Γάζα / Πολιτοφυλακές υποστηριζόμενες από το Ισραήλ δρούν ανενόχλητες στον θύλακα

Ένοπλες πολιτοφυλακές και συμμορίες που στηρίζονται από το Ισραήλ καταλαμβάνουν τμήματα της Γάζας, επιδεινώνουν την ανθρωπιστική κρίση και πιθανώς υπονομεύουν κάθε προσπάθεια διπλωματικής/γεωπολιτικής διευθέτησης υπέρ των Παλαιστινίων στο άμεσο μέλλον – όσο δύσκολο ή ακατόρθωτο και αν φαίνεται αυτό, γράφει η βρετανική εφημερίδα The Guardian την Τρίτη (30/9).

Ο ισραηλινός στρατός και οι μυστικές υπηρεσίες ασφαλείας εξοπλίζουν και εκπαιδεύουν εδώ και μήνες ομάδες στη Γάζα, ως τοπικές επικουρικές δυνάμεις και ως εναλλακτική στη Χαμάς, αλλά η στρατηγική φαίνεται να έχει ενταθεί τις τελευταίες εβδομάδες.

Οι λεγόμενες «Λαϊκές Δυνάμεις» υπό τον διοικητή Γιασέρ Αμπού Σαμπάμπ επιχειρούν εδώ και μήνες στο νότιο τμήμα του θύλακα, συνεργαζόμενες στενά με τις ισραηλινές δυνάμεις γύρω από αμφιλεγόμενα σημεία διανομής βοήθειας, που διαχειρίζεται το Ίδρυμα Ανθρωπιστικής Βοήθειας Γάζας, μια αδιαφανής ιδιωτική οργάνωση με στήριξη ΗΠΑ και Ισραήλ.

Πλέον, μέχρι και δώδεκα νέες πολιτοφυλακές έχουν εμφανιστεί σε μεγάλο μέρος της Γάζας, πέραν των Λαϊκών Δυνάμεων.

Ο Χοσάμ αλ-Άσταλ, ηγέτης μιας από αυτές που δρα στην περιοχή της Χαν Γιουνίς, δήλωσε: «Ο κόσμος φοβάται τη Χαμάς και εκείνη πάντα πόνταρε ότι δεν θα υπάρξει καμία εναλλακτική να την αντικαταστήσει στη Γάζα. Σήμερα σας λέω, υπάρχει εναλλακτική. Μπορεί να είμαι εγώ, μπορεί ο Αμπού Σαμπάμπ, μπορεί κάποιος άλλος, αλλά εναλλακτικές υπάρχουν. Συγγνώμη, αλλά θα συνεργαστώ και με τον διάβολο αν χρειαστεί για να προστατεύσω την πόλη μου. [Η Χαμάς] πρέπει να φύγει από τη Γάζα».

Χάος για την ανθρωπιστική βοήθεια

Η εξάπλωση ενόπλων πολιτοφυλακών δημιουργεί νέες δυσκολίες στις ανθρωπιστικές οργανώσεις, που ήδη παλεύουν με τους περιορισμούς του Ισραήλ και τα τεράστια λογιστικά εμπόδια.

Αξιωματούχος μεγάλης ανθρωπιστικής οργάνωσης στη Γάζα είπε ότι από τον Μάρτιο δεν είχαν «καμία επαφή με τη ντε φάκτο Αρχή» – ευφημισμός για τη Χαμάς – και πλέον συναλλάσσονται με «πολλαπλούς διαφορετικούς παράγοντες».

«Στον βορρά δεν υπάρχει κανείς υπεύθυνος, στο κέντρο μόνο ισχυρές οικογένειες και μικρές άτυπες πολιτοφυλακές, και στο νότο πλέον υπάρχουν τυπικοί “πελάτες” του Ισραήλ που παίρνουν όπλα απευθείας από τον στρατό», εξήγησε.

«Ο νόμος και η τάξη καταρρέουν, ο κοινωνικός ιστός διαλύεται, ο κόσμος είναι απελπισμένος και σε κατάσταση οριακής επιβίωσης, και πλέον ο καθένας παλεύει μόνος του – για τον ευαυτό του», τονίζει.

Πολλές από αυτές τις ομάδες έχουν κατηγορηθεί για λεηλασίες ανθρωπιστικής βοήθειας ή για εκβιασμούς, απαιτώντας «προστασία» από οργανώσεις και Παλαιστινίους πολίτες.

Σύμφωνα με έκθεση της ανεξάρτητης υπηρεσίας παρακολούθησης συγκρούσεων Acled, από τον Οκτώβριο 2023 έχουν καταγραφεί περισσότερα από 220 περιστατικά ενδοπαλαιστινιακής βίας, με περίπου 400 νεκρούς.

Μεταξύ των θυμάτων: αστυνομικοί, φύλαρχοι, αρχηγοί συμμοριών, πιθανοί κλέφτες, αντι-Χαμάς ακτιβιστές, ύποπτοι συνεργάτες του Ισραήλ και έμποροι που κατηγορήθηκαν για αισχροκέρδεια. Το 70% αυτών των περιστατικών συνέβησαν μετά τη λήξη της δίμηνης εκεχειρίας που διέκοψε το Ισραήλ τον Μάρτιο 2025.

Στόχος η τοπική αστυνομία

Οι ισραηλινές δυνάμεις έχουν συστηματικά στοχοποιήσει την τοπική αστυνομία και τους κρατικούς υπαλλήλους, θεωρώντας τους μέλη της Χαμάς, που ανέλαβε την εξουσία στη Γάζα το 2007.

