ΤΕΧΝΗΤΕΣ ΦΩΤΕΙΝΕΣ ΠΗΓΕΣ

Σκοπός του Κεφαλαίου Όταν θα έχετε ολοκληρώσει τη μελέτη του κεφαλαίου, θα είστε σε θέση να:

ΦΩΤΟΤΕΧΝΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ Θερμοκρασία χρώματος Tc Δείκτης χρωματικής απόδοσης Rα ΟΙΚΟΝΟΜΟΤΕΧΝΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΤΕΧΝΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ – ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΑ ΜΕΡΗ ΛΑΜΠΤΗΡΑ ΠΥΡΑΚΤΩΣΕΩΣ Νήμα τουγκστενίου ή βολφραμίου: Έχει διάμετρο περίπου 10 μm ( περίπου όσο μια ανθρώπινη τρίχα ) . Κατασκευάζεται σε τρεις μορφές : α . Ευθύγραμμη β . Ελικοειδής γ . Διπλή ελικοειδής Παρατηρήσεις : a. Όταν το νήμα κατασκευάζεται σε ελικοειδή ή διπλή ελικοειδή μορφή τότε εξασφαλίζεται α) η σμίκρυνση του μήκους του άρα απλουστεύεται η στήριξη του , β) η μεγαλύτερη απόδοση του λαμπτήρα . b. Το τουγκστένιο χρησιμοποιείται στην κατασκευή νημάτων διότι έχει υψηλό σημείο τήξεως . Ηλεκτρόδια (αγωγοί) : Τροφοδοτεί το νήμα με ηλεκτρικό ρεύμα . Ονομάζεται νήμα προσαγωγής . Στηρίγματα μολύβδου : Χρησιμοποιείται μόλυβδος διότι είναι χημικά αδρανές με το τουγκστένιο ( δηλαδή δεν αντιδρά με το τουγκστένιο όταν έρθουν σε επαφή ) Κώδωνας (γυάλινο περίβλημα): Περιέχει το νήμα και το προφυλάσσει από το οξυγόνο ( το οξυγόνο οξειδώνει το νήμα και το καταστρέφει ) . Παρατηρήσεις : a. Οι λαμπτήρες μεγάλης ισχύος κατασκευάζονται από διαφανή κώδωνα . b. Οι λαμπτήρες μικρής ισχύος κατασκευάζονται από θαμπό κώδωνα ή από γυαλί με προσμίξεις πυριτίου . c. Όταν το αέριο που περιέχει ο κώδωνας είναι το κρυπτό τότε ο κώδωνας είναι μικρής διάστασης . Κάλυκας : Οι δύο συνήθης τύποι κάλυκα είναι : α) βιδωτός τύπος – χαρακτηρίζεται με το γράμμα Ε – που βιδώνεται στην λυχνιολαβή (ντουί) , β)μπαγιονέτ τύπος – χαρακτηρίζεται με το γράμμα Β – που στηρίζεται στην λυχνιολαβή με την βοήθεια δύο προεξοχών . Παρατήρηση : Δίπλα στα γράμματα Ε ή Β τοποθετείται από αριθμό που χαρακτηρίζει την διάμετρο του κάλυκα σε χιλιοστά (mm) . Αέριο : Χρησιμοποιείται κυρίως το αργό ή το άζωτο ή μίγμα αργού με άζωτο σε αναλογία 90/10 . Εμποδίζει την εξάχνωση του νήματος ( μετατροπή του στερεού νήματος σε αέριο ) . Όσο μεγαλύτερη είναι η πίεση του αερίου τόσο δυσκολότερα πραγματοποιείται η εξάχνωση . Όταν ο λαμπτήρας λειτουργεί τότε η πίεση του αερίου είναι 1,5 atm ενώ όταν δεν λειτουργεί η πίεση του αερίου είναι 0,9 atm Χρησιμοποιούνται κυρίως σε λαμπτήρες άνω των 40 W . Παρατήρηση : Το φαινόμενο της εξάχνωσης περιορίζεται με τον ακόλουθο τρόπο : Μέσα στον κώδωνα τοποθετείται μικρή ποσότητα αλογόνου αερίου ( κυρίως ιώδιο ) το οποίο αντιδρά χημικά με τα προϊόντα που απελευθερώνονται κατά την εξάχνωση του τουγκστενίου . Το προϊόν της χημικής αντίδρασης ονομάζεται αλογονίδιο του τουγκστενίου το οποίο επικάθεται στο νήμα και λόγω της υψηλής θερμοκρασίας ξαναδημιουργεί μέρος του τουγκστενίου . Οι παραπάνω λαμπτήρες ονομάζονται λαμπτήρες ιωδίνης . Το νήμα τους λειτουργεί σε υψηλότερη θερμοκρασία και παρέχει καλύτερο βαθμό απόδοσης . Έχουν χρόνο ζωής 2000 ώρες ( περίπου διπλάσιο από τους κοινούς λαμπτήρες πυράκτωσης ) . Κατασκευάζονται σε ελάχιστες διαστάσεις και παρέχουν σταθερή φωτεινή ροή . ΕΙΔΗ ΛΑΜΠΤΗΡΩΝ ΠΥΡΑΚΤΩΣΗΣ 1. ΚΟΙΝΟΙ ΛΑΜΠΤΗΡΕΣ , ΔΙΑΦΑΝΕΙΣ Δημιουργούν ευχάριστο φως Χρησιμοποιούνται για οικιακό φωτισμό Διατίθονται σε Ε27 και Β22 2. ΛΑΜΠΤΗΡΕΣ ΚΕΡΙΑ Διατίθονται σε μινιόν ματ (για απαλό φως) και σε μινιόν διαφανές (για λαμπερό φως ) Χρησιμοποιούνται για διακοσμητικό φωτισμό 3. ΣΦΑΙΡΙΚΟΙ ΛΑΜΠΤΗΡΕΣ Διατίθενται σε κανονικό και σε μινιόν κάλυμμα . Χρησιμοποιούνται για διακοσμητικό φωτισμό 4. ΛΑΜΠΤΗΡΕΣ ARGENTA Δημιουργούν ευχάριστο φως που διαχέεται ομοιόμορφα 5. ΛΑΜΠΤΗΡΕΣ SOFTONE Δημιουργούν απαλό φως Χρησιμοποιούνται για διακοσμητικό φωτισμό Διατίθονται σε μοντέρνο σχήμα ΛΑΜΠΤΗΡΕΣ ΠΥΡΑΚΤΩΣΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΧΡΗΣΗΣ 1. ΛΑΜΠΤΗΡΕΣ ΧΑΜΗΛΗΣ ΤΑΣΗΣ Τάση τροφοδοσίας 24 V ή 42 V . Έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά με τους κοινούς λαμπτήρες πυράκτωσης . 2. ΛΑΜΠΤΗΡΕΣ ΗΛΙΑΚΟΥ ΦΩΤΟΣ Μοιάζουν με κοινούς λαμπτήρες αλλά διαθέτουν μπλε γυαλί και αποδίδουν φυσικό φως . Χρησιμοποιούνται για διάβασμα , σχεδίαση και γενικά όπου απαιτείται σύγκριση χρωμάτων 3. ΛΑΜΠΤΗΡΕΣ ΣΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ Λαμπτήρες ειδικού ενισχυμένου αντικραδασμικού τύπου . Χρησιμοποιούνται για την σηματοδότηση δρόμων 4. ΛΑΜΠΤΗΡΕΣ ΕΝΤΟΜΩΝ Δημιουργούν κίτρινο ευχάριστο φως που δεν προσελκύει τα έντομα . Χρησιμοποιούνται για εξωτερικό φωτισμό 5. ΛΑΜΠΤΗΡΕΣ ΜΟΡΦΗΣ ΡΑΒΔΟΥ Επιμήκεις σε λεπτή γραμμή . Χρησιμοποιούνται για τον εσωτερικό φωτισμό επίπλων και προθηκών . 6. ΛΑΜΠΤΗΡΕΣ ΓΙΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΣΥΣΚΕΥΕΣ Σωληνωτοί λαμπτήρες πυρακτώσεως Χρησιμοποιούνται για φωτισμό συσκευών όπως φούρνοι , ραπτομηχανές , ψυγεία κλπ. 7. ΛΑΜΠΤΗΡΕΣ ΚΑΘΡΕΠΤΗ ΜΕ ΣΚΛΗΡΟ ΓΥΑΛΙ Διαθέτουν πολύ ισχυρή δέσμη Έχουν ελλειψοειδή διατομή Χρόνος ζωής : 2000 h Διατίθονται σε λευκό , μπλε , πράσινο , κόκκινο και κίτρινο χρώμα . Χρησιμοποιούνται για φωτισμό βιτρινών , μουσείων , κήπων κλπ Σημείωση : Οι λαμπτήρες με τάση λειτουργίας 12 V είναι κατασκευασμένοι για χρήση σε πισίνες ή συντριβάνια . 8. ΛΑΜΠΤΗΡΕΣ ΚΑΘΡΕΠΤΗ Φέρουν ειδικό καθρέπτη για την δημιουργία ισχυρότερης δέσμης . Παράγουν 20 % περισσότερο φως . Χρόνος ζωής : 1000 h . Χρησιμοποιούνται για τον εσωτερικό φωτισμό Διατίθονται σε απλό και σε έγχρωμο τύπο 9. ΛΑΜΠΤΗΡΕΣ ΑΝΕΣΤΡΑΜΜΕΝΟΥ ΚΑΘΡΕΠΤΗ Τοποθετούνται σε φωτιστικά με ανακλαστήρα . Χρησιμοποιούνται για τον απαλό φωτισμό αντικειμένων Δεν προκαλεί θάμπωση διότι δεν φαίνεται το νήμα τους . ΛΑΜΠΤΗΡΕΣ ΠΥΡΑΚΤΩΣΗΣ ΑΛΟΓΟΝΟΥ 1 . ΓΕΝΙΚΑ Αποτελεί την εξέλιξη των συμβατικών λαμπτήρων πυρακτώσεως . Περιέχει νήμα βολφραμίου . Παρουσιάζουν βελτιωμένη απόδοση και τουλάχιστον διπλάσιο χρόνο ζωής σε σχέση με τους συμβατικούς λαμπτήρες πυρακτώσεως . Καθώς το νήμα βολφραμίου θερμαίνεται , εξατμίζεται και ενώνεται με το αλογόνο που βρίσκεται μέσα στον κώδωνα . Στην συνέχεια λόγο χημικής διάσπασης το βολφράμιο απελευθερώνεται από το αλογόνο και επικάθεται στο νήμα . Με αυτό τον τρόπο περιορίζεται το φαινόμενο της εξάχνωσης . Για την λειτουργία τους απαιτείται μόνο λυχνιολαβή και ακροδέκτες . Σε περίπτωση λαμπτήρα πυρακτώσεως αλογόνου χαμηλής τάσεως απαιτείται και μετασχηματιστής 6 , 12 ή 24 V . 2 . ΤΥΠΟΙ ΛΑΜΠΤΗΡΩΝ ΠΥΡΑΚΤΩΣΗΣ ΑΛΟΓΟΝΟΥ Λαμπτήρες αλογόνων χαμηλής τάσης , αλουμινίου • Λειτουργούν με τάση 6 ή 12 V • Περιλαμβάνουν κάτοπτρο από αλουμίνιο • Χρησιμοποιούνται για την ανάδειξη αντικειμένων σε μουσεία , καταστήματα , κατοικίες κλπ • Αναπτύσσουν μικρή θερμοκρασία και γιαυτό χρησιμοποιούνται σε εφαρμογές που η ανάπτυξη θερμότητας είναι ανεπιθύμητή ( πχ ψευδοροφές ) • Χρόνος ζωής 2000 h Λαμπτήρες αλογόνων χαμηλής τάσης , διχροικοί • Είναι από τους πλέον αποδοτικούς • Χρόνος ζωής 5000 h • Παρέχουν φωτισμό υψηλής ποιότητας • Έχουν ψυχρή δέσμη προς τα εμπρός (δηλαδή στέλνουν τη θερμότητα προς τα πίσω) . Γιαυτό δεν θερμαίνουν τα φωτιζόμενα αντικείμενα . • Χρησιμοποιούνται για τον φωτισμό καταστημάτων , ξενοδοχείων , εστιατορίων και εκθέσεων Λαμπτήρες αλογόνων ευθύγραμμης μορφής • Εκτός από το αέριο πλήρωσης περιέχει ποσότητα ιωδίου . • Λειτουργεί στα 230 V • Θερμοκρασία χρώματος Τc = 2900 o K • Χρόνος ζωής 2000 – 3000 h • Χρησιμοποιούνται σε προβολείς για εξωτερικό φωτισμό και σε ειδικά φωτιστικά για τον φωτισμό δαπέδων , τοίχων και οροφής εσωτερικών χώρων . • Πρέπει να καθαρίζονται με οινόπνευμα πριν την λειτουργία τους . • Λειτουργούν σε οριζόντια θέση με μικρές αποκλίσεις που δίνονται από τους κατασκευαστές Λαμπτήρες αλογόνων μορφής κάψουλας • Παρέχουν λαμπερό πλούσιο φως • Ιδανικοί για το φωτισμό χώρων εργασίας • Διατίθενται σε διαφανές και ματ γυαλί Λαμπτήρες αλογόνων κοινού κάλυκα • Λειτουργούν στα 230 V • Κατάλληλοι για εσωτερικό και εξωτερικό γενικό φωτισμό σε κατοικίες , εστιατόρια και ξενοδοχεία • Φέρουν κάλυκα Ε27 και Ε14 • Διατίθονται σε σχήμα σωληνωτό και απιοειδές με διαφανές ή ματ γυαλί • Παρέχουν ευχάριστο και λαμπερό φωτισμό • Είναι λαμπτήρες με μεγάλη ισχύ ( 1000 W ) • Χρόνος ζωής 2000 h ΛΑΜΠΤΗΡΕΣ ΦΘΟΡΙΣΜΟΥ Λαμπτήρες εκκένωσης ατμών υδραργύρου χαμηλής πίεσης με τοιχώματα καλυμμένα με φθορίζουσα ουσία . Διατίθονται σε ευθύγραμμη κυκλική ή μορφή U διαμέτρου 16 , 26 και 38 mm . Περιέχει προσμίξεις ευγενών αερίων (νέο ή αργό) και υδράργυρο με τη μορφή αραιού αερίου πίεσης 5 * 10–3 mmHg σε θερμοκρασία 40 ο C. Όταν ασκηθεί κατάλληλη τιμή τάσης στο εσωτερικό του λαμπτήρα , τότε προκαλείται εκκένωση αερίου από την οποία παράγεται υπεριώδης ακτινοβολία ( αόρατη ) . Για να μετατραπεί η αόρατη ακτινοβολία σε ορατή , καλύπτουμε την εσωτερική επιφάνεια του λαμπτήρα με φθορίζουσες ουσίες ( όπως άλατα πυριτίου , βολφραμίου και βορίου ) οι οποίες έχουν την ιδιότητα να μετατρέπουν την υπεριώδη ακτινοβολία σε ορατή ακτινοβολία . Με κατάλληλο συνδυασμό φθορίζουσων ουσιών πετυχαίνουμε διάφορες αποχρώσεις παραγόμενου φωτός . Παραγόμενη φωτεινή ροή : 300 – 7000 lm . Απόδοση μεγαλύτερη των 100 lm / Watt . Το παραγόμενο φως μπορεί να είναι θερμό , λευκό ή ψυχρό . Σημείωση : Ηλεκτρική Εκκένωση ονομάζουμε την διέλευση ηλεκτρικού ρεύματος μέσα από αέριο . Για να πραγματοποιηθεί η εκκένωση είναι απαραίτητη η ύπαρξη φορέων όπως ιόντα και ηλεκτρόνια . Όταν οι φορείς κατά την ηλεκτρική εκκένωση δημιουργούνται με την επίδραση εξωτερικών αιτίων τότε η εκκένωση ονομάζεται μη αυτοτελής . Αντίθετα όταν οι φορείς κατά την ηλεκτρική εκκένωση δημιουργούνται χωρίς την επίδραση εξωτερικών αιτίων τότε η εκκένωση ονομάζεται αυτοτελής . ΣΤΑΡΤΕΡ Η ΕΚΚΙΝΗΤΗΣ : Διμεταλλικό έλασμα που οι επαφές του βρίσκονται σε μικρή απόσταση η μία από την άλλη . Οι επαφές βρίσκονται μέσα σε γυάλινο περίβλημα που περιέχει αδρανές αέριο . Όταν εφαρμοσθεί τάση στα άκρα των επαφών του εκκινητή , πραγματοποιείται εκκένωση με αποτέλεσμα την ανάπτυξη θερμότητας στο διμεταλλικό έλασμα . Αυτό λυγίζει και κλείνει την επαφή του με αποτέλεσμα να διαρέονται τα ηλεκτρόδια του λαμπτήρα με ρεύμα . Αυτά θερμαίνονται και εκπέμπουν ηλεκτρόνια . Όμως αφού το κύκλωμα έχει κλείσει μέσω των επαφών του εκκινητή παύει το φαινόμενο της εκκένωσης στον εκκινητή και μειώνεται η θερμοκρασία του διμεταλλικού ελάσματος το οποίο επανέρχεται στην αρχική του θέση ανοίγοντας το κύκλωμα απότομα . Γενικά ο εκκινητής προκαλεί την προθέρμανση των ηλεκτροδίων του λαμπτήρα και συντελεί στην δημιουργία υψηλής τάσης που είναι απαραίτητη για την έναυση του λαμπτήρα . Ο εκκινητής αποτελείται από λευκό κυλινδρικό περίβλημα από πολυκαρμπονάτ που περιέχει : Ένα μικρό σωλήνα εκκένωσης με αέριο νέον που περιλαμβάνει δύο ηλεκτρόδια , ένα κινητό και ένα σταθερό ( διμεταλλικό έλασμα ) .