«Qatargate» τρία χρόνια μετά / Το σκάνδαλο και το κομφούζιο

Στις 9 Δεκεμβρίου 2022, η σύλληψη ευρωβουλευτών και βοηθών τους, μεταξύ τους και η αντιπρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου Εύα Καϊλή, θα σκάσει σαν βόμβα μεγατόνων στις Βρυξέλλες.

Οι εικόνες και οι πληροφορίες για τα εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ που κατάσχονται, θα κάνουν τον γύρο του πλανήτη. Αλλά τρία χρόνια μετά η διαλεύκανση τtης υπόθεσης δεν έχει προχωρήσει και το δικαστικό χάος της βελγικής, θα ζήλευε και η ελληνική δικαιοσύνη.

Η Liberation αποκαλύπτει μια σειρά μυστικών συναντήσεων μεταξύ υψηλόβαθμων αστυνομικών και συγκεκριμένων δημοσιογράφων, εβδομάδες πριν από την έναρξη των εφόδων.

Από τον Οκτώβριο του 2022, στο καφέ Caberdouche στις Βρυξέλλες, συναντώνται ο Ιγκ Τασιό, επικεφαλής της Κεντρικής Υπηρεσίας για την Καταστολή της Διαφθοράς (OCRC), ο αστυνομικός επιθεωρητής Μπρούνο Αρνόλντ, ο Φιλίπ Νοπ, επικεφαλής της Κεντρικής Υπηρεσίας για την Καταπολέμηση του Οικονομικού και Οργανωμένου Εγκλήματος (OCDEFO), και τρεις δημοσιογράφοι από το περιοδικό Knack και την καθημερινή εφημερίδα Le Soir.

Σκοπός, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, δεν ήταν η απλή ενημέρωση, αλλά ο συντονισμός της δημοσιογραφικής κάλυψης πριν από κάθε αστυνομική επιχείρηση στην υπόθεση. Έχει την κωδική ονομασία «Mezzo», πριν ξεσπάσει ως «Qatargate».

Η συμμετοχή των δημοσιογράφων

Ο Φιλίπ Νοπ, ο επικεφαλής της Κεντρικής Υπηρεσίας για την Καταπολέμηση του Οικονομικού και Οργανωμένου Εγκλήματος, επιχειρεί να δικαιολογήσει τις συναντήσεις ως «συνηθισμένη πρακτική», αλλά οι αποκαλύψεις τον διαψεύδουν σε δύο κρίσιμα σημεία, σχολιάζει η Liberation: πρώτον, δεν συντάχθηκε κανένα επίσημο πρακτικό, παρότι αυτό ήταν υποχρεωτικό· δεύτερον, το περιεχόμενο των επαφών δείχνει σαφή διάθεση προσυνεννόησης της αφήγησης που θα δινόταν προς τα έξω.

Η απουσία τυπικής καταγραφής και η λειτουργία ενός μη θεσμικού, άτυπου δικτύου μεταξύ υπηρεσιών ασφαλείας και επιλεγμένων δημοσιογράφων εξετάζονται τώρα από το εφετείο των Βρυξελλών.

Πέρα από τις τις κατηγορίες διαφθοράς, υπάρχουν σοβαρές καταγγελίες για παραβίαση του κράτους δικαίου, μεροληπτική έρευνα και συστηματικές διαρροές προς τα μέσα ενημέρωσης.

Οι δικαστικές και αστυνομικές πρακτικές που χρησιμοποιήθηκαν απειλούν να μετατρέψουν το «Qatargate» σε δικαστικό φιάσκο, εάν κριθεί ότι τα δικαιώματα των κατηγορουμένων και η δικονομική νομιμότητα παραβιάστηκαν σε τέτοιο βαθμό, ώστε να τεθεί υπό αμφισβήτηση ολόκληρη η έρευνα.

Η έγκριση των άρθρων από την εισαγγελία

Στις 9 Δεκεμβρίου 2022, την ημέρα των 14 εφόδων στις Βρυξέλλες και των πρώτων συλλήψεων, η Le Soir και το Knack δημοσιεύουν ταυτόχρονα λεπτομερή άρθρα για την υπόθεση, αποκαλύπτοντας άμεσα τις ογκώδεις κατασχέσεις μετρητών που συνδέονται με το Κατάρ και το Μαρόκο, περίπου 1,5 εκατομμύριο ευρώ.

