Ο Θεόφιλος Καΐρης ήταν σημαντικός εκπαιδευτικός, θεολόγος, φιλόσοφος και αγωνιστής του 1821. Γεννήθηκε στην Ανδρο το 1784 και σπούδασε στις Κυδωνίες και στη Χίο. Το 1801 χειροτονήθηκε διάκονος και δύο χρόνια αργότερα έφυγε για σπουδές στην Ευρώπη όπου σπούδασε φυσική, μαθηματικά και φιλοσοφία, αρχικά στην Πίζα και κατόπιν στο Παρίσι. Επέστρεψε το 1810 και παρέμεινε μέχρι την Επανάσταση στην Μικρά Ασία διδάσκοντας στη σχολή των Κυδωνιών και στην Ευαγγελική σχολή της Σμύρνης. Το 1819 ο Εμμανουήλ Παπάς τον μύησε στη Φιλική Εταιρεία. Συμμετείχε ενεργά στον Αγώνα, αρχικά τον Απρίλιο του 1821 με ομάδα 100 μαθητών του στα Ψαρά και τον επόμενο μήνα στην Ανδρο όπου κήρυξε την επανάσταση. Έλαβε ενεργά μέρος στην εξέγερση στον Όλυμπο, ενώ στην Α΄ Εθνοσυνέλευση το 1822 είχε εκλεγεί εκπρόσωπος της ιδιαίτερης πατρίδας του Ανδρου. Το 1828 προσφώνησε τον Ι. Καποδίστρια κατά την έλευσή του στην Αίγινα. Εργάστηκε με πάθος για την ίδρυση σχολείου στην Ανδρο που θα στέγαζε τα ορφανά του Αγώνα και για το σκοπό αυτό περιηγήθηκε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, προκειμένου να συγκεντρώσει χρηματικές εισφορές και τελικά πέτυχε τον στόχο του. Η περίφημη σε όλη την Ελλάδα σχολή του άρχισε να λειτουργεί τον Ιανουάριο του 1836. Ο Καΐρης δίδασκε εκεί μαθηματικά και φιλοσοφία, καθώς και ένα δικό του θρησκευτικό σύστημα που το ονόμαζε "Θεοσέβεια". Το τελευταίο προκάλεσε τη μήνη της Ιεράς Συνόδου που τον κατηγόρησε ως αρνητή της θρησκείας και αρχηγό αιρέσεως και πέτυχε το 1839 την καταδίκη του και τον εκτοπισμό του σε μονές αρχικά της Σκιάθου και κατόπιν της Θήρας. Το 1842 εγκατέλειψε την Ελλάδα με προορισμό το Λονδίνο όπου παρέμεινε δύο χρόνια. Επέστρεψε μετά την επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843 για να κατηγορηθεί όμως σύντομα και πάλι, να δικαστεί και να καταδικαστεί σε δύο χρόνια φυλάκιση στη Σύρο όπου και πέθανε το 1853. Το συγγραφικό του έργο απαρτίζεται από φιλοσοφικά και θεολογικά δοκίμια: Γνωστική ή των του ανθρώπου γνώσεων σύντομος έκθεσις (1848), Θεοσεβών προσευχή (1848), Επιτομή της θεοσεβικής διδασκαλίας και προσευχής (1852), Φιλοσοφικά και φιλολογικά (1875)), λόγους, ομιλίες στο ορφανοτροφείο Ανδρου και πολυάριθμες επιστολές.