ΔΡΑΜΑΤΟΠΟΙΗΜΕΝΟΣ ΠΕΖΟΣ ΚΑΙ ΠΟΙΗΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΟΡΤΗ ΤΗΣ 25ης ΜΑΡΤΙΟΥ

Σκηνοθετικές οδηγίες: Θα χρησιμοποιήσουμε τον όρο δρώμενο γι’ αυτή την εορτή, που παρουσιάστηκε στο 10ο Γυμνάσιο Πατρών για τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου 2003. Επειδή θέλαμε να έχουμε δράση, με στοιχειώδη μέσα, στήσαμε ένα δρώμενο, στο αμφιθέατρο του σχολείου μας! Πώς; Με όπλα μας τη φαντασία, τη συνεργασία, την κίνηση, τη διαφωνία. Οι μαθητές λειτούργησαν με ενθουσιασμό.

Σύμβολο της γιορτής... το κυκλάμινο! Οι μαθητές ζωγράφισαν την αφίσα της γιορτής, που παρουσίαζε ένα κυκλάμινο, έφτιαξαν τα προγράμματα και έγραψαν σε χαρτόνια τις φράσεις - συνθήματα που ακούγονται στη διάρκεια της γιορτής, συνεργαζόμενοι με την καθηγήτρια των καλλιτεχνικών. Άλλοι έπαιξαν μουσικά όργανα συνοδεύοντας τη χορωδία στα τραγούδια. Η καθηγήτρια της μουσικής ήταν υπεύθυνη για τη διδασκαλία αυτών των τραγουδιών. Η φιλόλογος που είχε την επιμέλεια των κειμένων και τη γενικότερη ευθύνη της γιορτής, «δίδαξε» τους μαθητές ανάγνωση και απαγγελία των κειμένων και τους οδήγησε σκηνοθετικά στο χώρο, υιοθετώντας και δικές τους προτάσεις.

Στο τέλος οι δημοτικοί χοροί, που διδάχτηκαν από την καθηγήτρια της φυσικής αγωγής, ενθουσίασαν και παρέσυραν πολλούς από τους θεατές, μαθητές και καθηγητές, στη σκηνή Η εναλλαγή ποιητικού και πεζού λόγου, η παρεμβολή της μουσικής, αλλά και ο ταυτόχρονος συνδυασμός τραγουδιού και λόγου για απαγγελία, δραματοποίησαν τη γιορτή και κράτησαν αμείωτο το ενδιαφέρον των μαθητών - θεατών.

Οι μαθητές που παρουσιάζουν τη γιορτή είναι χωρισμένοι σε τρία επίπεδα. Άλλοι στη σκηνή, άλλοι στη χορωδία και άλλοι ανάμεσα στους θεατές.

ΧΟΡΩΔΙΑ: Τη Υπερμάχω

Α΄ ΑΦΗΓΗΤΗΣ (στο κέντρο της σκηνής)

Το απόγευμα της 29ης Μαΐου του 1453 στις πολεμίστρες της Κωνσταντινούπολης παίχτηκε η τελευταία πράξη του δράματος .Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος πάλεψε για την τιμή της χιλιόχρονης κληρονομιάς του. Ο Σουλτάνος Μωάμεθ εγκαθίδρυσε το μουσουλμανικό σφρίγος του στην πόλη των δύο θαλασσών και των δύο ηπείρων. Η νέα τέχνη του πολέμου, το πυροβολικό, συνέτριψε τα μεσαιωνικά τείχη της Πόλης. Δε χρειαζόταν καν να ξεχαστεί ανοιχτή η Κερκόπορτα. Ο βυζαντινός δικέφαλος βρισκόταν καταγής , ο αγέρωχος σουλτάνος έμπαινε στην Αγία Σοφία.

 

Α΄ ΜΑΘΗΤΡΙΑ (από τη χορωδία)

«Αλί εμάς και βάι εμάς, πάρθεν η Ρωμανία».

Β΄ ΜΑΘΗΤΡΙΑ (από το μέρος των θεατών)

-Μη κλαις, μη κλαις, άι Γιάννε μου, και μη δερνοκοπάσαι.

Η Ρωμανία πέρασεν, η Ρωμανία, πάρθεν

Α΄ ΜΑΘΗΤΡΙΑ

-Η Ρωμανία κι αν πέρασεν , ανθεί και φέρει κι άλλο.

