.
πορπάτει: περπατά.
παραθεσμιά: αναβολή, βραδύτητα.
συντηρώ: παρατηρώ με προσοχή.
ανέ: αν.
μαντάτο στρατεύγει: αγγελία έρχεται.
δαμάκι: λίγο, λιγάκι.
γρικώ: ακούω.
γλακώ: τρέχω.
φωνιάζω: φωνάζω.
συντροφιάζω: συνοδεύω.
απόκτυπος: ο χτύπος.
επά: εδώ.
πούρι: γι' αυτό.
πρίκα (πίκρα): πικρία, λύπη.
να πρεμαζωκτού (πρεμαζώνομαι): να συναχτούν.
να αποδεκτού: να υποδεχτούν.
κανακάρης: (κανακάρικο)· χαϊδεμένος.
έδε (από την προστακτ. ιδέ): να.
γρινιασμένος: σκυθρωπός, κατσουφιασμένος.
ανιμένω: αναμένω, περιμένω.
να απαντήξω: να συναντήσω.
ψη: ψυχή.
κανακίζω: χαϊδεύω.
περιλαμπάνω: αγκαλιάζω.
- Πώς προετοιμάζει ο ποιητής ψυχολογικά τη Σάρρα για τη συνάντηση;
- Πώς κλιμακώνονται οι αντιδράσεις της;
- Συμμετέχουν ψυχικά οι δούλοι στα γεγονότα;
- Μπορεί το απόσπασμα του βιβλίου μας να αποτελέσει μια χωριστή σκηνή του δράματος; Να δικαιολογήσετε την άποψή σας.
101
Κλεόβουλος Κλώνης (1900-1988), Μακέτα σκηνικού για το έργο Η θυσία του Αβραάμ (1933), Εθνικό Θέατρο
1. Εργοβιογραφικά
Ο Βιτσέντζος Κορνάρος, γιος του Ιάκωβου Κορνάρου και της Ζαμπέτας Ντεμέτζο, γεννήθηκε το 1533 1 στο χωριό Τραπεζόντα Σητείας και εγκαταστάθηκε το 1590 στον Χάνδακα ή Κάστρο (το σημερινό Ηράκλειο). Παντρεύτηκε τη Μαριέτα Τζεν (ή Ζένο) και απέκτησε δύο κόρες. Η οικογένειά του, όπως φαίνεται και από τα ονόματά τους, πρέπει να ήταν βενετικής καταγωγής, καθολικοί ελληνόφωνοι άρχοντες. Ο ίδιος υπήρξε μέλος του Συμβουλίου των Ευγενών στον Χάνδακα και αξιωματούχος (Signor di notte, Provveditor alla Sanita κ.λπ.). Πέθανε το 1613 ή 1614 και ενταφιάστηκε στο μοναστήρι του Αγίου Φραγκίσκου.
Έγραψε το θεατρικό έργο Η Θυσία του Αβραάμ (διασκευή του έργου Ισαάκ του Λουίτζι Γκρότο) που τυπώθηκε ανώνυμα το 1696-1697 (ένα χειρόγραφό του είναι χρονολογημένο το 1635), και ανάμεσα στα έτη 1600-1610 το έμμετρο μυθιστόρημα Ερωτόκριτος, το οποίο, αφού κυκλοφόρησε σε χειρόγραφα 2 όλο τον 17ο αιώνα, εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1713 στη Βενετία (τυπογραφία Αντωνίου Βόρτολι).
1 Σύμφωνα με την άποψη του Στυλιανού Αλεξίου και άλλων ερευνητών.
2. Από τα οποία σώζεται μόνο ένα στο Βρετανικό Μουσείο, γραμμένο στη Ζάκυνθο το 1710.
Μπορείτε να γράψετε τις απαντήσεις σας και να τις εκτυπώσετε ή να τις σώσετε σε αρχείο pdf.
Ποιο είναι το ποιητικό υποκείμενο, ο αφηγητής;
Το ποιητικό υποκείμενο είναι...
Σε ποιον απευθύνεται;
Απευθύνεται...
Σε ποιο πρόσωπο και αριθμό βρίσκονται τα ρήματα του ποιήματος, π.χ. γ' ενικό
Τα ρήματα βρίσκονται...
Ποιος είναι ο χώρος;
Ο χώρος του ποιήματος είναι...
Ποιος είναι ο χρόνος;
Ο χρόνος του ποιήματος είναι...
Ποιες είναι οι εικόνες του ποιήματος;
Οι εικόνες του ποιήματος είναι...
Από πού αντλεί τις εικόνες του ο ποιητής; (π.χ. φύση)
Ο ποιητής αντλεί τις εικόνες του...
Ποιους εκφραστικούς τρόπους χρησιμοποιεί ο ποιητής; (π.χ. σχήματα λόγου, χρήση επιθέτων)
Οι εκφραστικοί τρόποι είναι οι εξής...
Πώς χρησιμοποιεί τη στίξη;
Ο ποιητής....
Ποια είναι η γλώσσα; (π.χ. κοινή, λόγια, κοινή με λόγια στοιχεία κλπ.)
Το ποίημα είναι γραμμένο σε...
Το ποίημα έχει ομοιοκαταληξία κι αν ναι τι είδους; (π.χ. ζευγαρωτή, πλεκτή, σταυρωτή κλπ.)
Η ομοιοκαταληξία είναι....
Ποια συναισθήματα σου προκαλεί;
Τα συναισθήματα...