Στο «φουλ» οι μηχανές για το πρώτο έργο αποθήκευσης CO2 στην Ελλάδα

Με την επέκταση της περιβαλλοντικής αδειοδότησης συνεχίζεται η διαδικασία ωρίμανσης του «Prinos CO2», της υπόγειας αποθήκης διοξειδίου του άνθρακα, με φορέα υλοποίησης την EnEarth, θυγατρική της Energean.

Ειδικότερα, μόλις την περασμένη Παρασκευή εκδόθηκε η «Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων» (ΑΕΠΟ) για την Α’ φάση ανάπτυξης του έργου, με αρχική ονομαστική δυναμικότητα μέχρι 1 εκατ. τόνους CO2 ετησίως για 20 χρόνια.

Ως γνωστόν, ο σχεδιασμός του έργου προβλέπει την επέκταση της δυναμικότητας στο μέγιστο των 3 εκατ. τόνων ετησίως, πράγμα που θα γίνει με τη δεύτερη φάση ανάπτυξης.

Οι εκκρεμότητες

Σε αυτή τη βάση και με δεδομένες τις αυξημένες ανάγκες των emitters (αυτοί που εκπέμπουν CO2) στην Ελλάδα, η εταιρεία, όπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές, ξεκινάει ευθύς αμέσως την περιβαλλοντική αδειοδότηση και για τη δεύτερη φάση. Ο στόχος είναι η ολοκλήρωση του έργου να συμπέσει με την ανάπτυξη και της υπόλοιπης εφοδιαστικής αλυσίδας, ξεχωρίζοντας τις μονάδες δέσμευσης CO2 που κατασκευάζονται στα εργοστάσια των emitters, πράγμα που με βάση τα ισχύοντα χρονοδιαγράμματα αναμένεται να συμβεί.

Σε κάθε περίπτωση, όπως επισημαίνουν οι ίδιες πηγές, η έκδοσης της ΑΕΠΟ, ακόμη κι αν πρόκειται για την περιορισμένη πρώτη φάση του έργου, συνιστά σημαντικό «ορόσημο» για τη συνέχεια, καθώς ανοίγει τον δρόμο για τα επόμενα βήματα και ταυτόχρονα δύναται να αποτελέσει τη βάση για την ταχύτερη διεκπεραίωση της δεύτερης περιβαλλοντικής αδειοδότησης, ήτοι της επέκταση της ΑΕΠΟ για ονομαστική δυναμικότητα μέχρι 3 εκατ. τόνους CO2 ετησίως.

Η χρονική «αγωνία» έγκειται στο μακρόσυρτο των διαδικασιών, με την πρώτη περιβαλλοντική αδειοδότηση να ξεκινά τον Αύγουστο του 2024 και να ολοκληρώνεται προ ημερών με την έκδοση της απόφασης. Από εκεί και πέρα, τα επόμενα βήματα περιλαμβάνουν τη νομοθέτηση του θεσμικού πλαισίου για την αλυσίδα αξίας CCS (Carbon Capture Storage), με το σχετικό νομοσχέδιο να βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση μέχρι τις 19 Νοεμβρίου.

Ετέρα εκκρεμότητα προκειμένου να κλείσει ο «φάκελος αδειοδότησης» αφορά τη λήψη της άδειας αποθήκευσης από την Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων (ΕΔΕΥΕΠ), με την οριστική απόφαση να αναμένεται μέσα στις επόμενες μέρες. Σύμφωνα με πληροφορίες, η ΕΔΕΥΕΠ βρίσκεται σε συνεχή επαφή με την DG Clima προκειμένου να οριστικοποιηθεί η φόρμουλα της άδειας αποθήκευσης για να εκδοθεί η τελική απόφαση.

Το θεσμικό πλαίσιο

Η κρισιμότερη, ωστόσο, «εκκρεμότητα» αφορά τη θέσπιση του νομοθετικού πλαισίου που θα καθορίσει τους «κανόνες του παιχνιδιού», καθώς αυτό θα δώσει το έναυσμα για την πραγματοποίηση «δοκιμής αγοράς» ή «market test», προκειμένου να διαπιστωθεί το ενδιαφέρον της αγοράς για την αξιοποίηση της υποδομής. Υπενθυμίζεται ότι η Energean έχει υπογράψει 15 μη δεσμευτικά μνημόνια κατανόησης για 6,1 εκατ. τόνους CO2 ετησίως με βιομηχανίες υψηλών εκπομπών, συμπεριλαμβανομένων των τομέων τσιμέντου και διυλιστηρίων στην Ελλάδα και την ευρύτερη περιοχή.