Γ΄ ΜΑΘΗΤΡΙΑ (από τη χορωδία)

«Σώπασε κυρά Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις

πάλι με χρόνους με καιρούς πάλι δικά μας είναι»

ΑΦΗΓΗΤΗΣ

Πνευματικό σκοτάδι σκεπάζει την Ελλάδα τα χρόνια της σκλαβιάς.

Δ΄ ΜΑΘΗΤΡΙΑ (από τους θεατές) Άργειε νάλθει εκείνη η μέρα,

Και ήταν όλα σιωπηλά,

Γιατί τάσκιαζε η φοβέρα

Και τα πλάκωνε η σκλαβιά

ΑΦΗΓΗΤΗΣ

Χιλιάδες Έλληνες, ποθώντας τη λευτεριά και μη μπορώντας να σκύψουν το κεφάλι στον κατακτητή, άφησαν τα σπίτια τους, πήραν το καριοφίλι κι έτρεξαν στα βουνά, εκεί που ο αέρας ήταν αμόλυντος και η γη ελεύθερη. Από εκεί άρχισε η προετοιμασία του αγώνα της λευτεριάς.

ΜΑΘΗΤΗΣ (από τους θεατές)

Μαύρη ζωή που κάνουμε εμείς οι μαύροι κλέφτες.

Ποτέ μας δεν αλλάζουμε και δεν ασπροφορούμε.

Ολημερίς στον πόλεμο τη νύχτα καραούλι.

ΧΟΡΩΔΙΑ: ΤΑ ΚΛΕΦΤΟΠΟΥΛΑ

ΑΦΗΓΗΤΗΣ:

H λευτεριά όμως πρέπει να γίνει υπόθεση όλων των Ελλήνων.

ΠΩΣ; Με ποιο τρόπο, από ποιους δρόμους ο ραγιάς θα αφυπνιστεί; Ο Κοσμάς ο Αιτωλός αφιέρωσε τη ζωή του για να δείξει αυτούς τους δρόμους.

Στις διδαχές του τονίζει τη σημασία του σχολείου και των γραμμάτων:

(Στη σκηνή εμφανίζονται δύο μαθητές)

ΜΑΘΗΤΗΣ: ¾ Έχετε σχολείον εις την χώραν σας να διαβάζουν τα παιδιά;

Άλλος ΜΑΘΗΤΗΣ: ¾ Δεν έχομεν , άγιε του Θεού.

ΜΑΘΗΤΗΣ: ¾ Να μαζευτείτε όλοι σας να κάμετε ένα σχολείον καλόν, να βάλετε και επιτρόπους να το κυβερνούν, να βάνουν διδάσκαλον να μανθάνουν όλα τα παιδιά γράμματα, πλούσια και φτωχά.

Καλύτερον, αδελφέ μου, να έχεις ελληνικόν σχολείον εις την χώραν σου, παρά βρύσες και ποτάμια. Διότι οι βρύσες ποτίζουν το σώμα, τα σχολεία όμως ποτίζουν την ψυχήν. Και ωσάν μάθεις το παιδί σου γράμματα, τότε λέγεται άνθρωπος.

Μ Α Θ Η Τ Ε Σ:

¾ ΜΟΝΑΧΑ ΜΕ ΤΗ ΜΟΡΦΩΣΗ Η ΛΕΥΤΕΡΙΑ ΘΕ ΝΑ'ΡΘΕΙ

¾ ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΧΤΙΣΤΕ, ΕΚΕΙ ΜΕΝΕΙ Ο ΘΕΟΣ ΤΗΣ ΛΕΥΤΕΡΙΑΣ.

(Μετά από κάθε φράση ακούγεται ένα χτύπημα από τύμπανο)

ΑΦΗΓΗΤΗΣ

Στα χρόνια της σκλαβιάς οι Έλληνες στήριξαν τις ελπίδες τους για λευτεριά στα χριστιανικά κράτη της Δύσης και στη Ρωσία.

ΜΑΘΗΤΗΣ: (από τη σκηνή)

¾ Ακόμα τούτ’ η άνοιξη,

ΧΟΡΩΔΙΑ: ραγιάδες, ραγιάδες,

ΜΑΘΗΤΗΣ:

τούτο το καλοκαίρι,

όσο να έρθει ο Μόσκοβος,

ΧΟΡΩΔΙΑ: ραγιάδες, ραγιάδες,

ΜΑΘΗΤΗΣ:

να φέρει το σεφέρι Μοριά και Ρούμελη…

ΑΦΗΓΗΤΗΣ: Οι ελπίδες όμως διαψεύδονταν.

