Ελληνικά λιμάνια / Η «πρώτη γραμμή» στον νέο ψυχρό πόλεμο ΗΠΑ – Κίνας;

Με τον Πειραιά υπό τον έλεγχο του κινεζικού ναυτιλιακού κολοσσού COSCO και τη Θεσσαλονίκη συνδεδεμένη με ρωσο-ελληνικά επιχειρηματικά συμφέροντα, η Ουάσιγκτον αναζητά τώρα εναγωνίως ερείσματα στα στρατηγικά λιμάνια της Ελλάδας, όπως παρατηρούν οι δημοσιογράφοι Σαράντης Μιχαλόπουλος και Σοφία Μανδηλαρά σε άρθρο τους στο Euractiv.

Ωστόσο, αναλυτές προειδοποιούν ότι ίσως είναι πολύ αργά για να εκδιωχθεί το Πεκίνο.

Το θρυλικό λιμάνι του Πειραιά, το οποίο ο Πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ χαρακτήρισε «κεφάλι του δράκου» στη Μεσόγειο, αποτέλεσε τη ναυαρχίδα της πρωτοβουλίας Belt and Road (Δρόμος του Μεταξιού), μετά την ιδιωτικοποίησή του κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους.

«Βρεθήκαμε σε μια στιγμή που χρειαζόμασταν απεγνωσμένα ξένες επενδύσεις και κανείς άλλος δεν επένδυε», δήλωσε στο Euractiv πρώην συντηρητικός υπουργός της κυβέρνησης Σαμαρά (2012-2015), υπό καθεστώς ανωνυμίας. Πρόσθεσε με νόημα ότι οι Αμερικανοί και οι Ευρωπαίοι «που διαμαρτύρονται σήμερα, δεν έκαναν απολύτως τίποτα τότε».

H νέα στρατηγική Τραμπ και η «πρόκληση» Γκίλφοϊλ

Με την επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, η Ουάσιγκτον έχει στρέψει ξανά το ενδιαφέρον της στην Ανατολική Μεσόγειο και φαίνεται αποφασισμένη να αντιμετωπίσει την Κίνα στην περιοχή.

Η νέα πρέσβειρα των ΗΠΑ στην Ελλάδα, Κίμπερλι Γκίλφοϊλ, αμφισβήτησε ανοιχτά την περασμένη εβδομάδα την κινεζική παρουσία, αφήνοντας να εννοηθεί ότι ο Πειραιάς «θα μπορούσε να είναι προς πώληση». Η κινεζική πρεσβεία αντέδρασε οργισμένα, κάνοντας λόγο για «κακόβουλη επίθεση» και «σοβαρή ανάμειξη» στα εσωτερικά της Ελλάδας.

Παράλληλα, οι Αμερικανοί εξετάζουν εναλλακτικές λύσεις, όπως την αναβάθμιση των ναυπηγείων της Ελευσίνας σε λιμάνι πολλαπλών χρήσεων.

Μπορεί να εκδιωχθεί η Κίνα;

Ο πρώην υπουργός θεωρεί ότι υπάρχουν ελάχιστες πιθανότητες ανατροπής της συμφωνίας με την COSCO, προτείνοντας ως μόνη λύση τον περιορισμό της επιρροής της. «Η Κίνα θα ακολουθήσει τώρα τη λογική Pacta sunt servanda (οι συμφωνίες πρέπει να τηρούνται)», σημείωσε.

Ο Γιώργος Τζογόπουλος, ανώτερος ερευνητής στο ΕΛΙΑΜΕΠ, καλωσόρισε τις προτάσεις για την Ελευσίνα αλλά προειδοποίησε ότι η Αθήνα πρέπει να αποφύγει να εγκλωβιστεί στον ανταγωνισμό ΗΠΑ-Κίνας.

«Αμφιβάλλω αν η Ελλάδα θα έχει κάποια διαπραγματευτική ισχύ… αλλά θα πρέπει να προσπαθήσει να μην είναι στην ατζέντα τους», όπως τόνισε.

Το σενάριο της «ασφυξίας»

Ο Κωνσταντίνος Τσιμώνης, καθηγητής κινεζικής πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, εκτιμά ότι ο κύριος στόχος του Τραμπ είναι να μειώσει την επιρροή της Κίνας.

Ο Τσιμώνης υποστήριξε ότι οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να ασκήσουν «πολυεπίπεδη πίεση» για να περιορίσουν την αυτονομία της COSCO. Ανέφερε ότι δεν είναι τυχαίο πως η κυβέρνηση προετοιμάζει νομοσχέδιο που θα μπορούσε να θέσει τα λιμάνια υπό μια κεντρική ελληνική δημόσια αρχή λιμένων, περιορίζοντας τον έλεγχο των διαχειριστών.

Ωστόσο, προειδοποίησε ότι οι Κινέζοι μπορεί να αρνηθούν κάθε παραχώρηση και να απειλήσουν με νομικές ενέργειες ή ακόμη και με κλείσιμο του λιμανιού για να κλιμακώσουν την κατάσταση.

«Νομίζω ότι αυτή θα είναι μια από τις πρώτες ξεκάθαρες συγκρούσεις του νέου Ψυχρού Πολέμου», προειδοποίησε.

Η πολιτική σιωπή στην Αθήνα

Οι Έλληνες πολιτικοί παραμένουν σε μεγάλο βαθμό σιωπηλοί. Μόνο το Υπουργείο Εξωτερικών εξέδωσε ανακοίνωση δηλώνοντας ότι η Ελλάδα παραμένει πλήρως ευθυγραμμισμένη με τις ΗΠΑ, αλλά θα σεβαστεί τις συμφωνίες του παρελθόντος.

Ενδεικτικά του κλίματος είναι και τα πρόσφατα γεγονότα: Ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής (που υπέγραψε την αρχική συμφωνία με την COSCO) τιμήθηκε από το Ελληνοκινεζικό Επιμελητήριο και υπερασπίστηκε τη συμφωνία του 2008, ενώ ο πρώην πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου, κάποτε σφοδρός πολέμιος της COSCO, συμμετείχε σε δείπνο που παρέθεσε ο Κινέζος πρόεδρος.

Καθώς το πολιτικό τοπίο κατακερματίζεται ενόψει των εκλογών του 2027, η διαχείριση των ισορροπιών ανάμεσα στις υπερδυνάμεις αναμένεται να αποτελέσει κεντρικό πεδίο αντιπαράθεσης.