Επίσης περιαμβάνει ένα αντιπαρασιτικό πυκνωτή για την εξάλειψη ραδιοφωνικών παρασίτων . Σημείωση : Τα τελευταία χρόνια οι εκκινητές εξελίχτηκαν με αποτέλεσμα την δημιουργία του ηλεκτρονικού εκκινητή που προσφέρει τα εξής πλεονεκτήματα : • Παράταση διάρκειας ζωής κατά 30 % . • Επιτρέπει μεγάλο αριθμό αναμάτων ( 100.000 ) • Με το πέρας της ζωής του , ο λαμπτήρας τίθεται εκτός λειτουργίας . • Τέλεια έναυση χωρίς αναλαμπές • Αυτόματη εκ νέου έναυση του λαμπτήρα σε περίπτωση διακοπών ή αντικατάστασης του . • Έναυση σε χαμηλές θερμοκρασίες ( -40οC ) ΜΠΑΛΑΣΤ Η ΣΤΡΑΓΓΑΛΙΣΤΙΚΟ ΠΗΝΙΟ : Αποτελείται από πηνίο με μεγάλη αυτεπαγωγική αντίσταση και έχει πυρήνα σιδήρου . Όταν το κύκλωμα ανοίγει απότομα , μεταβάλλεται απότομα το μαγνητικό πεδίο του πηνίου του στραγγαλιστικού πηνίου με αποτέλεσμα την δημιουργία μεγάλης επαγωγικής τάσης ( υπέρτασης ) πολύ μεγαλύτερη από την τάση του δικτύου . Αυτή η τάση προκαλεί εκκένωση λόγω των ατμών υδραργύρου που παρήχθησαν από την εξάτμιση των σταγόνων υδραργύρου κατά την θέρμανση των νημάτων του λαμπτήρα . Δηλαδή κατά την έναυση λειτουργεί ως ανυψωτής τάσης. Επίσης κατά την λειτουργία της εκκένωσης σταθεροποιεί την ένταση της λειτουργίας της εκκένωσης κατά την έναυση λειτουεγώντας ως τσοκ . ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ ΛΑΜΠΤΗΡΩΝ ΦΘΟΡΙΣΜΟΥ • ΛΑΜΠΤΗΡΕΣ ΑΠΟΧΡΩΣΗΣ 79 Θερμοκρασία χρώματος 3800 ο Κ . Τονίζει το κόκκινο και το ροζ χρώμα . Χρησιμοποιούνται σε χώρους που υπάρχουν κόκκινα ή ροζ αντικείμενα πχ βιτρίνες κρεοπωλείων , ανθοπωλείων κλπ . • ΛΑΜΠΤΗΡΕΣ ΑΠΟΧΡΩΣΗΣ 89 Θερμοκρασία χρώματος 10000 ο Κ . Δίνει ψυχρή εντύπωση . Χρησιμοποιείται σε ενυδρεία και συναφές εφαρμογές . • ΛΑΜΠΤΗΡΕΣ ΜΑΥΡΟΥ ΦΩΤΟΣ Λαμπτήρες υπεριωδών ακτινών . Χρησιμοποιούν ως περίβλημα ένα γυάλινο φίλτρο με προσμίξεις κοβαλτίου το οποίο έχει ως στόχο την ελάττωση της ορατής ακτινοβολίας . Εφαρμόζεται στη εύρεση πλαστών , στην ορυκτολογία , στην διαφήμιση , στην εύρεση ελαττωματικών βιομηχανικών προϊόντων κλπ . • ΛΑΜΠΤΗΡΕΣ ΦΘΟΡΙΣΜΟΥ ΜΕ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΚΑΛΥΜΜΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Παρέχουν αντιθραυστική προστασία . Σε περίπτωση σπασίματος τα γυαλιά παραμένουν στη θέση τους χάρη σε μια διαφανή επικάλυψη του λαμπτήρα . Με αυτό τον τρόπο προστατεύεται ο χώρος και τα προϊόντα που φωτίζονται . Χρησιμοποιούνται σε χώρους που παράγονται διανέμονται και πωλούνται τρόφιμα . Αναγνωρίζονται από το μπλε δακτυλίδι που υπάρχει γύρω από τον λαμπτήρα . • ΈΓΧΡΩΜΟΙ ΛΑΜΠΤΗΡΕΣ ΦΘΟΡΙΣΜΟΥ Χρησιμοποιούνται για διακοσμητικό φωτισμό και για την δημιουργία εφέ . • ΛΑΜΠΤΗΡΕΣ ΦΘΟΡΙΣΜΟΥ ΜΕ ΕΝΑ ΣΗΜΕΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Διαθέτουν ντουί με ένα άκρο . Χρησιμοποιούνται σε φωτιστικά αντιεκρηκτικού τύπου και εφαρμόζονται σε διυλιστήρια , εργαστήρια , ορυχεία και γενικά σε χώρους που εγκυμονεί κίνδυνος έκρηξης . • ΛΑΜΠΤΗΡΕΣ ΦΘΟΡΙΣΜΟΥ ΤΑΧΕΙΑΣ ΑΦΗΣ Δεν περιλαμβάνουν στάρτερ αλλά εξωτερικό ηλεκτρόδιο εκκίνησης για την έναυση τους . Για να πραγματοποιηθεί άμεση έναυση πρέπει και η εγκατάσταση να είναι εξοπλισμένη με πηνία άμεσης έναυσης . ΣΥΝΔΕΣΜΟΛΟΓΙΕΣ ΛΑΜΠΤΗΡΩΝ ΦΘΟΡΙΣΜΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΛΟΓΙΑ ΕΝΟΣ ΛΑΜΠΤΗΡΑ Είναι η πλέον συνηθισμένη ΣΥΝΔΕΣΜΟΛΟΓΙΑ ΛΑΜΠΤΗΡΩΝ ΙΔΙΑΣ ΙΣΧΥΟΣ ΜΕ ΚΟΙΝΟ ΣΤΡΑΓΓΑΛΙΣΤΙΚΟ ΠΗΝΙΟ (TANDEM) Εξοικονόμηση ενός στραγγαλιστικού πηνίου ΣΥΝΔΕΣΜΟΛΟΓΙΑ ΛΑΜΠΤΗΡΑ ΤΑΧΕΙΑΣ ΕΝΑΥΣΗΣ Ο μετασχηματιστής δημιουργεί την στιγμιαία υπέρταση έναυσης . Δεν χρησιμοποιούμε εκκινητή ΣΥΝΔΕΣΜΟΛΟΓΙΑ ΑΠΟΦΥΓΗΣ ΣΤΡΟΒΟΣΚΟΠΙΚΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ( DUO ) Όταν σε ένα χώρο έχουμε μεγάλο αριθμό λαμπτήρων φθορισμού παρατηρείται φαινόμενο διακύμανσης της στάθμης φωτισμού. Αυτή η κατάσταση βελτιώνεται αν χρησιμοποιήσουμε κατά ζεύγη λαμπτήρων τη συνδεσμολογία DUO γνωστή σαν αντιστροβοσκοπική συνδεσμολογία . ΜΟΝΟΦΑΣΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΜΟΛΟΓΙΑ ΤΡΙΦΑΣΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΜΟΛΟΓΙΑ ΣΥΝΗΘΙΣΜΕΝΕΣ ΒΛΑΒΕΣ ΛΑΜΠΤΗΡΩΝ ΦΘΟΡΙΣΜΟΥ Σημείωση : κιβώτιο ζεύξης = στραγγαλιστικό πηνίο ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ – ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΛΑΜΠΤΗΡΩΝ ΦΘΟΡΙΣΜΟΥ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΛΑΜΠΤΗΡΕΣ ΠΥΡΑΚΤΩΣΗΣ Πολλαπλάσια φωτιστική απόδοση και υπερδιπλάσιο χρόνο ζωής . Άρα παρουσιάζουν οικονομική λειτουργία . Δεν αναπτύσσουν μεγάλες θερμοκρασίες κατά την λειτουργία τους . Άρα χρησιμοποιούνται για τον φωτισμό φαγητών χωρίς να κινδυνεύουν από αλλοίωση . Παρουσιάζουν πλήθος εφαρμογών στην διακόσμηση λόγω της ποικιλίας τους και της έντασης φωτισμού . Παρουσιάζουν μικρή λαμπρότητα με αποτέλεσμα τον περιορισμό στο ελάχιστο του φαινομένου της θάμβωσης . Μεγάλη δαπάνη για την κατασκευή της αρχικής εγκατάστασης διότι απαιτούν την τοποθέτηση τους σε κατάλληλα φωτιστικά . Χρειάζονται ειδική διάταξη απόσβεσης των ηχητικών παρασίτων που δημιουργούνται . Χρειάζονται διάφορα εξαρτήματα για την λειτουργία τους ( εκκινητή , μπάλαστ , ντουί ) και την σωστή συνδεσμολογία τους . ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΛΑΜΠΤΗΡΩΝ ΦΘΟΡΙΣΜΟΥ • ΔΕΙΚΤΗΣ ΧΡΩΜΑΤΙΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ Ra : Αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την επιλογή λαμπτήρα σε εφαρμογές που υπάρχουν υψηλές απαιτήσεις για την απόδοση των χρωμάτων . ΠΡΟΣΟΧΗ : Ο δείκτης χρωματικής απόδοσης δεν επηρεάζει τον φωτισμό . • ΦΩΤΙΣΤΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ α: Αν δεν υπάρχουν ιδιαίτερες απαιτήσεις στην απόδοση των χρωμάτων , δίνεται ιδιαίτερη σημασία στην φωτιστική απόδοση α . • ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ ΧΡΩΜΑΤΟΣ Tc ΚΑΙ ΔΕΙΚΤΗ ΧΡΩΜΑΤΙΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ Ra : Ο κατάλληλος συνδυασμός των δύο δεικτών παρέχουν το κατάλληλο φωτιστικό αποτέλεσμα . • ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ ΧΡΩΜΑΤΟΣ Tc ΚΑΙ ΦΩΤΙΣΜΟΥ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ: Ο κατάλληλος συνδυασμός των δύο παραγόντων δημιουργούν κατάλληλο αίσθημα φωτισμού ( ευχάριστο , καταθλιπτικό κλπ ) • ΗΛΕΚΤΡΙΚΑ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΛΑΜΠΤΗΡΑ: Αυτά τα χαρακτηριστικά αναγνωρίζονται από αριθμούς και γράμματα ως εξής : Τρόπος ανάμματος Απόχρωση Υπάρχουν 11 διαφορετικές αποχρώσεις του λευκού φωτός που αποδίδουν οι λαμπτήρες φθορισμού . Κάθε μια απόχρωση είναι κατάλληλη για την απόχρωση συγκεκριμένων χώρων . ΠΡΟΣΟΧΗ : Κάθε απόχρωση αναφέρετε σε συγκεκριμένους δείκτες χρωματικής απόδοσης Ra και θερμοκρασίας χρώματος Tc . Ισχύς Χαρακτηριστικό γνώρισμα των λαμπτήρων φθορισμού αποτελεί η ισχύς του λαμπτήρα . ΛΑΜΠΤΗΡΕΣ ΑΤΜΩΝ ΥΔΡΑΡΓΥΡΟΥ ΥΨΗΛΗΣ ΠΙΕΣΗΣ Αποτελεί εφαρμογή εκκένωσης τόξου μέσω ατμών υδραργύρου . Αποτελείται από σωλήνα εκκένωσης , κατασκευασμένο από χαλαζία (ο χαλαζίας παρουσιάζει αντοχή σε υψηλές θερμοκρασίες , έχει πολύ μικρό συντελεστή διαστολής και επιτρέπει να περνάει από αυτό και το υπεριώδες μέρος της παραγόμενης ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας ) , στα άκρα του οποίου είναι συντηγμένα δύο κύρια ηλεκτρόδια και ένα βοηθητικό (σε σειρά με το βοηθητικό ηλεκτρόδιο τοποθετείται μια αντίσταση ) . Μέσα στον σωλήνα εκκένωσης έχει τοποθετηθεί ευγενές αέριο (αργό) και υδράργυρος σε μορφή υγρών σταγόνων . Όλη η διάταξη τοποθετείται σε γυάλινο κώδωνα με αδρανές αέριο (το αδρανές αέριο μειώνει την θερμοκρασίας ) . Σημείωση : Στο κέντρο του σωλήνα εκκένωσης αναπτύσεται θερμοκρασία 6000οΚ ενώ στα τοιχώματα του σωλήνα αναπτύσεται θερμοκρασία 800οΚ Από την έναυση μέχρι την πλήρη λειτουργία του λαμπτήρα μεσολαβούν τρία έως πέντε λεπτά . Όπως όλοι οι λαμπτήρες εκκένωσης έτσι και οι λαμπτήρες ατμών υδραργύρου απαιτούν στραγγαλιστικό πηνίο για τη σταθεροποίηση της εκκένωσης . Επειδή το στραγγαλιστικό πηνίο (επαγωγικό φορτίο) δημιουργεί άεργη ισχύ (δηλαδή αυξάνει στη γωνία μεταξύ τάσης–έντασης) με αποτέλεσμα να χειροτερεύει ο συντελεστής ισχύος , τοποθετούμε πυκνωτή παράλληλα στα άκρα της συνδεσμολογίας με σκοπό την βελτίωση του συντελεστή ισχύος . Όταν λειτουργεί ο λαμπτήρας υδραργύρου , οι σταγόνες υδραργύρου ζεσταίνονται και ατμοποιούνται . Όταν πάψει να λειτουργεί ο λαμπτήρας απαιτείται η μεσολάβηση χρονικού διαστήματος ώστε οι ατμοποιημένοι υδρατμοί να ψυχθούν για να υγροποιηθούν . Κατασκευάζονται σε δύο τύπους : α ) σωληνοειδείς , β ) αχλαδωτοί ΑΡΧΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Αρχικά με την τάση του δικτύου δημιουργείται εκκένωση μεταξύ του κύριου και του βοηθητικού ηλεκτροδίου. Σιγά σιγά προκαλείται έντονος ιονισμός του αργού που τελικά εκτείνεται μεταξύ των κύριων ηλεκτροδίων με αποτέλεσμα τη θέρμανση και ιονισμό των ατμών υδραργύρου . Η θερμότητα που αναπτύσσεται μεταξύ των ηλεκτροδίων εξατμίζει όλη την ποσότητα του υδραργύρου και τότε ο λαμπτήρας αρχίζει να λειτουργεί πλήρως (απαιτείται περίπου τρία έως πέντε λεπτά ) . Η εκκένωση μέσω των ατμών υδραργύρου προκαλεί διέγερση των ατόμων του με αποτέλεσμα την εκπομπή ακτινοβολίας . ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ 1 . Απλοί λαμπτήρες ατμών υδραργύρου , υψηλής πίεσης Είναι οι παλαιότεροι λαμπτήρες ατμών υδραργύρου . Είναι φθηνοί , με φτωχή ποιότητα φωτός και περιορισμένη απόδοση . Χρησιμοποιούνται για τον οδικό φωτισμό και για τον φωτισμό βιομηχανικών χώρων . Φωτεινή ροή : 1600 – 58000 lm , με απόδοση 55 lm / Watt και θερμοκρασία χρώματος θερμή ή ενδιάμεση Το ηλεκτρικό κύκλωμα περιλαμβάνει μπαλαστ χωρίς εκκινητή . Εκπέμπει κίτρινη και μπλε ακτινοβολία ενώ απουσιάζει τελείως η κόκκινη ακτινοβολία (η κόκκινη ακτινοβολία δημιουργεί ευχάριστη εντύπωση ) Στο εμπόριο κυκλοφορούν από την εταιρία Philips με την εμπορική ονομασία HPL , και από την εταιρία OSRAM με την εμπορική ονομασία HQL . 2 . Λαμπτήρες ατμών υδραργύρου βελτιωμένου φάσματος Αυτοί οι λαμπτήρες έχουν επίχριση των εσωτερικών τοιχωμάτων του κώδωνα με φθορίζουσα ουσία η οποία παρέχει τις ακόλουθες δυνατότητες : α ) Εμπλουτίζει το φάσμα εκπομπής του λαμπτήρα με ερυθρά μήκη κύματος , β ) Μετατρέπει το μεγαλύτερο μέρος της αόρατης ακτινοβολίας σε ορατή με αποτέλεσμα να βελτιώνεται ο βαθμός απόδοσης του λαμπτήρα έως και 60 lm / Watt . Χρησιμοποιείται ευρέως με εσωτερικό καθρέπτη για τον προσανατολισμό της δέσμης προς μία κατεύθυνση . Έχει χρόνο ζωής 22000 h . Λειτουργεί σε οποιαδήποτε θέση λειτουργίας . 3 . Απλοί λαμπτήρες ατμών υδραργύρου , υψηλής πίεσης , με μεταλλικά αλογονίδια Η προσπάθεια για εμπλουτισμό του φάσματος εκπομπής της εκκενώσεως των ατμών υδραργύρου δεν περιορίστηκε στη χρήση φθορίζουσας ουσίας και μόνο . Διαπιστώθηκε ότι μερικές ενώσεις του ιωδίου , που ονομάζονται μεταλλικά ιωδίδια , μπορούν να συμμετάσχουν στην εκκένωση των ατμών υδραργύρου παρέχοντας ακτινοβολίες με μήκη κύματος που δεν μπορούν να παρέχουν μόνοι τους οι ατμοί υδραργύρου . Χρησιμοποιούνται για το φωτισμό καταστημάτων . Παρέχουν τα ακόλουθα πλεονεκτήματα : α ) Παρέχουν εξαιρετική φασματική κατανομή με ικανοποιητικό δείκτη χρωματικής απόδοσης , β ) Εκπέμπουν ουδέτερο , λευκό φως με θερμοκρασία χρώματος 3000–4000οΚ , γ ) Έχουν μεγάλη φωτιστική απόδοση (80 – 90 lm/Watt) άρα έχουν χαμηλή κατανάλωση ενέργειας , δ ) Έχουν χαμηλές θερμικές απώλειες άρα αναπτύσσουν χαμηλές θερμοκρασίες στον γύρω χώρο , ε ) Είναι οικονομικοί διότι έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής (6000 h ) Κατασκευάζονται σε δύο τύπους : α ) σωληνοειδείς , β ) ελλειψοειδείς . Διατίθονται με μονό ή διπλό κάλυκα (δύο άκρων) . Καταναλώνουν ισχύ 35 – 2000 Watt . Παρέχουν φωτεινή ροή 2400 – 20000 lm . Το ηλεκτρικό κύκλωμα περιλαμβάνει μαγνητικό μπάλαστ και κατάλληλη συσκευη έναυσης – εκκινητή ή ηλεκτρονικό μπάλαστ (μέχρι 150 Watt) 4 . Ειδικοί λαμπτήρες εκκένωσης Ειδικοί λαμπτήρες εκκένωσης χρησιμοποιούνται για τον εξοπλισμό προβολέων και κινηματογραφικών μηχανών . Σε αυτούς τους λαμπτήρες η εκκένωση πραγματοποιείται σε μικρό χώρο , με αποτέλεσμα να δημιουργείται λαμπρότητα πολύ υψηλής τιμής . Επίσης λαμπτήρες ειδικής χρήσης χρησιμοποιούνται σε βιομηχανικές επεξεργασίες , στις γραφικές τέχνες , σε ινστιτούτα αισθητικής , σε θεραπευτικές και αποστειρωτικές συσκευές και σε φωτοτυπικά μηχανήματα . Στους ειδικούς λαμπτήρες εκκένωσης ανήκουν και οι λαμπτήρες μαύρου φωτός οι οποίοι χρησιμοποιούνται για τον διαχωρισμό χρωμάτων , στη βιομηχανία τροφίμων , στην αρχαιολογία , στην εγκληματολογία και στις τράπεζες για την ανίχνευση πλαστών χαρτονομισμάτων . 5 . Λαμπτήρες μικτού φωτισμού Συνδυάζουν τα χαρακτηριστικά των λαμπτήρων πυρακτώσεως και των λαμπτήρων εκκένωσης . Γιαυτό αντικαθιστούν τους λαμπτήρες πυράκτωσης παρέχοντας μεγαλύτερο βαθμό απόδοσης και μεγαλύτερο χρόνο ζωής . Γιαυτό χρησιμοποιούντα σε περιπτώσεις που απαιτούνται υψηλότερα επίπεδα φωτισμού σε σχέση με τους λαμπτήρες πυρακτώσεως . Οι λαμπτήρες ατμών υδραργύρου μπορούν να μετατραπούν σε λαμπτήρες μικτού φωτισμού αν τοποθετήσουμε νήμα βολφραμίου μεταξύ εξωτερικού κώδωνα και λαμπτήρα εκκένωσης . Λειτουργεί χωρίς στραγγαλιστικό πηνίο . Συνδέοντας όμως σε σειρά το νήμα βολφραμίου με το σωλήνα εκκένωσης επιτυγχάνουμε την λειτουργία του στραγγαλιστικού πηνίου δηλαδή η σταθεροποίηση της τάσης εκκένωσης και ο περιορισμός του ρεύματος . Κατά την λειτουργία του λαμπτήρα μικτού φωτισμού , το νήμα από βολφράμιο πυρακτώνεται εκπέμποντας ερυθρές ακτινοβολίες με αποτέλεσμα να εμπλουτίζεται το συνολικό φάσμα της εκπεμπόμενης ακτινοβολίας . Έχουν σχετικά ικανοποιητικό βαθμό απόδοσης (22 lm/Watt) και μεγάλη διάρκεια ζωής (5000 h) . Μπορούν να αντικαταστήσουν το λαμπτήρα πυράκτωσης χωρίς προβλήματα εγκατάστασης . Χρησιμοποιούνται για τον φωτισμό δρόμων , χώρων στάθμευσης , πρατηρίων καυσίμων και εργαστηρίων . ΛΑΜΠΤΗΡΕΣ ΞΕΝΟΥ ΥΨΗΛΗΣ ΠΙΕΣΗΣ Προβολείς με λαμπτήρες από γυαλί χαλαζία . Περιέχουν το ευγενές αέριο ξένο υπό υψηλή πίεση . Το μήκος τους φτάνει το 1,5 μέτρο και η ισχύς τους κυμαίνεται από 150 – 2000 W . Για την λειτουργία τους απαιτείται συσκευή παραγωγής υψηλής πίεσης . Αποδίδει αμέσως με την έναυση του την πλήρη φωτιστική ισχύ . Παρέχει λευκό φως (παρόμοιο με το φως του ήλιου ) με αποτέλεσμα να αποδίδει πιστά τα χρώματα . Χρησιμοποιείται για τον φωτισμό μεγάλων εξωτερικών επιφανειών . ΛΑΜΠΤΗΡΕΣ ΑΤΜΩΝ ΝΑΤΡΙΟΥ ΧΑΜΗΛΗΣ ΠΙΕΣΗΣ Είναι ο λαμπτήρας εκκένωσης με τον μεγαλύτερο βαθμό απόδοσης (200 lm/Watt) . Ο σωλήνας εκκένωσης μπορεί να είναι ευθύγραμμος ή σχήματος U . Στο εσωτερικό του σωλήνα υπάρχει σε πολύ μικρή πίεση (5*10-3 mmHg) ποσότητα νατρίου με μίγμα αερίου νέου και αργό . Η συγκεκριμένη πίεση μαζί με την υψηλή θερμοκρασία (260οC που επιτυγχάνεται με την κατάλληλη επιλογή της έντασης λειτουργίας του λαμπτήρα) αποτελούν ιδανικούς παράγοντες για την πραγματοποίηση της εκκένωσης . ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ Αρχικά η εκκένωση πραγματοποιείται μέσω των ατμών νέου δίνοντας φως ερυθρού χρώματος . Εν συνεχεία το νάτριο εξαχνίζεται λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας από την αρχική εκκένωση και πραγματοποιείται η εκκένωση πλέον μέσω αυτού . Το παραγόμενο φως αποτελεί μονοχρωματική ακτινοβολία κίτρινου χρώματος , μήκους κύματος 5890 Αο . Σε αυτό το μήκος κύματος το μάτι παρουσιάζει την μέγιστη ευαισθησία αλλά δεν αποδίδει σωστά τα χρώματα . Το φως τους παρουσιάζει μεγάλη διεισδυτικότητα στο ομιχλώδες περιβάλλον ή σε περιβάλλον με σκόνη . Αυτό το γεγονός σε συνδυασμό με το μικρό τους κόστος τα καθιστά κατάλληλα για τον οδικό φωτισμό . Συνδεσμολογία λαμπτήρων ατμών νατρίου χαμηλής πίεσης ΥΨΗΛΗΣ ΠΙΕΣΗΣ Όταν σε λαμπτήρες ατμών νατρίου αυξήσουμε την πίεση (200 mmHg) τότε μειώνεται η φωτιστική απόδοση αλλά διευρύνεται το φάσμα των ακτινοβολιών . Η ακτινοβολία που παράγεται έχει χρυσόλευκο χρώμα και αντιστοιχεί σε θερμοκρασία χρώματος 2300 ο Κ . Οι λαμπτήρες ατμών νατρίου υψηλής πίεσης παρουσιάζουν διπλάσιο βαθμό απόδοσης (120 lm/Watt) συγκριτικά με τους λαμπτήρες ατμών υδραργύρου υψηλής πίεσης . Χρησιμοποιούνται σε εφαρμογές όπου οι λαμπτήρες ατμών νατρίου χαμηλής πίεσης δεν χρησιμοποιούνται λόγω της μονοχρωματικής τους ακτινοβολίας . Εφαρμογές : φωτισμός βιομηχανικών χώρων , αυτοκινητοδρόμων εθνικού δικτύου , κεντρικών οδών εντός αστικών περιοχών , μνημείων κλπ . Παρουσιάζονται σε δύο μορφές : με σωληνοειδή διαφανή κώδωνα με κώδωνα μορφής αχλαδιού με εσωτερικό φθορίζον επίχρισμα Η ισχύ τους είναι 35 – 1000 Watt και παρέχουν φωτεινή ροή 2400 – 120000 lm . Το ηλεκτρικό τους κύκλωμα αποτελείται από μαγνητικό μπαλαστ με κατάλληλη συσκευή έναυσης (εκκινητή) ή ειδικό ηλεκτρονικό μπάλαστ . ΦΩΤΕΙΝΟΙ ΣΩΛΗΝΕΣ ΝΕΟΝ Είναι λαμπτήρες εκκένωσης χαμηλής πίεσης που δεν διαθέτουν εκκινητές και ηλεκτρόδια πυράκτωσης . Λειτουργούν με υψηλή τάση την οποία λαμβάνουν μέσω μετασχηματιστή κατάλληλου τύπου . Η τάση στο δευτερεύον του μετασχηματιστή εξαρτάται από την πτώση τάσης κατά μήκους του σωλήνα και την πτώση τάσης στα ηλεκτρόδια . Χρησιμοποιούνται κυρίως σε φωτεινές επιγραφές . Το χρώμα του φωτός που παράγουν εξαρτάται : α ) από το είδος του ευγενούς αερίου β )από το χρώμα των γυάλινων περιβλημάτων των σωλήνων Στην πράξη επιτυγχάνονται 30 διαφορετικοί χρωματισμοί με την χρησιμοποίηση επικάλυψης από κατάλληλες φθορίζουσες ουσίες . Η φωτιστική απόδοση των φωτεινών σωλήνων κυμαίνεται μεταξύ 20 – 30 lm/Watt . Η διάρκεια ζωής τους είναι περίπου 6000 ώρες και δεν επηρεάζεται από την συχνότητα έναυσης . ΠΡΟΣΟΧΗ : Η ηλεκτρική συνδεσμολογία πρέπει να γίνεται από ειδικευμένους τεχνίτες επειδή λειτουργούν σε υψηλή τάση (6 – 15 KV) και απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή στην γείωση . ΛΑΜΠΤΗΡΕΣ LED Οι λαμπτήρες LED αποδίδουν φως από ένα ηλεκτρονικό κύκλωμα που βρίσκεται στο εσωτερικό τους. Ο όρος LED σημαίνει Light Emitting Diode, δηλαδή δίοδος εκπομπής φωτός. Οι δίοδοι εκπομπής φωτός (LED) είναι πηγές φωτός κατάλληλων ημιαγωγών, που με την εφαρμογή μιας ορισμένης τιμής τάσης, έχουν την ιδιότητα να μετατρέπουν το ηλεκτρικό ρεύμα που διέρχεται από αυτές σε ορατό φως. Συγκριτικά χαρακτηριστικά διαφόρων τύπων λαμπτήρων