Α΄ ΜΑΘΗΤΡΙΑ: (από τη χορωδία)

Με τα ρούχα αιματωμένα

Ξέρω ότι έβγαινες κρυφά

Να γυρεύεις εις τα ξένα

Άλλα, χέρια δυνατά.

Β΄ ΜΑΘΗΤΡΙΑ: (από τους θεατές)

Μοναχή το δρόμο επήρες

Εξανάλθες μοναχή.

Δεν είναι εύκολες οι θύρες,

Εάν η χρεία τες κουρταλεί.

Β΄ ΑΦΗΓΗΤΗΣ: (από τη χορωδία)

Η Γαλλική Επανάσταση συγκλονίζει την Ευρώπη. Οι ελπίδες της λευτεριάς αναγεννιούνται. Τα μηνύματα του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού μεταλαμπαδεύονται στην Ελλάδα. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ - ΙΣΟΤΗΣ - ΑΔΕΛΦΟΤΗΣ:

Το σύνθημα των Γάλλων επαναστατών που θερμαίνει τις ψυχές των Ελλήνων.

Τα κηρύγματα του Πατροκοσμά τα άκουσε και ένας νεαρός Έλληνας στο Βελεστίνο και ζήτησε από τον πατέρα του να μάθει γράμματα. Αναρωτιέται:

ΜΑΘΗΤΗΣ:

Πώς να είσαι μορφωμένος όταν είσαι σκλάβος; Ποιος αφέντης κάθισε ποτέ να μορφώσει τον υποτακτικό του; Κι ιδίως όταν ο αφέντης ξέρει πως η παιδεία οδηγεί στη λευτεριά;

ΑΦΗΓΗΤΗΣ:

Κι ο Ρήγας έμαθε γράμματα. Φωτίστηκε και με το έργο του συνάρπαζε τις καρδιές και τις ανέμιζε πάνω από τη χαμοζωή. Τις ισοζύγιαζε με το θάνατο.

ΘΟΥΡΙΟΣ : ΤΡΑΓΟΥΔΙ - ΑΠΑΓΓΕΛΙΑ

(ακούγεται ο Θούριος του Ρήγα από το δίσκο «ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ» του Χρήστου Λεοντή, τρεις μαθητές απαγγέλλουν στα διαστήματα της μουσικής, ενώ τέταρτος μαθητής επαναλαμβάνει ως επωδό τη στροφή: Κάλλιό ’ναι μίας ώρας................και φυλακή!

ΑΦΗΓΗΤΗΣ:

Με το ΘΟΥΡΙΟ ο Ρήγας έστελνε απ’ άκρη σ’ άκρη στην οθωμανική επικράτεια μήνυμα αδελφoσύνης και λευτεριάς. Ίσοι όλοι, ίδιοι όλοι, αδέλφια όλοι, Βούλγαροι κι Αρβανίτες, Αρμένοι και Ρωμιοί. Τι μήνυμα! Και πόσο επίκαιρο!

Τα τελευταία λόγια του Ρήγα ήταν:

ΜΑΘΗΤΗΣ:

Εγώ έσπειρα… Οι εκδικητές μας θα βλαστήσουν γρήγορα, να θερίσουν τον καρπό της λευτεριάς.

ΑΦΗΓΗΤΗΣ:

Κι ήρθανε Ρήγα , ήρθανε κι ο θέρος άρχισε.

Γ΄ ΑΦΗΓΗΤΗΣ: (από τους θεατές)

Πώς όμως οι Έλληνες ωρίμασαν και καλλιέργησαν την εθνική τους συνείδηση για να οδηγηθούν στην εθνική αποκατάσταση;

Αυτό έγινε με το κίνημα του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, του οποίου εκπρόσωπος ήταν ο Ρήγας, αλλά και ο Κοραής, ο Βούλγαρης, ο Μοισιόδακας και τόσοι άλλοι κορυφαίοι άνδρες που οδήγησαν το Γένος στην πνευματική ωριμότητα.

ΜΑΘΗΤΕΣ:

«Στοχάσου και αρκεί»

«Όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά.»

(Χτύπημα τύμπανου συνοδεύει κάθε φράση)

ΑΦΗΓΗΤΗΣ:

Κι όπως στο βράχο τολμά και ανθίζει ένα αγριολούλουδο έτσι ορμητικά πρόβαλε η Ανάσταση του Γένους.

