Κριτική για «Ροδαυγή - Το ρόδο της αυγής» Από τον Ιωάννη Σ. Σωτηρίου, φιλόλογο, μέλος του Συνδέσμου Φιλολόγων περιοχής Αιγιαλείας και Καλαβρύτων             Δημοσιεύτηκε: Περιοδικό «Δοκεῖ μοι», έκδ. του Συνδέσμου Φιλολόγων περιοχής Αιγιαλείας & Καλαβρύτων, Αίγιο, άνοιξη 2007, τ. 8   Τη βιβλιοθήκη του Συνδέσμου κοσμεί εδώ και λίγο καιρό ένας ογκώδης (αριθμεί τις 495 σελίδες) και καλαίσθητος τόμος με τίτλο Ρ ο δ α υ γ ή «Το ρόδο της αυγής». Είναι όπως αναγράφεται στον υπότιτλο του εξωφύλλου μια έρευνα, που αφορά την «κοινωνική και πνευματική παράδοση της Ροδαυγής Άρτας» με αναφορά «και στις αρχαιοελληνικές ρίζες της περιοχής».       Το βιβλίο είναι πόνημα και κόπος της φιλολόγου Παναγιώτας Π. Λάμπρη, που όπως αναγράφεται στο βιογραφικό του οπισθόφυλλου του βιβλίου «είναι από τα ιδρυτικά μέλη του Συνδέσμου μας και υπήρξε μέλος του Προεδρείου του Συνδέσμου Φιλολόγων περιοχής Αιγιαλείας και Καλαβρύτων». Η Παναγιώτα Λάμπρη υπήρξε για αρκετά χρόνια και πριν μετατεθεί σε σχολεία της Πάτρας γενικός Γραμματέας του Συνδέσμου με πολύ γόνιμη δραστηριότητα.       Το βιβλίο της είναι όπως και η ίδια τονίζει στον πρόλογό της «ένα έργο αγάπης για τον τόπο που γεννήθηκε, τη Ροδαυγή Άρτας» και είναι αφιερωμένο στους γονείς της. Δίνει στις πρώτες σελίδες τέσσερες εξαιρετικές εικόνες της περιοχής. Μετά τον σχεδόν τετρασέλιδο κατατοπιστικό πρόλογό του στον οποίο διαφαίνονται τα κίνητρα, αλλά και διατυπώνονται οι ευχαριστίες της συγγραφέως για όσους συνέβαλαν στη συγγραφή της ξεκινά με μια πεντασέλιδη ιστορική αναδρομή που έχει αφετηρία της από τα αρχαία χρόνια για να φθάσει μέχρι το 1912-1913. Ακολουθεί μια σύντομη αναφορά στο γλωσσικό ιδίωμα της περιοχής με χαρακτηριστικά παραδείγματα.       Η συγγραφέας στη συνέχεια διαπραγματεύεται τη δομή και την κατάσταση της οικογένειας στη Ροδαυγή με ιδιαίτερη αναφορά μετά την εισαγωγή στη θέση του άνδρα, της γυναίκας, των παιδιών και των γερόντων. Μελετάται ο κύκλος της ζωής με αναφορά στη γέννηση. Το γάμο, το θάνατο και τα έθιμα για τις διάφορες γιορτές κατά εποχές. Τα κείμενα διανθίζονται με ωραίες φωτογραφίες, αλλά και με αντιπροσωπευτικά τραγούδια που αφορούν τις γιορτές.       Ακολούθως υπάρχει μια εκτενής αναφορά και περιγραφή και με εικόνες στις ασχολίες και τα επαγγέλματα, αλλά και στα διάφορα εργαλεία, που χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι στις ασχολίες τους. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στο τσίπουρο, το ποτό της Ροδαυγής, που δεν είναι μοναδικό, αφού και σε άλλες περιοχές της Ηπείρου κατασκευάζεται.       Η συνάδελφος έχει διασώσει και μνημεία του έντεχνου προφορικού λόγου, όπως είναι τα αινίγματα κατά αλφαβητική σειρά, δημοτικά τραγούδια κατά κατηγορίες. Έτσι στο βιβλίο φιλοξενούνται τραγούδια οικογενειακά, παιδικά, λυρικά, επικά και κοινωνικά. Ακολουθούν λογοπαίγνια που δείχνουν τη θυμοσοφία των ανθρώπων της περιοχής, ενώ οι παραδόσεις και οι θρύλοι με τις κατά αλφαβητική σειρά καταχωρημένες παροιμίες, αποδεικνύουν τη σοβαρότητα της εμπεριστατωμένης εργασίας της συγγραφέως.       