Η κατάθλιψη συνήθως περνά απαρατήρητη, με αποτέλεσμα να μην εφαρμόζεται θεραπεία. Οι γιατροί δεν μπορούν να συνδυάσουν τα σωματικά συμπτώματα όπως η κόπωση, ο πονοκέφαλος, ο πόνος ή η αϋπνία με την κατάθλιψη. Επιπλέον, τα καταθλιπτικά άτομα συχνά αρνούνται ή παρουσιάζουν τα συμπτώματα πολύ ηπιότερα από ό,τι είναι, ή τα δικαιολογούν ως απλό στρες. Πολλά άτομα αποφεύγουν να επισκεφτούν το γιατρό, γιατί λανθασμένα πιστεύουν πως η διάγνωση της κατάθλιψης σημαίνει αδυναμία θέλησης ή χαρακτήρα. Παρόλο που το στίγμα που ακολουθεί τις ψυχικές ασθένειες είναι μειωτικό, η έλλειψη γνώσεων, η ανησυχία για το πώς θα αντιδράσουν οι γύρω και οι ανησυχίες σχετικά με την εχεμύθεια τους εμποδίζουν ακόμα τους ανθρώπους να ζητήσουν βοήθεια.
Συμπτώματα
Όλοι νιώθουμε κατάθλιψη πού και πού. Ο θάνατος ενός στενού
φίλου, το τέλος μιας σχέσης, η απώλεια μιας δουλειάς ή η μετακόμιση σε άλλη
πόλη είναι απολύτως φυσιολογικοί λόγοι για να νιώθουμε κατάθλιψη. Έπειτα από
λίγο καιρό, οι περισσότεροι άνθρωποι ξεπερνούν τη λύπη τους και αρχίζουν ξανά
να έχουν καλή διάθεση. Αν όμως αυτά τα θλιβερά, μοναχικά και κουραστικά συναισθήματα
δεν υποχωρήσουν, τότε ίσως σημαίνει ότι πάσχετε από κατάθλιψη.
Παρόλο που η κατάθλιψη συνήθως προκαλείται από κάποιο έντονα δυσάρεστο γεγονός,
υπάρχουν και περιπτώσεις όπου παρουσιάζεται χωρίς εμφανή λόγο. Tα συμπτώματα
μπορεί να εμφανιστούν ξαφνικά ή αργά, στη διάρκεια μηνών ή χρόνων. Tα συμπτώματα
της κατάθλιψης ποικίλλουν και δεν ακολουθούν κάποιο συγκεκριμένο μοτίβο. Μάλιστα
μπορεί να έχετε κατάθλιψη χωρίς να νιώθετε «πεσμένοι». Η ευερεθιστότητα και
η απώλεια ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης είναι δύο άλλα βασικά στοιχεία με τα
οποία εξωτερικεύεται η κατάθλιψη. Ενδεικτικά της κατάθλιψης είναι πολλά από
τα παρακάτω σημάδια:
Επίμονη μελαγχολία. Νιώθετε πεσμένοι, λυπημένοι ή άδειοι.
Κλαίτε όλη την ώρα ή λέτε πως νιώθετε μουδιασμένοι - ούτε χαρούμενοι ούτε
λυπημένοι.
Ευερεθιστότητα. Νευριάζετε εύκολα και αναστατώνεστε με πράγματα
που παλιότερα δε σας ενοχλούσαν.
Άγχος. Είστε παράξενα νευρικοί ή απασχολημένοι με ασήμαντες
ανησυχίες - πνίγεστε σε μια κουταλιά νερό. Έχετε στομαχικές διαταραχές ή νιώθετε
ανακάτεμα.
Απώλεια ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης στη ζωή. Έχετε χάσει
την ικανότητα να χαίρεστε με τους ανθρώπους, τα χόμπι ή τις δραστηριότητες
που παλιά απολαμβάνατε.
Αμέλεια προσωπικών ευθυνών και προσωπικής φροντίδας. Αν είστε
γενικά υπεύθυνο άτομο στο νοικοκυριό, την εργασία ή το σχολείο, μπορεί να
αρχίσετε να παραμελείτε τις υποχρεώσεις σας• την πληρωμή των λογαριασμών,
τις προθεσμίες της δουλειάς, ή να κάνετε κοπάνες. Μπορεί να μην προσέχετε
τόσο την προσωπική σας υγιεινή, όπως, για παράδειγμα, να ξεχνάτε να λούζεστε.
Οι γυναίκες που φροντίζουν την εμφάνιση τους μπορεί να αρχίσουν να βγαίνουν
έξω απερι-ποίητες ή να ντύνονται με παλιά, φθαρμένα ρούχα.