Α΄ ΜΑΘΗΤΡΙΑ: (από τη χορωδία)

¾ Κυκλάμινο, κυκλάμινο, στου βράχου τη σκισμάδα,

πού βρήκες χρώματα κι ανθείς, πού μίσχο και σαλεύεις;

Β΄ ΜΑΘΗΤΡΙΑ: (από τη χορωδία)

¾ Μέσα στο βράχο σύναξα το γαίμα στάλα - στάλα,

μαντίλι ρόδινο έπλεξα κ’ ήλιο μαζεύω τώρα.

Γ΄ ΜΑΘΗΤΡΙΑ: (από τη χορωδία)

Μικρό πουλί τριανταφυλλί, δεμένο με κλωστίτσα,

Με τα σγουρά φτεράκια του στον ήλιο πεταρίζει,

Δ΄ ΜΑΘΗΤΡΙΑ: (από το κέντρο της σκηνής στρεφόμενη προς τη χορωδία)

Κι αν το τηράξεις μια φορά θα σου χαμογελάσει,

Κι αν το τηράξεις δυο και τρεις θ’ αρχίσεις το τραγούδι.

ΧΟΡΩΔΙΑ:ΤΟ ΚΥΚΛΑΜΙΝΟ

Α΄ ΑΦΗΓΗΤΗΣ:

Ο σπόρος βλάστησε με τη Φιλική Εταιρεία.

ΜΑΘΗΤΗΣ (στη σκηνή)

«Ορκίζομαι εις σε, ω ιερά και αθλία πατρίς!

Ορκίζομαι εις τας πολυχρονίους βασάνους σου! Ορκίζομαι εις τα πικρά δάκρυα, τα οποία τόσους αιώνας έχυσαν τα ταλαίπωρα τέκνα σου! Εις την μέλλουσαν ελευθερίαν των ομογενών μου, ότι αφιερώνομαι όλος εις εσέ…»

ΧΟΡΩΔΙΑ: ΟΡΚΙΖΟΜΑΙ !!!!!!!!!!!!!!

ΑΦΗΓΗΤΗΣ:

Οι ράχες, τα βουνά, αντιλαλούν κι απαντούν:

Μ Α Θ Η Τ Ε Σ:

(από τη σκηνή) ΕΚΕΙΘΕ ΜΕ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ, ΕΔΩΘΕ ΜΕ ΤΟ ΧΑΡΟ

(από τη χορωδία) ΟΠΟΙΟΣ ΠΕΘΑΝΕΙ ΣΗΜΕΡΑ ΧΙΛΙΕΣ ΦΟΡΕΣ ΠΕΘΑΙΝΕΙ

(από τους θεατές) ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΄Η ΘΑΝΑΤΟΣ

(από τη σκηνή) Η ΔΥΝΑΜΗ ΣΟΥ ΠΕΛΑΓΟ ΚΙ ΘΕΛΗΣΗ ΜΟΥ ΒΡΑΧΟΣ

(από τη χορωδία) ΑΠ’ ΤΑ ΚΟΚΑΛΑ ΒΓΑΛΜΕΝΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΑ ΙΕΡΑ

(Μετά από κάθε φράση ακούγεται χτύπημα τύμπανου)

ΜΑΘΗΤΗΣ (από τη σκηνή)

Μικρός λαός και πολεμά δίχως σπαθιά και βόλια

ΜΑΘΗΤΡΙΑ (από τη χορωδία)

Για όλου του κόσμου το ψωμί, το φως και το τραγούδι.

ΧΟΡΩΔΙΑ : ΣΤΑ ΤΡΙΚΟΡΦΑ

Γ ΄ΑΦΗΓΗΤΗΣ (από τους θεατές)

Ονόματα μεγάλα, γυναίκες και άνδρες, θηρία, αγωνίζονται και θυσιάζονται για το ιδανικό της λευτεριάς: ΝΙΚΗΤΑΡΑΣ, ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗΣ, ΜΑΝΤΩ ΜΑΥΡΟΓΕΝΟΥΣ, ΜΑΡΚΟΣ ΜΠΟΤΣΑΡΗΣ, ΠΑΠΑΦΛΕΣΣΑΣ, ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ, ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ και τόσοι άλλοι έρχονται στο νου μας θυμίζοντάς μας ότι η μοίρα της φυλής μας είναι να αγωνίζεται για μεγάλα ιδανικά.