Ευρωπαϊκή «εγρήγορση»

Οι εν λόγω εξελίξεις, με τον κλάδο της δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα να «κοσμεί» πλέον με «αυξανόμενο βάρος» την ενεργειακή ατζέντα πρώτης γραμμής, προκύπτουν και σε συνέχεια των σχετικών ευρωπαϊκών κανονισμών που δημοσιεύτηκαν φέτος και απαιτούν από 44 ευρωπαϊκές εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου να αναπτύξουν από κοινού αποθηκευτική ικανότητα CO2 ύψους 50 εκατ. τόνων ετησίως έως το 2030. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Global CCS, συνολικά 12 έργα CCS βρίσκονται ήδη σε λειτουργία στην Ευρώπη, ενώ ακόμη 14 είναι υπό κατασκευή.

Υπενθυμίζεται ότι το έργο, με συνολικό προϋπολογισμό περί το 1,2 δισ. ευρώ, έχει κατοχυρώσει χρηματοδότηση 150 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ), καθώς και επιπλέον 120 εκατ. ευρώ από το Connecting Europe Facility (CEF), με τα κεφάλαια να διαμοιράζονται τόσο στο κομμάτι της προετοιμασίας όσο και στο κομμάτι της ανάπτυξης των υποδομών.

Ως γνωστόν, η ένταξη στο ΤΑΑ συνοδεύεται από μια σειρά «ορόσημα» και προαπαιτούμενα για την εκταμίευση της χρηματοδότησης, με την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ να προχωρά κατά την τελευταία αναθεώρηση του σχετικού προγράμματος σε μια ορισμένη αναπροσαρμογή, προκειμένου να «τηρηθούν οι χρόνοι» και να μην προκύψει πρόβλημα με τα εγκεκριμένα κεφάλαια που θα διατεθούν υπέρ του έργου.

Οι νέες γεωτρήσεις

Σε αυτή την κατεύθυνση, η πρόβλεψη για την πραγματοποίηση 4 γεωτρήσεων κατά το α’ εξάμηνο του 2026 αναθεωρείται σε λιγότερες (πιθανόν μία), διατηρώντας το προαπαιτούμενο της κατασκευής του αγωγού από τη θαλάσσια εξέδρα στη στεριά. Οι υπόλοιπες γεωτρήσεις θα εκτελεστούν κανονικά, ωστόσο σε αποσύνδεση από τις προβλέψεις του ΤΑΑ. Το γεωτρητικό πρόγραμμα για την υλοποίηση του έργου προβλέπει 15 γεωτρήσεις (6 εισπίεσης CO2 και 9 παραγωγικές νερού), με την εταιρεία να έχει ήδη προχωρήσει στην προκήρυξη διαγωνισμού για την επιλογή γεωτρύπανου, διαδικασία που υπάρχει φιλοδοξία να «κλείσει» μέχρι το τέλος του χρόνου, κατά το επιθυμητό σενάριο.

5 βασικά έργα με προϋπολογισμό 4 δισ.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η αλυσίδα αξίας CCS στην Ελλάδα αριθμεί μέχρι στιγμής 5 βασικά έργα, που στο σύνολό τους έχουν κατοχυρώσει χρηματοδότηση άνω του 1 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης, σε έναν συνολικό προϋπολογισμό για την κατασκευή τους περί τα 4 δισ. ευρώ. Πρόκειται για τα έργα «Apollo CO2» του ΔΕΣΦΑ, «Olympus» της ΑΓΕΤ Ηρακλής, «IFESTOS» του Τιτάνα, «IRIS» της Motor Oil, και το προαναφερόμενο στον Πρίνο, «Prinos CO2».

Τα εν λόγω έργα αναμένεται να αποτελέσουν τη βάση για την ανάπτυξη της οικείας αγοράς δέσμευσης και αποθήκευσης CO2, με την ιστορία ωστόσο να εξελίσσεται περαιτέρω, λαμβάνοντας υπόψη ότι η αποθηκευτική ικανότητα του «Prinos CO2» στο μέγιστο της δυναμικότητάς του δύναται να καλύψει μόλις το 30% των εκπομπών της βαριάς βιομηχανίας της Ελλάδας, με το υπόλοιπο να πρέπει να αναζητήσει έτερο προορισμό αποθήκευσης προς επίτευξη των στόχων απανθρακοποίησης του κλάδου της βιομηχανίας.

Υπό αυτό το πρίσμα, η οριστικοποίηση του νομοθετικού πλαισίου, που αναμένεται να γίνει μέχρι τα τέλη του χρόνου στα πλαίσια των απαιτήσεων του ΤΑΑ, όντας ένα από τα «προαπαιτούμενα», αναδεικνύεται, όπως επισημαίνουν πηγές της αγοράς, σε εξαιρετικά κρίσιμη παράμετρο, καθώς θα καθορίσει, μεταξύ άλλων, την κατανομή της δυναμικότητας στο «Prinos CO2», τις ταρίφες και εν συνόλω το πλαίσιο λειτουργίας της σχετικής «εφοδιαστικής αλυσίδας», προσδίδοντας και την απαιτούμενη ορατότητα στους επενδυτές του κλάδου περί του «τι μέλλει γενέσθαι» σε αυτό τον τομέα στην Ελλάδα.