Από ένα τέτοιο βιβλίο δε θα μπορούσαν να μην υπάρχουν και σελίδες που να αναφέρονται στις προλήψεις και τις δεισιδαιμονίες της λαϊκής αντίληψης της περιοχής. Περιγράφονται τα παιδικά παιχνίδια, αλλά και τα λαχνίσματα, δηλαδή ο τρόπος με τον οποίο επιλεγόταν ποιος θα αρχίσει πρώτος στα ομαδικά παιχνίδια με τεκμηρίωση και αναφορά σε πηγές και από αρχαίους συγγραφείς.       Αρκετά εκτεταμένο είναι το κεφάλαιο που αναφέρεται στη λαϊκή τέχνη της Ροδαυγής, όπως είναι η αρχιτεκτονική των κατοικιών και των ναών με χαρακτηριστικές φωτογραφίες. Παρουσιάζεται με περιγραφή και σχετικές εικόνες και η τέχνη του κεντήματος και της υφαντικής που είναι πλούσια σε χρωματικές συνθέσεις, αλλά και σε καταπληκτικά μοτίβα σχεδίων. Δε θα ήταν δυνατό να παραλειφθεί και το κεφάλαιο της λαϊκής τέχνης που αναφέρεται στη λιθογραφία, την ξυλογλυπτική και τη λαϊκή φορεσιά. Με ζωντανό λόγο και εικόνες η κ. Λάμπρη μας μεταφέρει και σ’ αυτή την έκφραση του λαϊκού πολιτισμού της Ροδαυγής Άρτας και των κατοίκων της.       Προτελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου είναι εκείνο που αναφέρεται στις παραδοσιακές μεθόδους θεραπείας με τις οποίες αντιμετώπιζαν οι κάτοικοι κάθε ασθένεια ή ατύχημα, «αφού οι επιστήμονες γιατροί ήταν σπάνιοι ή σχεδόν ανύπαρκτοι». Η συγγραφέας μας διασώζει με αλφαβητική σειρά τους τρόπους με τους οποίους εφάρμοζαν τη λαϊκή ιατρική για ν’ αποφύγουν κάθε κακό.       Το πόνημα κλείνει με «ιστορίες» ζωής από το παρελθόν, που όπως στο εισαγωγικό σημείωμά της αναφέρει η κ. Λάμπρη «είναι ένα κείμενο γραμμένο από τον πατέρα της που δε φιλοδοξεί να υποκαταστήσει την ιστορική έρευνα για τα περασμένα χρόνια», αλλά επιθυμία του αφηγητή είναι οι ιστορίες αυτές ¨να λειτουργήσουν ως γνωστικό και παιδευτικό υλικό για τους νεότερους». Έτσι με απλό, λαϊκό και γλαφυρό τρόπο αποτυπώνονται και διασώζονται σημαντικές ιστορίες και λαϊκές διηγήσεις που διαφωτίζουν για τη ζωή των περασμένων χρόνων.       Εμπεριστατωμένο και απαραίτητο συμπλήρωμα είναι το γλωσσάρι που ακολουθεί, ενώ κατατοπιστική είναι η βιβλιογραφία που παραθέτει η συγγραφέας που αποδεικνύει την έρευνα στην οποία προέβη, αλλά στον κόπο που κατέβαλε να συγκεντρώσει, να ερευνήσει, να τεκμηριώσει και να συνθέσει το τεράστιο υλικό που διασώζει και μας προσφέρει.       Όλα αυτά δικαιολογούνται, αφού το έργο είναι αποτέλεσμα της αγάπης και της ερωτικής σχέσης της συγγραφέως με τον τόπο καταγωγής της, με τα πρόσωπα και τις δραστηριότητές τους. Κάθε τι που προκύπτει από ανυπόκριτη αγάπη και έρωτα δε μπορεί παρά να είναι τέλειο και αυτά όλα τα έχει το βιβλίο-πόνημα  της εξαιρετικής συναδέλφου στην οποία αξίζουν πολλά συγχαρητήρια.