Νέα μελέτη για τα γλυκαντικά / Τι συμβαίνει στο σώμα σου όταν κόψεις τη ζάχαρη

Η υπερκατανάλωση ζάχαρης εδώ και χρόνια θεωρείται παράγοντας κινδύνου για σοβαρές ασθένειες, από την παχυσαρκία και τον διαβήτη έως τις καρδιοπάθειες και τον καρκίνο.

Ωστόσο, μια νέα μεγάλη μελέτη από τη Βραζιλία έρχεται να «ταράξει τα νερά», δείχνοντας ότι ακόμη και τα τεχνητά υποκατάστατα της ζάχαρης μπορεί να μην είναι η «ασφαλής» λύση που πολλοί πίστευαν.

Η μελέτη που ανατρέπει όσα ξέραμε

Η έρευνα, διάρκειας οκτώ ετών, παρακολούθησε 12.772 άτομα και δημοσιεύτηκε στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό Neurology.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η συστηματική κατανάλωση τεχνητών γλυκαντικών συνδέεται με ταχύτερη γνωστική εξασθένηση, επηρεάζοντας τη μνήμη, την ικανότητα μάθησης και γενικότερα τις εγκεφαλικές λειτουργίες.

Οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι οι συνέπειες μπορεί να είναι μακροχρόνιες, αν και δεν έχουν ακόμη διαμορφωθεί επίσημες οδηγίες αποφυγής αυτών των ουσιών.

Ο κλινικός διαιτολόγος – βιολόγος Χάρης Δημοσθενόπουλος, προϊστάμενος του Διαιτολογικού Τμήματος στο ΓΝΑ «Λαϊκό», σχολίασε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι τα νέα δεδομένα μας καλούν να επανεξετάσουμε την αλόγιστη χρήση γλυκαντικών, αφού ενδέχεται να μην είναι τόσο «ουδέτερα» όσο νομίζαμε.

Ζάχαρη: εθισμός ή συμπεριφορική εξάρτηση;

Παρά την κακή της φήμη, η ζάχαρη –όπως εξηγεί ο κ. Δημοσθενόπουλος– δεν μπορεί να χαρακτηριστεί εθιστική ουσία με τον ίδιο τρόπο που είναι η νικοτίνη ή το αλκοόλ.

Αυτό που βιώνουμε είναι περισσότερο μια συμπεριφορική εξάρτηση: η ανάγκη για γλυκό ως άμεση ανταμοιβή και πηγή ευχαρίστησης, εξαιτίας της ντοπαμίνης που απελευθερώνεται στον εγκέφαλο.

Η ζάχαρη επίσης συχνά ενοχοποιείται για την παχυσαρκία. Στην πραγματικότητα, το θερμιδικό της φορτίο είναι σχετικά μικρό: ένα κουταλάκι του γλυκού αντιστοιχεί μόλις σε 20 θερμίδες.

Το πρόβλημα προκύπτει επειδή η ζάχαρη βρίσκεται κυρίως σε γλυκά και τρόφιμα πλούσια σε λιπαρά ή χαμηλά σε κορεσμό, γεγονός που οδηγεί σε υπερφαγία. Το βέβαιο πάντως είναι ότι βλάπτει την οδοντική υγεία.

Τι συμβαίνει όταν κόψουμε τη ζάχαρη

Η απότομη διακοπή της ζάχαρης μπορεί τις πρώτες μέρες να προκαλέσει έντονες λιγούρες ή πονοκεφάλους, ωστόσο τα συμπτώματα αυτά υποχωρούν γρήγορα.

Στη συνέχεια, ο οργανισμός ρυθμίζει καλύτερα τα επίπεδα γλυκόζης και ινσουλίνης, μειώνεται η όρεξη για τσιμπολόγημα και σταδιακά εξισορροπείται το σωματικό βάρος.

