O Αθανάσιος Διάκος γεννήθηκε στην Αρτοτίνα της Παρνασσίδας, πιθανά το 1786 ή το 1788, από οικογένεια που καταγόταν από τη Μουσουνίτσα. Σε μικρή ηλικία έγινε καλογεροπαίδι και κατόπιν διάκος. Στη συνέχεια, εγκατέλειψε το μοναστικό βίο και εντάχθηκε στις κλέφτικες ομάδες που δρούσαν στην περιοχή του. Σύντομα αναδείχθηκε σε πρωτοπαλίκαρο του κλέφτη Καλόγερου, ενώ το 1816, όταν ο Ανδρούτσος τοποθετήθηκε από τον Αλή πασά στο αρματολίκι της Λειβαδιάς, ο Διάκος "προσκύνησε", όπως και οι περισσότεροι κλέφτες της περιοχής. Για ένα μικρό διάστημα πήγε στα Γιάννινα και εντάχθηκε στα σώματα των σωματοφυλάκων του Αλή πασά, ενώ με την επιστροφή του στην ανατολική Ρούμελη εντάχθηκε στην ομάδα του Ανδρούτσου και αναδείχθηκε σε ένα από τα πρωτοπαλίκαρά του. Μάλιστα, κατάφερε να κερδίσει την εμπιστοσύνη των ενόπλων του Ανδρούτσου, αλλά και των χριστιανών και μουσουλμάνων τοπικών παραγόντων της Λιβαδειάς, που ήταν εχθροί του Αλή πασά και αντιμάχονταν τον Ανδρούτσο. Εκμεταλλευόμενος τις συνθήκες αυτές ο Αθανάσιος Διάκος πέτυχε να αναγνωριστεί αρματολός της περιοχής από τους τοπικούς κοινωνικοπολιτικούς παράγοντες, αντί του Ανδρούτσου. Ήταν η εποχή που ο Αλή πασάς κηρύχθηκε "αποστάτης" και ο Ανδρούτσος εγκατέλειψε την περιοχή και επέστρεψε στα Γιάννινα (1819).

Την ίδια εποχή φαίνεται ότι ο Αθανάσιος Διάκος μυήθηκε στη Φιλική Εταιρία. Σε συνεργασία με τον επίσκοπο Σαλώνων Ησαΐα πρωτοστάτησε στην έκρηξη της επανάστασης στην περιοχή της Λιβαδειάς, πολιόρκησε και κατέλαβε την πόλη στις 1 Απριλίου 1821. Σύντομα, εκδηλώθηκαν οι πρώτες οθωμανικές προσπάθειες για την καταστολή της επανάστασης. Ο Ομέρ Βρυώνης και ο Κιοσσέ Μεχμέτ, έλαβαν εντολή από τον Χουρσίτ να κινηθούν στην ανατολική Στερεά ξεκινώντας από την Λαμία. Ο Διάκος και οι άλλοι οπλαρχηγοί επιχείρησαν να τους εμποδίσουν στις 23 Απριλίου στη γέφυρα της Αλαμάνας, ωστόσο οι περισσότεροι εγκατέλειψαν τις θέσεις τους όταν πλησίασαν οι οθωμανικές δυνάμεις. Ο Αθανάσιος Διάκος ήταν μεταξύ εκείνων που έμειναν. Αν και το σώμα του πολέμησε σθεναρά, οι περισσότεροι από τους ενόπλους του σκοτώθηκαν και ο ίδιος συνελήφθη. Θανατώθηκε για παραδειγματισμό με βασανιστικό τρόπο την επομένη στη Λαμία.