Υγεία / Νέο στέλεχος έφερε την εποχική γρίπη πιο νωρίς φέτος 

Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο περίπου το 20% του πληθυσμού νοσεί από γρίπη. Όμως η εποχική γρίπη επέστρεψε νωρίτερα από το αναμενόμενο φέτος, προκαλώντας αυξημένη ανησυχία στις υγειονομικές αρχές σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Μαζί με τον SARS-CoV-2  (ο γνωστός κορονοϊός) και τον  RSV, οι ιοί του αναπνευστικού επιβαρύνουν κάθε χειμώνα τα συστήματα υγείας. Όμως τα φετινά δεδομένα δείχνουν ότι η πίεση ξεκίνησε ήδη από το φθινόπωρο.

Σε μια  χρονιά που έμοιαζε σαν όλες τις άλλες, η εποχική γρίπη έχει προκαλέσει έως και 50 εκατομμύρια κρούσματα στην Ευρώπη και από 15.000 έως 70.000 θανάτους.

Αν και επηρεάζονται όλες οι ηλικιακές ομάδες, τα παιδιά εμφανίζουν τα υψηλότερα ποσοστά μόλυνσης και συχνά λειτουργούν ως βασικός παράγοντας μετάδοσης μέσα στις οικογένειες.

Τι άλλαξε φέτος

Το ασυνήθιστο στοιχείο της φετινής περιόδου είναι ότι η έξαρση ξεκίνησε αρκετές εβδομάδες νωρίτερα από ό,τι συνήθως.

Η Ιαπωνία κατέγραψε ιδιαίτερα υψηλό αριθμό κρουσμάτων ήδη από τον Οκτώβριο, ενώ σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως η Ισπανία, το επιδημικό «κατώφλι» ξεπεράστηκε πιο νωρίς από το αναμενόμενο.

Παράλληλα, παρατηρείται ξεκάθαρη κυριαρχία του ιού γρίπης τύπου Α/H3N2 και συγκεκριμένα ενός νέου παράγωγου στελέχους το οποίο είναι γνωστό ως  Κ.

Αν και στο νότιο ημισφαίριο φέτος κυριάρχησε ο A/H1N1, ο A/H3N2 και ειδικά ο  Κ επικράτησε στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιαπωνία, όπου εντοπίστηκε σχεδόν στο 90% των δειγμάτων.

Αντίστοιχη τάση καταγράφεται και σε ΗΠΑ και Καναδά.

Συνολικά, ο Κ (υποομάδα του A/H3N2) έχει πλέον ανιχνευθεί σε όλες τις ηπείρους. Μεταξύ Μαΐου και Νοεμβρίου 2025 αντιπροσώπευε το ένα τρίτο όλων των στελεχών A/H3N2 παγκοσμίως και σχεδόν το μισό στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Νέο στέλεχος, αλλά όχι απαραίτητα πιο επικίνδυνο

Οι γενετικές αλλαγές στον Κ δεν οφείλονται σε νέο συνδυασμό ιών ούτε συνιστούν «ριζική μετάλλαξη». Πρόκειται ουσιαστικά για τον ίδιο ιό H3N2 που κυκλοφορεί στον ανθρώπινο πληθυσμό από το 1968, με ορισμένες πρόσθετες μεταλλάξεις.

Αυτή η εξέλιξη θεωρείται αναμενόμενη. Κάθε χρόνο ο ιός της γρίπης μεταλλάσσεται, προσπαθώντας να «ξεγελάσει»  το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Κάποιες χρονιές το καταφέρνει πιο αποτελεσματικά από άλλες.

Σημαντικό είναι ότι, μέχρι στιγμής, οι μεταλλάξεις του Κ δεν φαίνεται να επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα των αντιιικών φαρμάκων, ούτε συνδέονται με αυξημένη σοβαρότητα νόσου. Χώρες της Ανατολικής Ασίας, όπου τα κρούσματα του υποκλάδου Κ άρχισαν ήδη να μειώνονται, δεν ανέφεραν ασυνήθιστα υψηλή θνητότητα ή βαρύτερη κλινική εικόνα.

Περισσότερα κρούσματα;

Τα τελευταία χρόνια κυριαρχούσε ο A/H1N1. Η επικράτηση  σήμερα του A/H3N2 προκαλεί προβληματισμό γιατί σημαίνει ότι ο πληθυσμός έχει χαμηλότερη ανοσία απέναντι στον συγκεκριμένο ιό.

Ιστορικά, οι εποχές όπου κυριαρχεί αυτός ο τύπος συνδέονται με μεγαλύτερη επιβάρυνση στα συστήματα υγείας, χαμηλότερη αποτελεσματικότητα εμβολίων και σοβαρότερα περιστατικά στον πληθυσμό και ιδιαίτερα σε  ηλικιωμένους.

Η αποτελεσματικότητα του εμβολίου

Τα εμβόλια γρίπης σχεδιάζονται κάθε χρόνο με βάση τα στελέχη που κυκλοφόρησαν την προηγούμενη περίοδο. Το φετινό εμβόλιο περιλαμβάνει δύο τύπους A/H1N1, έναν τύπο γρίπης Β και ένα στέλεχος A/H3N2 που προηγήθηκε του Κ.

Προκαταρκτικά δεδομένα δείχνουν κάποια γενετική απόκλιση μεταξύ του Κ και του στελέχους A/H3N2 του εμβολίου, αν και τα πραγματικά δεδομένα αποτελεσματικότητας βρίσκονται ακόμη υπό αξιολόγηση. Ακόμα κι αν η προστασία έναντι μόλυνσης είναι μειωμένη, ο εμβολιασμός αναμένεται να συνεχίσει να προστατεύει από βαριά νόσηση και νοσηλεία αρκετούς πολίτες.

Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο

Ο γενικός κίνδυνος για τον πληθυσμό παραμένει μέτριος, αλλά αυξημένος για άτομα άνω των 65 ετών, όσους έχουν χρόνια νοσήματα, εγκύους και ανοσοκατεσταλμένους. Ο συνδυασμός πρώιμης έναρξης της γρίπης και επικράτησης του A/H3N2 υποδηλώνει ότι το φετινό κύμα μπορεί να προκαλέσει περισσότερες νοσηλείες και αυξημένη πίεση στα νοσοκομεία.

Παρά τις αβεβαιότητες, οι ειδικοί είναι σαφείς: ο εμβολιασμός παραμένει το ισχυρότερο διαθέσιμο εργαλείο. Χρειάζονται μερικές εβδομάδες μετά τον εμβολιασμό για να αναπτυχθεί πλήρης ανοσία, γεγονός που καθιστά κρίσιμη τη γρήγορη ανταπόκριση του πληθυσμού.

Παράλληλα, όπως αναφέρει το Conversation, βασικά μέτρα όπως το συχνό πλύσιμο των χεριών και η χρήση μάσκας όταν υπάρχουν συμπτώματα βοηθούν στην προστασία των πιο ευάλωτων. Με τη γρίπη να έχει ήδη φτάσει νωρίς, η πρόληψη φέτος δεν είναι απλώς σύσταση, είναι αναγκαιότητα.