Οι διχρωικοί ανακλαστήρες, που αναφέρονται επίσης ως ψυχρά κάτοπτρα, χρησιμοποιούνται συχνά πίσω από μια πηγή φωτός για να ανακατευθύνουν το ορατό φως προς τα εμπρός, ενώ επιτρέπουν τη διέλευση υπέρυθρου φωτός από το πίσω μέρος του φωτιστικού. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την παροχή ισχυρού φωτισμού, ελαχιστοποιώντας παράλληλα την ποσότητα θερμότητας που παράγεται στο φωτιζόμενο αντικείμενο. Οι διχρωικοί λαμπτήρες διατίθενται σε διάφορους τύπους, όπως αλογόνου και LED, και μπορούν να βρεθούν με τύπους βάσης GU4, GX5.3 και Gu5.3 Διαφορετικοί τύποι λαμπτήρων αλογόνου επίσης εκπέμπουν διαφορετικές ποσότητες υπεριώδους ακτινοβολίας. Οι γνωστοί κίνδυνοι από την υπεριώδη ακτινοβολία οδήγησαν στη θέσπιση νομοθεσίας και στην παραγωγή λαμπτήρων με μειωμένα επίπεδα υπεριώδους ακτινοβολίας (uvstop). Για τη χρησιμοποίηση λαμπτήρων αλογόνου με διχρωμικό καθρέπτη θα πρέπει με προσοχή να επιλέγονται οι κατάλληλοι λαμπτήρες από άποψη εκπομπής υπεριώδους ακτινοβολίας και εύρους φωτεινής δέσμης. Η νέα γενιά των λαμπτήρων αυτών με την χαρακτηριστική ένδειξη uv-stop διαθέτει σωλήνες από χαλαζία που απορροφούν σε μεγάλο βαθμό την ανεπιθύμητη υπεριώδη ακτινοβολία

