Μετὰ τὴν ὑφ᾽ Ἡρακλέους γενομένην τῆς Τροίας ἅλωσιν Τελαμὼν Θεάνειραν, τὴν καὶ Ἡσιόνην, γέρας ὡς ἐξαίρετον ἔλαβεν ὡς Ἴστρος ἐν Συμμίκτοις φησίν.

(Τζέτζ., Σχόλ. Στον Λυκόφρ. 467)

Με βεβαιότητα πατέρας της Ησιόνης είναι ο Λαομέδοντας, ο βασιλιάς της Τροίας. Με την ίδια βεβαιότητα δεν μπορεί κανείς να πει ποια ήταν η μητέρα της, μια και κατονομάζονται πολλές ως γυναίκες του πατέρα της (η Στρυμώ, κόρη του Σκάμανδρου, η Πλακία, κόρη του Οτρέα, η Λευκίππη…). Αδέλφια της ήταν ο Τιθωνός, ο Λάμπος, ο Κλυτίος, ο Ικετάονας, ο Ποδάρκης/Πρίαμος (Όμ., Ιλ. Υ 215-241) η Κίλλα και η Αστυόχη, ίσως και ο Γανυμήδης και ο Θυμοίτης, η Πρόκλεια, η Κλυτοδώρα, η Αντιγόνη, η Αίθυλλα ή Αιθίλλα, η Μηδεσικάστη, η Ίλιον. [Εικ. 1, 2] Η ιστορία του γάμου της είναι συνδεδεμένη με τις απατηλές υποσχέσεις του πατέρα της σε θνητούς και θεούς, εξαιτίας των οποίων η πόλη τους υπέστη θεϊκές τιμωρίες και μια άλωση, σκοτώθηκε ο ίδιος και οι γιοι του εκτός από τον Ποδάρκη και η Ησιόνη βρέθηκε στα ξένα, μητέρα ενός παιδιού από έναν από τους κατακτητές της πατρίδας της, το οποίο, όταν θα μεγάλωνε θα σκοτωνόταν από έναν συγγενή του πατέρα του, τον ανεψιό του πατέρα του Αχιλλέα και δικό του πρωτοξάδελφο. Πιο συγκεκριμένα:

Ο Ποσειδώνας και ο Απόλλωνας, μαζί με την Αθηνά και την Ήρα, συνωμότησαν, για να δέσουν χειροπόδαρα τον Δία με σιδερένιες αλυσίδες και να τον κρεμάσουν από τον ουρανό. Εκείνος, αφού λύθηκε, επέβαλε στους άρρενες θεούς της ομάδας δουλική υπηρεσία με τη μορφή θνητών για ένα χρόνο στον Λαομέδοντα. Εκείνος, χωρίς να γνωρίζει την ταυτότητά τους και θαρρώντας τους για θνητούς, τους ζήτησε να τειχίσουν την πόλη. Και οι δυο θεοί, ή μόνο ο Ποσειδώνας, ίσως με τη βοήθεια του θνητού Αιακού, έκανε τη δουλειά, ενώ ο Απόλλωνας έβοσκε τα κοπάδια του βασιλιά στο βουνό Ίδη. Είτε με τη μία εκδοχή είτε με την άλλη ο Λαομέδοντας αρνήθηκε να τους δώσει την αμοιβή που είχαν συμφωνήσει, μάλιστα τους απείλησε ότι θα τους έκοβε τα αυτιά και θα τους πουλούσε δούλους. [Εικ. 3, 4, 5, 6] Και ο μεν Απόλλωνας έστειλε λοιμό στην πόλη, ο δε Ποσειδώνας ένα αμφίβιο τέρας (κῆτος) που με την υπερχείλιση των υδάτων έβγαινε στον κάμπο και άρπαζε τους ανθρώπους, ανάμεσα σε αυτούς και την κόρη του βασιλιά, την Ησιόνη, την οποία ο πατέρας της έδεσε σε πάσσαλο για να τη φάει το τέρας υπακούοντας σε χρησμό που όριζε ότι αυτός μόνο ήταν ο τρόπος για να απαλλαγούν με την κακοποιό δράση του τέρατος. Μέχρι που ο Ηρακλής τούς απάλλαξε από τα δεινά τους και ελευθέρωσε την κόρη με αντάλλαγμα τα θεϊκά άλογα του πατέρα της που τα είχε δώρο από τον Δία ως αντάλλαγμα για την αρπαγή του Γανυμήδη. [Εικ. 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15] Αλλά ούτε και τότε ο Λαομέδοντας δεν έδωσε την υπεσχημένη αμοιβή. Ο Ηρακλής αποχώρησε οργισμένος αλλά αργότερα επέστρεψε με στρατό και πολιόρκησε την Τροία έχοντας μαζί του και τον Τελαμώνα. Σκότωσαν τον Λαομέδοντα και τους γιους του, εκτός από τον Ποδάρκη, και από τις κόρες του πήραν μαζί τους την Ησιόνη, στην οποία επέτρεψαν να πάρει μαζί της όποιον από τους αιχμαλώτους ήθελε. Αυτή διάλεξε τον αδελφό της, αλλά ο Ηρακλής της είπε ότι πρώτα πρέπει να γίνει δούλος και αυτή να τον εξαγοράσει δίνοντας κάτι, τότε μόνο θα τον έχει. Κι εκείνη έβγαλε το κεφαλομάντηλό της και το έδωσε ως αντίτιμο· από αυτό το γεγονός ο Ποδάρκης ονομάστηκε Πρίαμος (από το ρήμα πρίαμαι που σημαίνει αγοράζω). (Απολλόδ. 2.6.4) Ο Ηρακλής τον άφησε στην Τροία και αυτός αποχώρησε παίρνοντας μαζί του λάφυρα και αιχμάλωτες γυναίκες, ανάμεσα στις οποίες και η Θεάνειρα που έτυχε στο μερίδιο του Τελαμώνα και από τον οποίο απέκτησε ένα γιο, τον Τράμβηλο.