Αλλαγές στον τρόπο διατροφής. Μπορεί να μη νιώθετε πεινασμένοι
και να χάνετε βάρος χωρίς να προσπαθείτε. Ή μπορεί να τρώτε παραπάνω και να
παχαίνετε.
Αλλαγές στον ύπνο. Ίσως δυσκολεύεστε να αποκοιμηθείτε, να
ξυπνάτε συχνά, ή πολύ νωρίς τα ξημερώματα και να μην μπορείτε να ξανακοιμηθείτε.
Επίσης, μπορεί να κοιμάστε υπερβολικά και να
περνάτε τη μισή μέρα στο κρεβάτι.
Κόπωση και απώλεια ενεργητικότητας. Μπορεί να έχετε χαμηλό
επίπεδο ενέργειας και να νιώθετε κουρασμένοι όλη την ώρα. Οι σωματικές κινήσεις
συνήθως είναι νωθρές και μιλάτε πιο αργά.
Μειωμένη συγκέντρωση, προσοχή και μνήμη. Δυσκολεύεστε να
συγκεντρωθείτε και να εστιάζετε την προσοχή σας σε συγκεκριμένες δουλειές
στο γραφείο, το σχολείο ή το σπίτι. Η λήψη ακόμα και των πιο απλών αποφάσεων
γίνεται πιο δύσκολη. Ξεχνάτε πράγματα πολύ εύκολα.
Υπερβολικές αλλαγές της διάθεσης. Μπορεί να παρατηρήσετε
έντονες αλλαγές στη διάθεση• ενώ νιώθετε ευφορία, μέσα σε μια στιγμή πέφτετε
σε απελπισία.
Συναισδήματα αδυναμίας* Μπορεί να αισθάνεστε ότι δεν έχετε
πια τον έλεγχο της ζωής σας. Επηρεάζεστε εύκολα από το στρες και εξαρτάστε
περισσότερο από τους γύρω σας, ακόμα και για τις πιο απλές δουλειές.
Συναισθήματα απελπισίας. Ίσως τα βλέπετε όλα μαύρα και νιώθετε
ότι τίποτα δε θα πάει καλά στη ζωή σας. Η διαβεβαίωση των άλλων ότι τα πράγματα
8α καλυτερέψουν δε βοηθά καθόλου. Δεν μπορείτε να δώσετε κίνητρο στον εαυτό
σας και αναρωτιέστε αν αξίζει να ζείτε.
Συναισθήματα αναξιότητας και ενοχής. Μπορεί να νιώθετε ότι
δεν είστε τόσο καλοί όσο οι γύρω σας, με αποτέλεσμα να απομονώνεστε. Νιώθετε
ενοχές χωρίς συγκεκριμένο λόγο. Κάτι που μπορεί να έγινε χρόνια πριν και δε
σας ενόχλησε ποτέ, τώρα μπορεί να γίνει μόνιμη ανησυχία και πηγή ενοχής.
Συνεχείς αρνητικές σκέψεις. Ίσως γίνετε απαισιόδοξοι, έχετε
χαμηλή αυτοεκτίμηση και πιστεύετε ότι τα πράγματα αποκλείεται να καλυτερέψουν.
Συνηθισμένες φράσεις είναι: «Δεν αξίζω τίποτα», «Δεν μπορώ να κάνω τίποτα»,
«Ποιο το όφελος;» κ.λπ.
Σωματικά συμπτώματα που δεν ανταποκρίνονται σε θεραπεία.
Μπορεί να έχετε πονοκεφάλους, πεπτικές διαταραχές ή χρόνιους πόνους, συμπτώματα
που συνήθως σχετίζονται με την κατάθλιψη. Αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ
ή φαρμάκων. Πιθανόν να προσπαθείτε να ανακουφίσετε τα συμπτώματα
της κατάθλιψης με το αλκοόλ, τα φάρμακα ή τα ναρκωτικά. Επειδή αυτές οι ουσίες
επηρεάζουν την εγκεφαλική λειτουργία, επιδεινώνουν την κατάθλιψη.
Σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονίας. Εύχεστε να πεθάνετε και σας
περνούν σκέψεις όπως: «Τι ανακούφιση θα ήταν, αν με έπαιρνε ο θεός», ή «Μακάρι
να κοιμόμουν και να μην ξαναξυπνούσα, η οικογένεια μου θα ήταν καλύτερα χωρίς
εμένα». Μπορεί ακόμα να περνούν σκέψεις αυτοκτονίας από το μυαλό σας.