Το Νέον ανακαλύφθηκε το 1898 από τους βρετανούς χημικούς Sir William Ramsay (1852-1916) και Morris W. Travers (1872-1961) στο Λονδίνο. Τα αέρια που εξατμίζονται μετά την ψύξη του αέρα, εκτός από άζωτο, οξυγόνο και αργό, είναι κρυπτόν, ξένον και νέον. Το χαρακτηριστικό, λαμπερό κόκκινο χρώμα που εκπέμπεται από το αέριο νέον όταν διεγείρεται ηλεκτρικά ανακαλύφθηκε από τον Ramsay. Μετά το 1902, η εταιρεία του George Claude, η Air Liquide, ξεκίνησε την βιομηχανική παραγωγή ποσοτήτων νέον ως υποπροϊόν της υγροποίησης του αέρα, και το Δεκέμβριο 1910 ο Claude έδειξε σύγχρονο φωτισμό νέον που βασιζόταν σε ένα σφραγισμένο σωλήνα νέον. Το 1912, οι συνεργάτες του Claude άρχισαν να πωλούν σωλήνες εκκένωσης νέον για διαφημιστικές πινακίδες, που εισήχθησαν στις ΗΠΑ το 1923, όταν δύο μεγάλες πινακίδες νέον αγοράστηκαν στο Λος Άντζελες αντιπροσωπεία αυτοκινήτων Packard. Η λάμψη και το κόκκινο χρώμα κάνουν την διαφήμιση νέον εντελώς διαφορετική. Από τότε μέχρι και σήμερα ο φωτισμός Νέον έχει αλλάξει μορφές και έχει πολλές εφαρμογές κυρίως στην σήμανση παράγοντας ένα φωτεινό κόκκινο-πορτοκαλί φως. Αν και εξακολουθεί να αναφέρεται ως «νέον», όλα τα άλλα χρώματα δημιουργούνται με τα άλλα ευγενή αέρια, ή από τα διάφορα χρώματα των λαμπτήρων φθορισμού. Οι χρωματισμοί των σωλήνων Νέον και λόγω των πολλών πλεονεκτημάτων σε σχέση με τον απλό φωτισμό, όπως αυτών της χαμηλότερης κατανάλωσης ενέργειας, μεγαλύτερης διάρκειας ζωής, τη βελτίωση της ανθεκτικότητας τους, το μικρότερο μέγεθος τους, και την ταχύτερη εναλλαγή χρωματισμών, χρησιμοποιούνται κατά κόρον στην κατασκευή φωτεινών επιγραφών σήμανσης.

