Οι γάτες έγιναν συντροφιά μας πολύ πιο αργά από ό,τι νομίζετε

Οι γάτες μπορεί να κυριαρχούν σήμερα στα σπίτια, στην ποπ κουλτούρα και φυσικά στο διαδίκτυο, όμως η πορεία τους από άγρια θηρευτικά ζώα σε καλομαθημένα κατοικίδια δεν είναι τόσο αρχαία όσο πιστεύαμε.

Νέα επιστημονική μελέτη «μεταφέρει» την εξημέρωση χιλιάδες χρόνια πιο κοντά μας — και από τη Μέση Ανατολή στη βόρεια Αφρική.

Η εξημέρωση άργησε – και έγινε στην Αφρική

Για δεκαετίες, οι επιστήμονες θεωρούσαν ότι η εξημέρωση των γατών ξεκίνησε πριν από 10.000 χρόνια, παράλληλα με την αυγή της γεωργίας στη γόνιμη Ημισέληνο.

Όμως έρευνα ομάδας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, με επικεφαλής τον καθηγητή Γκρέγκερ Λάρσον, δείχνει ότι τα πρώτα βήματα της συμβίωσης ανθρώπου–γάτας έγιναν μόλις πριν από 3.5 έως 4 χιλιάδες χρόνια — και μάλιστα στη βόρεια Αφρική.

Η ανάλυση DNA από οστά γατών που βρέθηκαν σε αρχαιολογικούς χώρους της Ευρώπης, της Βόρειας Αφρικής και της Ανατολίας αποκάλυψε ότι η σχέση αυτή δεν συνδέεται με τους πρώτους αγρότες της Ανατολικής Μεσογείου.

Αντίθετα, όλα δείχνουν προς την Αίγυπτο, έναν πολιτισμό που ήδη φημιζόταν για την ιδιαίτερη λατρεία του στις γάτες, από τα έργα τέχνης μέχρι τις μούμιες ζώων.

Από ιερά ζώα σε… ταξιδιώτες του κόσμου

Μόλις οι γάτες συνδέθηκαν με τους ανθρώπους, άρχισαν να ταξιδεύουν μαζί τους. Αιχμαλωτίζοντας τα ποντίκια στα πλοία, έγιναν πολύτιμοι σύντροφοι σε μακρινά ταξίδια και τελικά εξαπλώθηκαν σε ολόκληρη τη Μεσόγειο. Σύμφωνα με τα νέα στοιχεία, έφτασαν στην Ευρώπη πολύ αργότερα απ’ όσο νομίζαμε — περίπου πριν από 2.000 χρόνια, μαζί με τους Ρωμαίους.

Από εκεί, «πήραν τον δρόμο του μεταξιού» προς την Κίνα, όπου βρέθηκαν σε κάθε είδους εγκαταστάσεις και οικισμούς. Σήμερα, ζουν σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη, πλην της Ανταρκτικής.

Οι «ανταγωνιστές» της Ασίας: οι λεοπαρδόγατες

Μια δεύτερη ανατροπή της έρευνας αφορά την Άπω Ανατολή. Πολύ πριν φτάσουν οι σύγχρονες γάτες, ένα άλλο μικρόσωμο, άγριο αιλουροειδές είχε ήδη αναπτύξει μια χαλαρή, ωφελιμιστική σχέση με τις ανθρώπινες κοινότητες της Κίνας: οι λεοπαρδόγατες.

Αυτές οι γάτες με το χαρακτηριστικό τρίχωμα ζούσαν κοντά σε οικισμούς για περίπου 3.500 χρόνια, λειτουργώντας ως φυσικοί ελεγκτές τρωκτικών. Η σχέση ανθρώπων–λεοπαρδόγατας ήταν «κοινοβιακή», όπως εξηγεί η καθηγήτρια Σου-Τζιν Λόου του Πανεπιστημίου του Πεκίνου: το ζώο ωφελούνταν, ο άνθρωπος σχεδόν δεν επηρεαζόταν.

Οι λεοπαρδόγατες δεν εξημερώθηκαν ποτέ — παραμένουν άγριες έως σήμερα. Ωστόσο, διασταυρώθηκαν πρόσφατα με οικόσιτες γάτες για να δημιουργήσουν μία από τις πιο δημοφιλείς σύγχρονες ράτσες: τη γάτα της Βεγγάλης.