Ο κ. Δημοσθενόπουλος συνιστά να προτιμάμε φυσικές πηγές σακχάρων, όπως φρούτα, μέλι ή σιρόπι σφενδάμου. Ανάμεσα στη μαύρη ζάχαρη και τα γλυκαντικά, προτείνει τη μελάσα, που μπορεί να μην είναι ιδιαίτερα εύγευστη, αλλά είναι πλούσια σε σίδηρο και συμβάλλει στη σταθερότητα των επιπέδων σακχάρου.

Καλή και κακή ζάχαρη – η κρίσιμη διάκριση

Σύμφωνα με τους ειδικούς, δεν είναι όλα τα σάκχαρα «εχθροί» μας.

Φυσικά σάκχαρα, όπως η φρουκτόζη στα φρούτα ή η λακτόζη στο γάλα, παρέχουν ενέργεια και συνυπάρχουν με βιταμίνες, μέταλλα και φυτικές ίνες. Ένα μάνγκο, για παράδειγμα, μπορεί να περιέχει πάνω από 20 γραμμάρια ζάχαρης, αλλά ταυτόχρονα προσφέρει πολύτιμα θρεπτικά συστατικά που επιβραδύνουν την απορρόφησή της.

Προστιθέμενα σάκχαρα είναι αυτά που προστίθενται κατά την επεξεργασία ή το μαγείρεμα (σιρόπια, γλυκόζη, φρουκτόζη κ.ά.). Πρόκειται για «κενές θερμίδες» χωρίς διατροφική αξία, που συχνά κρύβονται σε αναψυκτικά και βιομηχανικά τρόφιμα.

Η αμερικανική FDA προτείνει να περιορίζουμε την πρόσληψή τους σε έως 50 γραμμάρια την ημέρα.

Οι κίνδυνοι από τα πρόσθετα σάκχαρα

Η υπερβολική κατανάλωση προστιθέμενων σακχάρων συνδέεται με:

• διαβήτη και παχυσαρκία,
• λιπώδη νόσο του ήπατος,
• καρδιοπάθειες και εγκεφαλικά επεισόδια,
• αυτοάνοσα νοσήματα (όπως Crohn και σκλήρυνση κατά πλάκας),
• αυξημένο κίνδυνο για διάφορες μορφές καρκίνου,
• διαταραχές μικροβιώματος και ψυχικής υγείας.

Επιπλέον, η ζάχαρη συμβάλλει στον σχηματισμό επιβλαβών μορίων που σχετίζονται με την πρόωρη γήρανση και την απώλεια ελαστικότητας του δέρματος.

Τα οφέλη της μείωσης

Η μείωση των προστιθέμενων σακχάρων προσφέρει ορατά και άμεσα οφέλη:

• βελτίωση διάθεσης και ποιότητας ύπνου,
• καλύτερη συγκέντρωση και γνωστική λειτουργία,
• ενίσχυση αθλητικής αντοχής,
• υγιέστερο δέρμα,
• μείωση του άγχους και των φλεγμονών.

Ακόμα και σε λίγες ημέρες από τη μείωση της ζάχαρης, πολλοί παρατηρούν θετικές αλλαγές στην ενέργεια και στη συνολική ευεξία τους.

Συμβουλές για περιορισμό

Περιορίστε τα αναψυκτικά και τα έτοιμα ροφήματα με ζάχαρη. Ένα μπουκάλι Coca-Cola περιέχει πάνω από 65 γρ. ζάχαρη – ξεπερνώντας το ημερήσιο όριο.

• Ελέγχετε πάντα τις ετικέτες τροφίμων.
• Μειώστε σταδιακά τη ζάχαρη στις συνταγές σας.
• Δοκιμάστε φυσικά αρωματικά, όπως κανέλα, μοσχοκάρυδο, βανίλια ή αμυγδαλέλαιο, για γεύση χωρίς έξτρα θερμίδες.

Όπως λένε οι ειδικοί, οι μικρές αλλά σταθερές αλλαγές μπορούν να κάνουν τεράστια διαφορά: λιγότερη ζάχαρη σημαίνει περισσότερη ενέργεια, καλύτερη υγεία και καλύτερη ποιότητα ζωής – τόσο στο παρόν όσο και στο μέλλον.