Ποιά λάμπα να διαλέξω με βάση τη θερμοκρασία χρώματος? Θερμοκρασία   χρώματος   είναι   μια   μέτρηση   της   ‘’ζεστασιάς’’   ή   της   ‘’ψυχρότητας’’   μιας πηγής φωτός. Μια μέτρηση της απόχρωσης του λευκού φωτός. Έτσι   κατά   σύμβαση   τα   κίτρινα   -   κόκκινα     χρώματα   θεωρούνται   θερμά   (όπως   οι φλόγες   μιας   φωτιάς).   Ενώ   τα   μπλέ   -   μωβ   -   πράσινα   θεωρούνται   ψυχρά   (όπως   το φως   από   έναν   νεφελώδη   ουρανό).   Οι   υψηλότερες   θερμοκρασίες   Kelvin   (   5000°   - 6500°    K    )    είναι    αυτό    που    θεωρούμε    ψυχρό    και    χαμηλότερες    θερμοκρασίες χρώματος ( 2700° - 3000° K ) θεωρούνται θερμό. Τα     τελευταία     χρόνια   χρησιμοποιείται     όλο   και   συχνότερα   το   ενδιάμεσο   χρώμα φωτός   (   4000°   -   5000°   Κ   )   που   λέγεται   φως   ημέρας   ή   λευκό   ημέρας   και   έχει   πολλές χρήσεις   σε   γραφεία   ως   πιο   ξεκούραστο,   αλλά   και   σε   καταστήματα   με   ρούχα   που   το προτιμούν     έναντι     του     θερμού     που     χρησιμοποιούνταν     πιο     παλιά     γιατί     δεν αλλοιώνει τα χρώματα. Με   τη   σειρά   του   το   θερμό     φως   προτιμάται   για   τους   χώρους   διαμονής   γιατί   είναι ήπιο   και   προσθέτει   ζεστασιά   στο   χώρο   και   χαλάρωση   στους   διαμένοντες.   Μάλιστα στην    προσπάθεια    να    μοιάζουν    με    λαμπτήρες    πυρακτώσεως    έχουν    βγει    τα    LED filament     που   μερικά   από   αυτά   κυκλοφορούν   σε   πολύ   χαμηλά   Kelvin   2200   -   2700Κ δηλαδή εκπέμπουν πολύ θερμό φως. Και   τέλος   το   ψυχρό   φως   το   οποίο   χρησιμοποιείται   οπού   θέλουμε   πολύ   καλό   και έντονο     φωτισμό.     Παράγει     υψηλότερη     αντίθεση     από     το     θερμό     φως     και χρησιμοποιείται    σε    χώρους    εργασίας    ,σε    δημόσιους    χώρους    σε    χωλ,    αίθουσες αναμονής, νοσοκομεία , εργοστάσια κτλ.