Η συνεχιζόμενη επίθεση έχει σκοτώσει περισσότερους από 66.000 Παλαιστινίους, κυρίως άμαχους, ενώ μεγάλα τμήματα του θύλακα έχουν ισοπεδωθεί.

Τον Αύγουστο, κηρύχθηκε επίσημα λιμός στον βόρειο τομέα.

Η Χαμάς έχει συγκροτήσει ειδικές μονάδες για να αντιμετωπίσει τις συμμορίες, στοχεύοντας πλιατσικολόγους και συνεργάτες.

Τον Ιούνιο, αναφέρθηκε ότι εκτέλεσε 50 μαχητές των Λαϊκών Δυνάμεων. Δύο εβδομάδες πριν, οργάνωσε ενέδρα σε πολιτοφύλακες στο βόρειο τμήμα της Γάζας, σκοτώνοντας αρκετούς, ενώ συχνά καταγράφονται δημόσιες εκτελέσεις «συνεργατών».

Ο ρόλος του Άσταλ

Ο Άσταλ, 50 ετών, αρνείται ότι λαμβάνει άμεση στήριξη από το Ισραήλ, επικαλούμενος τον θάνατο της εγκύου κόρης του και πολλών συγγενών του από ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές, ως «απόδειξη» ότι δεν είναι «συνεργάτης».

«Δεν πολεμάμε τη Χαμάς για λογαριασμό του Ισραήλ αλλά για τους εαυτούς μας», είπε. «Δεν έχω αντίρρηση να υπογράψω συμφωνία ειρήνης με το Ισραήλ, γιατί έχουμε χορτάσει πολέμους. Από τότε που γεννήθηκα, ζούμε μόνο πολέμους», είπε.

Σύμφωνα με την ισραηλινή εφημερίδα Times of Israel, ο Άσταλ εργαζόταν για χρόνια στο Ισραήλ πριν ενταχθεί στις παλαιστινιακές δυνάμεις ασφαλείας, οι οποίες εκδιώχθηκαν από τη Γάζα το 2007, όταν η Χαμάς κατέλαβε την εξουσία. Έκτοτε φυλακίστηκε πολλές φορές από τη Χαμάς.

Δεν είναι σαφές πόσους ενόπλους μπορεί να κινητοποιήσει ο Άσταλ. Οι δυνάμεις του Αμπού Σαμπάμπ εκτιμάται ότι δεν ξεπερνούν τους 100 μαχητές.

Παράλληλα, μικρότερες ομάδες – ενίοτε μόλις δώδεκα άτομα – σχηματίζονται στην ανατολική Πόλη της Γάζας και στα «κεντρικά στρατόπεδα» γύρω από το Νουσεϊράτ.

Ισραηλινές τακτικές – φόβοι για «Σομαλοποίηση»

Ο πρώην υποστράτηγος και σύμβουλος εθνικής ασφάλειας, Γιαακόβ Αμιντρόρ, δήλωσε πρόσφατα ότι το Ισραήλ μπορεί να εκμεταλλευθεί τις κοινωνικές διαιρέσεις στη Γάζα για να ενισχύσει δυνάμεις κατά της Χαμάς.

Μια εκδοχή θα ήταν η στήριξη μεγάλων οικογενειών απογόνων των αυτόχθονων κατοίκων της Γάζας, απέναντι σε όσους κατέφυγαν το 1948 από τα εδάφη που έγιναν Ισραήλ.

«Αν πάρουν τον έλεγχο περιοχών, οικογενειών ή φυλών, και εμποδίσουν τη Χαμάς να βρεθεί εκεί, τότε μπορούμε να τους στηρίξουμε. Αν το χειρότερο σενάριο συμβεί, θα είναι σαν τη Σομαλία: κανείς δεν θα έχει τον έλεγχο. Κακό για το Ισραήλ, αλλά καλύτερο από το να είναι η Χαμάς», όπως εξήγησε.

Το σχέδιο Τραμπ και η αβεβαιότητα

Στο σχέδιο των 20 σημείων του Ντόναλντ Τραμπ για τη Γάζα, που παρουσιάστηκε τη Δευτέρα, προτείνεται η διακυβέρνηση από συμβούλιο τεχνοκρατών και η ανάπτυξη «προσωρινής διεθνούς δύναμης σταθεροποίησης» με στρατεύματα πιθανόν από περιφερειακές δυνάμεις.

Ωστόσο, σε ένα περιβάλλον χάους και πολλαπλών ενόπλων ομάδων, μια τέτοια δύναμη θα δυσκολευθεί να «επιβάλει την τάξη», γράφει η εφημερίδα.

Αναλυτές προειδοποιούν ότι η ενδυνάμωση ομάδων σαν του Άσταλ σε μια ήδη κατακερματισμένη κοινωνία μπορεί να επιταχύνει τις εσωτερικές συγκρούσεις και να ενισχύσει εγκληματικά στοιχεία.

«Χωρίς αυστηρή εποπτεία, μπορεί να μετατραπούν σε ανεξέλεγκτους δρώντες που θα τροφοδοτούν την αστάθεια αντί να τη μειώνουν», έγραψε η Νεόμι Νόιμαν, πρώην επικεφαλής της ερευνητικής υπηρεσίας της Σιν Μπετ.

Ο Άσταλ δηλώνει ότι δεν φοβάται τη Χαμάς, η οποία τον έχει καταδικάσει σε θάνατο: «Ξέρω ότι προσπαθούν να με εξοντώσουν, αλλά δεν με νοιάζει. Σήμερα, υπάρχει εναλλακτική στη Χαμάς».