(Τα ονόματα των αγωνιστών συνοδεύονται από χτύπημα τύμπανου και προβολή εικόνας τους.)

ΧΟΡΩΔΙΑ:

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΓΙΑ ΣΕΝΑ ΧΑΝΟΜΑΙ

ΑΦΗΓΗΤΗΣ: ΤΡΙΠΟΛΙΤΣΑ - ΔΕΡΒΕΝΑΚΙΑ - ΜΑΝΙΑΚΙ - ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ,

πύργοι ανδρείας και αρετής, ελληνικής λεβεντιάς και ηρωισμού.

(Προβάλλονται εικόνες των μαχών σ’ αυτούς τους τόπους· κατάλληλες είναι οι εικόνες του Π. Ζωγράφου που συνοδεύουν τα Απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη, όπως η κατωτέρω.)

 

ΜΑΘΗΤΡΙΑ (από το κέντρο της σκηνής)

Πήγες εις το Μεσολόγγι

Την ημέρα του Χριστού

Μέρα που άνθισαν οι λόγγοι

Για το τέκνο του Θεού.

(Προβάλλεται εικόνα του πολιορκημένου Μεσολογγίου)

ΑΠΑΓΓΕΛΙΑ -ΤΡΑΓΟΥΔΙ:

ΤΟ ΧΑΡΑΜΑ ΕΠΗΡΑ …

(Μία μαθήτρια στο κέντρο της σκηνής, βαδίζοντας αργά προς τους θεατές, απαγγέλλει από το ΣΧΕΔΙΑΣΜΑ Α΄, στροφές 1, 2, 3 ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΙ Δ. Σολωμού. Παρεμβάλλεται ένας μαθητής ως ο Σουλιώτης και τελειώνει η μαθήτρια απαγγέλλοντας την 7η στροφή)

ΑΦΗΓΗΤΗΣ-ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:

ΕΧΟΜΕΝ ΑΓΩΝΕΣ ΠΑΤΡΙΚΟΥΣ , ΕΧΟΜΕΝ ΘΥΣΙΕΣ, έγραψε ο Μακρυγιάννης. Αυτούς τους αγώνες ας έχουμε στο νου μας και να μπαίνουμε σε φιλοτιμία και να εργαζόμαστε για το καλό της πατρίδας. Οι νέοι της Ελλάδας ας είναι μπροστάρηδες στους χορούς της λευτεριάς και της προόδου σε όλα τα επίπεδα.

ΧΟΡΩΔΙΑ:

Ο ΗΛΙΟΣ ΕΒΑΣΙΛΕΨΕ (Από τα Απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη Μουσική: Χρήστου Λεοντή, δίσκος ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ)

Ακολουθούν ΧΟΡΟΙ

ΕΘΝΙΚΟΣ ΥΜΝΟΣ – ΑΠΑΓΓΕΛΙΑ

ΧΟΡΩΔΙΑ: ΕΘΝΙΚΟΣ ΥΜΝΟΣ

ΔΗΜΟΤΙΚΟΙ ΧΟΡΟΙ

Βιβλιογραφία:

Διονυσίου Σολωμού ΄Απαντα, Ίκαρος 1986, Τόμος πρώτος.

Γιάννης Σπανδώνης, Ρήγας Βελεστινλής Ο Επαναστάτης με τα Τραγούδια, Ωκεανίδα 1995

Γιάννης Ρίτσος, Ποιήματα, Κέδρος

Μακρυγιάννη Απομνημονεύματα, Εκδόσεις Βεργίνα

Κοσμάς Αιτωλός, Διδαχές (Απόσπασμα, από το σχολικό βιβλίο Νεοελληνικά Αναγνώσματα, Γ΄ Γυμνασίου)

http://www.makriyannis.gr/

Οι εικόνες που προβάλλονται στη διάρκεια της γιορτής προέρχονται στην πλειοψηφία τους από τα σχολικά βιβλία ιστορίας, αλλά και από άλλα βιβλία που σίγουρα βρίσκει κάποιος σε μια σχολική ή τοπική βιβλιοθήκη.

Δισκογραφία:

Θεοδωράκης, 18 Λιανοτράγουδα της Πικρής Πατρίδας - ποίηση: Γιάννης Ρίτσος (ΜΙΝΟΣ)

Χρήστος Λεοντής, ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ (ΕΜΙ)