Η κλίμακα Κέλβιν μετράει την λεγόμενη απόλυτη θερμοκρασία. Η διαφορά της με την κλίμακα Κελσίου είναι 273,15 βαθμοί, δηλαδή T{K} =T{C} + 273,15

Η   Χρωματική   απόδοση,   η   οποία   εκφράζεται   ως   μια   τιμή   από   0   έως   100   στον   Δείκτη χρωματικής   απόδοσης   (CRI),περιγράφει   πώς   μια   πηγή   φωτός   κάνει   το   χρώμα   ενός αντικειμένου   να   φαίνεται   στα   ανθρώπινα   μάτια   και   πόσο   καλά   διαχωρίζονται   οι λεπτές παραλλαγές στις χρωματικές αποχρώσεις. Μπορείτε   να   βρείτε   το   Ra   στις   προδιαγραφές   του   φωτιστικού.   Όσο   μεγαλύτερος είναι ο αριθμός τόσο λιγότερη είναι η παραμόρφωση των χρωμάτων. Πρότυπη φωτεινή πηγή με δείκτη χρωματικής απόδοσης 100 θεωρείται ο ήλιος. Η   υψηλότερη   τιμή   του   δείκτη   χρωματικής   απόδοσης   είναι   100   και   μπορεί   να   είναι και αρνητική για κάποιες πηγές φωτός. Οι    λαμπτήρες    νατρίου    χαμηλής    πίεσης    που    χρησιμοποιούνται    κυρίως    για    τον φωτισμό δρόμων, έχουν αρνητικό δείκτη χρωματικής απόδοσης. Οι   λαμπτήρες   φθορίου   έχουν   cri   που   κυμαίνεται   από   το   50   για   τις   απλές   λάμπες έως και το 90 για τις λάμπες φθορίου τρι-φωσφορικού τύπου. Οι    λάμπες    LED    έχουν    δείκτη    πάνω    από    80    ενώ    κάποιοι    κατασκευαστές    έχουν επιτύχει CRI έως και 98. Πηγή    φωτός    με    CRI    ίσο    με    0    Ra    είναι    ένα    μονοχρωματικό    φως,    δηλαδή    ενός χρώματος.   Σε   μια   τέτοια   πηγή   φωτός   είναι   αδύνατον   να   προσδιοριστεί   το   χρώμα του    φωτιζόμενου    αντικειμένου.    Θεωρείται    ότι    το    CRI    που    ισούται    με    100    Ra αντιστοιχεί    στο    φως    της    ημέρας    (ηλιακό).    Υπό    αυτό    το    φως    τα    χρώματα    των αντικειμένων   που   φωτίζονται   αποδίδονται   με   πιο   φυσικό   τρόπο.   Το   φάσμα   του ηλιακού   φωτός   είναι   συνεχές   σε   όλα   τα   χρώματα   που   εκπέμπονται   έντονα.   Μεταξύ των    τεχνητών    πηγών    φωτός    CRI,    στο    επίπεδο    του    100    είναι    ο    φωτισμός    με πυράκτωση, δηλαδή οι λαμπτήρες με πυράκτωσης και οι λαμπτήρες αλογόνου. Γιατί στον φωτισμό των δρόμων ο αρνητικός δείκτης είναι επιθυμητός; Γιατί   αποδίδοντας   στα   αντικείμενα   μια   κίτρινη   απόχρωση   και   όχι   την   πραγματική, η νυχτερινή οδήγηση καθίσταται πιο ξεκούραστη

Το σύμβολο Ε και Β αναφέρονται στο είδος της λυχνιολαβής. Συγκεκριμένα Ε για βιδωτές λάμπες και Β για μπαγιονέτ λάμπες Οι αριθμοί 27 και 22 αντίστοιχα σχετίζονται με το μέγεθος της λυχνιολαβής Οι μπαγιονέτ πλέον έχουν αποσυρθεί από την αγορά Πέρα από τις μπαγιονέτ και τις βιδωτές λάμπες, υπάρχουν και άλλες τυποποιήσεις σε λυχνιολαβές

Οι λαμπτήρες πυρακτώσεως είναι οι λάμπες που ξέρουμε όλοι. Είναι η εφεύρεση του Τόμας Έντισον και χρησιμοποιούνται ήδη από το 1879. Το σχήμα τους θυμίζει δάκρυ ενώ συνήθως φαίνεται και το εσωτερικό τους. Μέσα στους λαμπτήρες πυρακτώσεως βρίσκεται ένα μικρό κομμάτι μετάλλου, συνήθως βολφράμιο, το οποίο θερμαίνεται και δημιουργεί φως. Εάν βάλετε το χέρι σας κοντά σε μια λάμπα πυρακτώσεως, θα νιώσετε τη θερμότητα που παράγει. Αυτή ακριβώς η θερμότητα είναι και ο λόγος που οι λάμπες πυρακτώσεως είναι ενεργειακά τόσο σπάταλες, καθιστώντας τες ένα από τα λιγότερα αποδοτικά είδη λάμπας.

Είναι τα γνωστά φώτα που χρησιμοποιούν πολλές επιχειρήσεις και εταιρείες για να φωτίζον τους χώρους και τα γραφεία τους. Λόγω του ότι δεν δημιουργούν τόση θερμότητα όσο οι λαμπτήρες πυρακτώσεως, οι λαμπτήρες φθορισμού είναι ενεργειακά πολύ αποδοτικοί. Ένας ακόμη λόγος που μεγάλο μερίδιο του κόσμου τους προτιμάει πλέον είναι και η μεγαλύτερη διάρκεια ζωής τους. Οι λαμπτήρες φθορισμού όμως έχουν υδράργυρο μέσα τους. Ο υδράργυρος ένα επικίνδυνο στοιχείο που χρειάζεται την ανάλογη προσοχή. Δεν μπορείτε να πετάξετε μια λάμπα φθορισμού όπως θα κάνατε με μια άλλη λάμπα. Όλοι οι λαμπτήρες φθορισμού θα πρέπει να καταλήγουν στην ανακύκλωση αντί για τον κάδο των σκουπιδιών. Τέτοια σημεία ανακύκλωσης υπάρχουν σε όλη την Ελλάδα. Μόνο στην Αττική, τα σημεία ανακύκλωσης ξεπερνούν τα 1.000. Μπορείτε να βρείτε το κοντινότερο σε εσάς εδώ.

