ΑΡΓΟΣ ΠΕΛΑΣΓΙΚΟΝ-ΛΑΡΙΣΑ ΚΡΕΜΑΣΤΗ- ΓΑΡΔΙΚΙ- ΠΕΛΑΣΓΙΑ ΦΘΙΩΤΙΔΑΣ
ΣΥΝΕΧΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ 3500 ΕΤΩΝ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Α. Ξενόγλωσση:
Β. Ελληνόγλωσση
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ( μέχρι το 1470)
Α. ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ
1200-1150 π. Χ.: Η πόλη " Άργος Πελασγικόν" που είναι στην περιοχή της σημερινής Πελασγίας (βλ. H. M. Chadwick: The Heroic Age, 1912, σελ. 280, σημ. 1) παίρνει μέρος στον Τρωϊκό πόλεμο υπό τις διαταγές του Αχιλλέα. ( Βλ. και Πλατή Δ. "Λαμία", Αθήνα 1973, σελ. 15 -19).
Β. ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ- ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ
4ος αι. π. Χ. : Η πόλη Κρεμαστή Λάρισα είναι πρωτεύουσα της Αχαίας Φθιώτιδος. Απόδειξη γι' αυτό είναι τα σωζόμενα ονόματα των Ιερομνημόνων της πόλης . (Βλ. Fr. Stahlin "Das hel. Thessalien, ελλ. μετ. Τ. Αλεξόπουλος, ΘΗΜ,14, 158).
302 π. Χ. Ο Δημήτριος ο Πολιορκητής κυριεύει με έφοδο την πόλη, που στο μεταξύ ανήκει στους Μακεδόνες. Την ανακηρύσσει ελεύθερη. Κόβεται νόμισμα. ( Διόδωρος, ΧΧ 110, 203)
229 π. Χ. περίπου: Mετέχει στο Αιτωλικό συνέδριο και γίνεται μέλος της Αιτωλικής Συμπολιτείας. ( Βορτσέλλας 143, Γιαννόπουλος 2, 9).
200 π. Χ. Σ' ένα διάλειμμα της πολιορκίας των Ωραιών, ο ρωμαίος ναύαρχος L. Apustius καταλαμβάνει την Κρεμαστή Λάρισα. ((εκτός από την ακρόπολή της). Οι Μακεδόνες την ανακαταλαμβάνουν. (Livius, 31, 40, 12).
197 π. Χ. : Ο Φίλιππος Ε' καταλαμβάνει την Κρεμαστή Λάρισα. Αποτελεί μακεδονικό θύλακα μαζί με τις πόλεις Αλώπη, Πτελεό και Αντρώνα. ( Stahlin .........158). Γι' αυτό το λόγο ελέγχουν το Φίλιππο οι Αιτωλοί πρέσβεις Φαινέας και Αλέξανδρος ( Πολύβιος XVII 312, στο Βορτσέλλας 152). Κόβεται νέο νόμισμα.
178-177 π. Χ. Η πόλη εκλέγει ιερομνήμονες (Stahlin, 158).
171 π. Χ. Ο ρωμαίος ναύαρχος Lic. Marcius την καταλαμβάνει οριστικά και εδραιώνει τη ρωμαϊκή κυριαρχία στην περιοχή ( Livius, 42,56,7)
Γ. ΡΩΜΑΪΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ
Έριδα της Kρεμαστής Λάρισας με τους Πτελεάτες, πιθανόν για τα σύνορα των δύο πόλεων. Η υπόθεση εκδικάζεται από τη ρωμαϊκή σύγκλητο (Stahlin 157, Βορτσέλλας, 69)
Δ. ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ
10ος αι. Στην περιοχή της Πελασγίας υπάρχει η πόλη Γαρδίκι ή Μεγάλη Γαρδικία . Είναι έδρα επισκοπής με τον τίτλο Ετέρα Γαρδικία (βλ. το υπ' αρ. 3 Τακτικό του Parthey) και κατέχει τον ΙΓ΄ ή ΙΒ΄ βαθμό μεταξύ των επισκοπών που υπόκεινται στη μητρόπολη Λάρισας ).
1159-1173: Οδοιπορικό του Βενιαμίν εκ Τουδέλης. Η πόλη, σύμφωνα με τη μαρτυρία του, είναι κατεστραμμένη και κατοικείται από λίγους Έλληνες και Ιουδαίους. Η καταστροφή γίνεται από επιδρομές Σέρβων ή Βουλγάρων (Βορτσέλλας, 266, Γιαννόπουλος, 10)
1204 κ.ε.: Tα ελληνικά εδάφη υπό την κυριαρχία των Λατίνων. Το Γαρδίκι υπάγεται στη Βαρωνία Ζητουνίου( Γιαννόπουλος 10). Η ελληνική ορθόδοξη επισκοπή αντικαθίσταται από λατινική ( έδρα λατίνου επισκόπου). Σε επιστολή του πάπα Ιννοκέντιου Γ΄ αναφέρεται ως Castrum Gardicense.
1209: Οι Ιωαννίτες ιππότες του Πτελεού δημιουργούν προβλήματα στην επισκοπή του Castrum Gardicense( Βορτσέλλας, 283). Αφορισμός των ιπποτών(ΘΗΜ 15,22).
1275: Το Γαρδίκι δίδεται ως προίκα στον Γουλιέλμο Δελαρός από τον δεσπότη Νέων Πατρών Ιωάννη Δούκα Άγγελο Κομνηνό ( Γιαννόπουλος 11, Βορτσέλλας 300).
1294: Ο γιός του Γουλιέλμου Δελαρός, Γουίδων, το δίνει ως τιμάριο στο Βονιφάτιο de Verona (Dominator Caristi et Gardichie et Seligerii et Egne). Ο Βονιφάτιος δυναστεύει σε αυτό μετά το 1296 αφού προηγουμένως γίνεται αγώνας με τους Βενετούς, που κατέχουν την Κάρυστο και επιθυμούν την κατοχή της περιοχής.
1317: Κάνουν την εμφάνισή τους οι Καταλανοί. Μάχη του δούκα των Αθηνών Βαλθέρου de Brene και των Καταλανών (1311- Αρχεία Βενετίας Pacta ΙΙΙ, 709). Η βαρωνία Ζητουνίου και Γαρδικίου δίδεται ως προίκα στον δούκα των Αθηνών Αλφόνσο Φαδρίγο του εξ Αραγώνος, που νυμφεύεται την κόρη του δυνάστη της Εύβοιας Della Carceri.
1319: Ιδρύεται το δουκάτο των Αθηνών και των Νέων Πατρών υπό τον Δον Αλφόνσο. Το Γαρδίκι υπάγεται σ' αυτό.
1335 κ. ε. Το Μ. Γαρδίκι προσαρτάται στο σερβικό κράτος της Θεσσαλίας (Μεγαλοβλαχία), υπό τον Συμεών Ουρός Δούκα Παλαιολόγο.
1371: Καταλαμβάνεται από τους Βενετούς που ήδη κατέχουν τον Πτελεό.
1470: Κατάληψη του Γαρδικίου και του Πτελεού, που διοικούνται από το Βενετό Μαρίνο Πασχαλίγκο, από τους Τούρκους. Είναι οι τελευταίες πόλεις της περιοχής που δεν είχαν κατακτήσει οι Τούρκοι. Σφαγή των Ιταλών κατοίκων και των Ελλήνων ανδρών. Τα γυναικόπαιδα μεταφέρονται στην Κωνσταντινούπολη.