Μια νεότερη παράδοση διασώζει ο Διόδωρος, δεν φαίνεται όμως πιθανή, καθώς συμπλέκει την πολιορκία και άλωση της Τροίας με την Αργοναυτική εκστρατεία· τα δύο γεγονότα θεωρούνται, γενικά, ανεξάρτητα το ένα από το άλλο. Η αφήγηση του Διοδώρου έχει ως εξής:

Μετά έκαναν πανιά και αφού διέπλευσαν την Προποντίδα και τον Ελλήσποντο πάτησαν στην Τρωάδα. Εκεί ο Ηρακλής έστειλε στην πόλη τον Ίφικλο τον αδελφό του και τον Τελαμώνα, για να ζητήσουν τις φοράδες και την Ησιόνη. Και λένε ότι ο Λαομέδοντας έστησε ενέδρα και σχεδίαζε να τους εξοντώσει. Και στο σχέδιό του είχε συνεργούς του τους γιους του εκτός από τον Πρίαμο που μόνος αυτός εναντιωνόταν. Ο Πρίαμος, δηλαδή, δήλωσε ότι ο Λαομέδοντας πρέπει να σεβαστεί το δίκαιο απέναντι στους ξένους και να αποδώσει την αδελφή του και τις φοράδες, όπως είχαν μείνει σύμφωνοι. Αλλά επειδή κανείς δεν του έδινε σημασία, πήρε, λένε, δύο ξίφη, τα έφερε στη φυλακή και τα παρέδωσε κρυφά στον Τελαμώνα και τους συντρόφους του, τους εξήγησε το σχέδιο του πατέρα του και έτσι έγινε ο αίτιος της σωτηρίας τους. Γιατί ο Τελαμώνας και οι υπόλοιποι σκότωσαν τους φύλακες που τους αντιστάθηκαν και έφυγαν κατά τη θάλασσα, όπου ανήγγειλαν στους Αργοναύτες τα καθέκαστα. Γι’ αυτό και βρέθηκαν έτοιμοι για μάχη και βγήκαν να συναντήσουν τις δυνάμεις που ξεχύθηκαν από την πόλη με τον βασιλιά τους. Η μάχη ήταν σκληρή αλλά το θάρρος έδωσε τη νίκη στους αρχηγούς των Αργοναυτών και ο Ηρακλής που μυθολογείται ότι πολέμησε γενναιότερα από όλους. Γιατί σκότωσε τον Λαομέδοντα, κατέλαβε με έφοδο την πόλη, τιμώρησε όσους συνωμότησαν μαζί με τον βασιλιά τους, παρέδωσε τη βασιλεία στον Πρίαμο για τη δικαιοσύνη του και, αφού συνήψε φιλία μαζί του, αναχώρησε μαζί με τους Αργοναύτες.