Οι λαμπτήρες αλογόνου συναντώνται συνήθως μέσα σε εσοχές στις οροφές των σπιτιών. Ο τρόπος λειτουργίας τους είναι παρόμοιος με αυτόν των λαμπτήρων πυρακτώσεως. Αυτό σημαίνει ότι δημιουργούν πολύ θερμότητα, συνεπώς σπαταλάνε ενέργεια που δεν παράγει κάποιο σημαντικό για εσάς έργο. Παρόλα αυτά, οι λάμπες αλογόνου είναι είναι πιο αποτελεσματικές από τις λάμπες πυρακτώσεως, αφού, τεχνολογικά, είναι η φυσική συνέχειά τους. Τις περισσότερες φορές δεν υπάρχει ιδιαίτερος λόγος να προτιμήσει κανείς έναν λαμπτήρα αλογόνου, οπότε αγοράζονται συνήθως μόνο εάν απαιτείται από τη βάση ή την υποδοχή μιας λάμπας. Η θερμοκρασία που αναπτύσσεται στους συνήθεις αυτούς λαμπτήρες είναι της τάξεως των 2.800° Κ, με φωτεινή απόδοση περίπου 12 lm/W. Υπάρχουν όμως και λαμπτήρες πυράκτωσης με απόδοση 25 lm/W και θερμοκρασία νήματος στους 3.100° Κ. Αυτοί οι λαμπτήρες που ονομάζονται και "λαμπτήρες ιωδίου - χαλαζία" (ευρύτερα γνωστοί ως λαμπτήρες αλογόνου) περιέχουν αδρανές αέριο και ατμούς ιωδίου ή βρωμίου. Έχουν σχήμα σωλήνα μικρής διαμέτρου με αξονική διαμήκη διάταξη του νήματος βολφραμίου. Το γυαλί είναι χαλαζιακό και όταν λειτουργεί ο λαμπτήρας, η θερμοκρασία του φθάνει στους 600° C. Οι λαμπτήρες αλογόνου αναπτύχθηκαν για να λύσουν το πρόβλημα της μικρής διάρκειας ζωής των λαμπτήρων πυράκτωσης καθώς ένας τυπικός λαμπτήρας αλογόνου έχει διάρκεια ζωής περίπου 2000 ώρες, σχεδόν διπλάσια από έναν τυπικό λαμπτήρα πυράκτωσης. Οι λαμπτήρες αλογόνου εισήχθησαν για πρώτη φορά στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και γρήγορα απέκτησαν δημοτικότητα σε διάφορες εφαρμογές. Χρησιμοποιούνται συνήθως στους προβολείς αυτοκινήτων, στην υποβρύχια φωτογραφία και στον οικιακό φωτισμό λόγω του συμπαγούς μεγέθους τους και της ικανότητάς τους να παράγουν έντονο φως.

Πλεονεκτήματα λαμπτήρων πυρακτώσεως: Οικονομικές στην αγορά τους Δέχονται ηλεκτρονικό ρυθμιστή της έντασης του φωτισμού τους Κατασκευάζονται εξ ολοκλήρου από οικολογικά υλικά και δεν επιβάλλεται η ανακύκλωσή τους Έχουν φωτισμό που δεν κουράζει Δεν βλάπτουν την υγεία Δίνουν φως που μοιάζει περισσότερο με το ηλιακό, απ΄ ότι άλλες λύσεις. Μειονεκτήματα λαμπτήρων πυρακτώσεως: Είναι ενεργοβόρες, μόνο το 10% της ενέργειας που καταναλώνουν αποδίδεται στον φωτισμό Έχουν μικρή διάρκεια ζωής, περίπου 1000ώρες λειτουργίας Θερμαίνονται σημαντικά και μπορούν να προκαλέσουν εγκαύματα, ή ζημιές σε αντικείμενα ευαίσθητα στις υψηλές θερμοκρασίες. Έχουν με νόμο αποσυρθεί από την αγορά και είναι δύσκολη η αγορά τους. Σημείωση: Μια μικρή μείωση της ισχύος σε μια λάμπα πυρακτώσεως, κατά 5W με την βοήθεια ενός dimmer, μπορεί να αυξήσει δραματικά τον χρόνο ζωής της, ακόμη και έως δέκα χρόνια!

Πλεονεκτήματα λαμπτήρων νέον: Δέχονται ηλεκτρονικό ρυθμιστή της έντασης του φωτισμού τους Κατασκευάζονται εξ ολοκλήρου από οικολογικά υλικά και δεν επιβάλλεται η ανακύκλωσή τους Έχουν όμορφο φωτισμό που δεν κουράζει Δεν βλάπτουν την υγεία Μεγάλη διάρκεια ζωής από 8000 έως 20000 ώρες λειτουργίας Μειονεκτήματα λαμπτήρων νέον: Είναι ενεργοβόρες, αλλά πιο οικονομικές έως 25% στην χρήση τους, σε σχέση με τις λάμπες πυρακτώσεως Θερμαίνονται σημαντικά αλλά λιγότερο από τις λάμπες αλογόνου. Δεν πρέπει να έρθουν σε επαφή με γυμνά χέρια όταν είναι ζεστές, γιατί μειώνεται σημαντικά ο χρόνος ζωής τους. Οι λάμπες με ξένον είναι πιο αποδοτικές, αν και ακριβότερες.

Πλεονεκτήματα λαμπτήρων εξοικονόμησης ενέργειας: Οικονομικές στην αγορά τους, όχι όμως όσο οι λάμπες πυρακτώσεως Οικονομικές στην κατανάλωση ενέργειας Δεν θερμαίνονται σημαντικά Έχουν φωτισμό που δεν κουράζει Δεν βλάπτουν την υγεία Μεγάλη διάρκεια ζωής από 5000 έως 10000 ώρες λειτουργίας Μειονεκτήματα λαμπτήρων εξοικονόμησης ενέργειας: Όταν πλησιάζουν προς το τέλος τους, τότε αρχίζουν να τρεμοπαίζουν, οπότε μπορεί να χρειαστεί να τις αλλάξουμε και πριν την ώρα τους. Δεν δέχονται ηλεκτρονικό ρυθμιστή για την ένταση του φωτισμού τους Για την κατασκευή τους χρησιμοποιείται υδράργυρος, που είναι ιδιαίτερα τοξικός. Επιβάλλεται η ανακύκλωσή τους για την προστασία του περιβάλλοντος. Εκπέμπουν ακτινοβολία UV που βλάπτει την υγεία μας

Πλεονεκτήματα λαμπτήρων αλογόνου: Οικονομικές στην αγορά τους, όχι όμως όσο οι λάμπες πυρακτώσεως Δέχονται ηλεκτρονικό ρυθμιστή της έντασης του φωτισμού τους Κατασκευάζονται εξ ολοκλήρου από οικολογικά υλικά και δεν επιβάλλεται η ανακύκλωσή τους Έχουν φωτισμό που δεν κουράζει Δεν βλάπτουν την υγεία Μεγάλη διάρκεια ζωής από 2000 έως 5000 ώρες λειτουργίας Μειονεκτήματα λαμπτήρων αλογόνου: Είναι ενεργοβόρες, αλλά πιο οικονομικές έως 25% στην χρήση τους, σε σχέση με τις λάμπες πυρακτώσεως Θερμαίνονται σημαντικά και μπορούν να προκαλέσουν εγκαύματα, ή ζημιές σε αντικείμενα ευαίσθητα στις υψηλές θερμοκρασίες. Δεν πρέπει να έρθουν σε επαφή με γυμνά χέρια, γιατί μειώνεται σημαντικά ο χρόνος ζωής τους

Η λάμπα της παρακάτω φωτογραφίας, λειτουργεί ακατάπαυστα από το 1901, σε έναν πυροσβεστικό σταθμό στην Καλιφόρνια! Η συγκεκριμένη λάμπα δεν σβήνει ποτέ εκτός βέβαια από της περιπτώσεις διακοπής ρεύματος.

Οι λαμπτήρες LED αποτελούν την τελευταία λέξη της τεχνολογίας στον τομέα του φωτισμού, μας βοηθούν να εξοικονομήσουμε ενέργεια έως και 90% σε σύγκριση με τους λαμπτήρες πυράκτωσης και έχουν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Δεν περιέχουν τοξικά βαρέα μέταλλα (όπως οι λάμπες πυρακτώσεως), είναι 100% ανακυκλώσιμοι, δεν θερμαίνονται και δεν εκπέμπουν ζέστη, η απόδοση τους διατηρείται σταθερή για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, έχουν μικρότερο μέγεθος, προσφέρουν συμβατότητα με ρυθμιστές φωτισμού (οι συγκεκριμένοι λαμπτήρες χαρακτηρίζονται ως "dimmable"), αντέχουν τους κραδασμούς και αποδίδουν το μέγιστο φωτισμό της δυναμικότητας τους αμέσως μόλις τεθούν σε λειτουργία. Η ποιότητα του φωτισμού, η ποικιλία των χρωμάτων, η χαμηλή κατανάλωση και η ευελιξία σχεδιασμού, τους δίνουν τη δυνατότητα να αξιοποιηθούν σε ποικίλες εφαρμογές.