(Διόδωρος 4.49)

Όπως και να έχει, η Ησιόνη δόθηκε από τον Ηρακλή στον Τελαμώνα ως ανταμοιβή για τη συμβολή του στην κατάληψη της πόλης. Έγκυος, έφυγε με καράβι στη Μίλητο, φιλοξενούμενη του βασιλιά Αρίωνα. Εκεί έφερε στον κόσμο έναν γιο, τον Τράμβηλο, που μοίρα του ήταν να σκοτωθεί από το χέρι συγγενή του, του Αχιλλέα, που ο πατέρας του Πηλέας ήταν αδελφός του δικού του πατέρα. Άλλες παραδόσεις του δίνουν για μητέρα, με την ίδια ακριβώς ιστορία φυγής και φιλοξενίας, την Τρωαδίτισσα αιχμάλωτη Θεάνειρα· μπορεί όμως το Θεάνειρα να είναι ένα άλλο όνομα της Ησιόνης.

Γιος του Τελαμώνα και της Ησιόνης ήταν και ο Τεύκρος, που από την πλευρά της μητέρας του ανήκε στη βασιλική οικογένεια της Τροίας, πολέμησε όμως με τους Αχαιούς εναντίον των Τρώων, πολλές φορές στο πλευρό του ετεροθαλή αδελφού του Αίαντα.

Ορθολογική/ευημεριστική ερμηνεία του μύθου: Ο ιστορικός του 4ου αι. π.Χ. Παλαίφατος, επειδή θεώρησε ως κάτι το εξωπραγματικό άνθρωποι και ψάρια να κάνουν συμφωνία μεταξύ τους, απέδωσε το όνομα «Κήτων» σε ένα σπουδαίο και πανίσχυρο βασιλιά που με το ναυτικό του λεηλατούσε τις παραθαλάσσιες πόλεις της Μ. Ασίας. Αυτές του πλήρωναν φόρο, τον λεγόμενο «δασμό», που δεν αποτελούνταν από νομίσματα αλλά από αγαθά — άλογα, βόδια, κοπέλες. Όταν οι πόλεις δεν τελούσαν τις υποχρεώσεις τους, ο Κήτων, που οι βάρβαροι τον αποκαλούσαν «Κήτος», κατέστρεφε με το ναυτικό του τις πόλεις που δεν ήταν συνεπείς στην υποχρέωση του φόρου. Όταν ο Ηρακλής έφτασε εκεί μαζί με τους Αργοναύτες, ο βασιλιάς Λαομέδοντας πλήρωσε τον Ηρακλή για να τους βοηθήσει. Κι εκείνος ένωσε τον στρατό του με τον στρατό του Τρώα βασιλιά και αντιμετώπισε το «Κήτος» που είχε αποβιβαστεί και ετοιμαζόταν να προχωρήσει στην ενδοχώρα λεηλατώντας. Έτσι σκοτώθηκε ο Κήτος.

Σχετικά λήμματα

ΑΙΑΚΟΣ, ΑΙΘΥΛΛΑ ή ΑΙΘΙΛΛΑ, ΑΝΤΙΓΟΝΗ, ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ, ΑΣΤΥΟΧΗ, ΓΑΝΥΜΗΔΗΣ, ΗΡΑ, ΗΡΑΚΛΗΣ, ΘΥΜΟΙΤΗΣ, ΙΚΕΤΑΟΝΑΣ, ΚΛΥΤΟΔΩΡΑ, ΛΑΜΠΟΣ, ΚΙΛΛΑ, ΚΛΥΤΙΟΣ, ΛΑΟΜΕΔΟΝΤΑΣ, ΜΗΔΕΣΙΚΑΣΤΗ, ΠΟΣΕΙΔΩΝΑΣ, ΠΡΙΑΜΟΣ, ΣΤΡΥΜΩ, ΤΕΛΑΜΩΝΑΣ, ΤΕΥΚΡΟΣ, ΤΙΘΩΝΟΣ