Το πιο ασυνήθιστο όμως είναι ότι οι συντάκτες των δύο μέσων ενημέρωσης είχαν αποστείλει εκ των προτέρων τα κείμενά τους στο ομοσπονδιακό εισαγγελικό γραφείο για «έγκριση». Η κίνηση  παραβιάζει κατάφωρα τη συνήθη δημοσιογραφική δεοντολογία και την ανεξαρτησία του Τύπου.

Την ίδια μέρα, οι συλλήψεις υψηλού προφίλ τροφοδοτούν τη δημοσιότητα: ο πρώην ευρωβουλευτής Πιερ Αντόνιο Παντσέρι πιάνεται με 500.000 ευρώ σε μετρητά στο σπίτι του. Συλλαμβάνονται επίσης ο συνεργάτης του Φραντσέσκο Τζόρτζι, η σύντροφος του και αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Εύα Καϊλή, ο Λούκα Βιζεντίνι και ο Νικολό Φίγκα-Ταλαμάνκα.

Στο διαμέρισμα της Καϊλή εντοπίζονται 150.000, ενώ ο πατέρας της συλλαμβάνεται έξω από το σπίτι της με 600.000 ευρώ επιπλέον μετρητά. Τα δύο βελγικά ΜΜΕ ανέφεραν με ακρίβεια τα ποσά των μετρητών πριν ακόμη αυτά καταμετρηθούν επισήμως, ένδειξη διαρροών από το εσωτερικό της έρευνας και  επικοινωνιακής στρατηγικής από την αστυνομία.

Η έκταση των διαρροών ανάγκασε αργότερα τον δικαστή Ολιβιέ Ανσιό να ανοίξει ξεχωριστή έρευνα για το πώς ευαίσθητες πληροφορίες, ακόμη και πλήρη πρακτικά ανακρίσεων, βρέθηκαν στις σελίδες εφημερίδων. Ακολούθησαν εφόδοι σε σπίτια αστυνομικών και ανάκριση του Ιγκ Τασιό, του επικεφαλής της Κεντρικής Υπηρεσίας για την Καταστολή της Διαφθοράς.

Από τις ανακρίσεις προκύπτει ότι υπήρξε συνεννόηση μεταξύ της Υπηρεσίας Ασφαλείας (Sûreté de l’État), της αστυνομίας, της εισαγγελίας και επιλεγμένων δημοσιογράφων, με στόχο τη μεγιστοποίηση της δημοσιότητας του Qatargate. Ο δικαστής κρίνει πως τα ευρήματα είναι τόσο σοβαρά, ώστε πρέπει να διαβιβαστούν στο εφετείο των Βρυξελλών, το οποίο ήδη εξετάζει τη νομιμότητα της έρευνας για τη βασική υπόθεση.

Στο εσωτερικό των υπηρεσιών, οι ευθύνες μετακυλίονται: αστυνομικοί κατηγορούν την Υπηρεσία κατά της Διαφθοράς, αυτή τα ρίχνει στην αστυνομία, η τελευταία στην Ασφάλεια. Το κομφούζιο είναι πλήρες.

Οι κατηγορούμενοι, οι πιέσεις και η αξιοπιστία των καταθέσεων

Σε δικαστικό επίπεδο, κεντρικό ρόλο παίζει ο Πιερ Αντόνιο Παντσέρι, ο φερόμενος ως εγκέφαλος της «εγκληματικής οργάνωσης».. Η υπεράσπισή του ζητά την άρση της κατηγορίας με το επιχείρημα ότι παραβιάστηκε το δικαίωμά του σε νομική συνδρομή.

Στην πρώτη του ανάκριση, ο Παντσέρι παρουσιάζει τη δράση του ως «κλασική επιχείρηση άσκησης λόμπινγκ», υποστηρίζοντας ότι παρείχε πληροφορίες για το έργο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Κατάρ. Αναγνωρίζει ότι έλαβε «μαύρα» χρήματα, αρνείται όμως ότι δωροδόκησε ευρωβουλευτές.

Μετά τη σύλληψη της συζύγου και της κόρης του, ακολουθεί δεύτερη ανάκριση, στην οποία του αφήνουν να εννοηθεί ότι θα αφεθεί σύντομα ελεύθερος : σε αυτήν  κατονομάζει μεταξύ άλλων τους ευρωβουλευτές Μαρκ Ταραμπέλα,  Εύα Καϊλή και τον σύντροφο της Τζόρτζι ως συνένοχους.

Η χρονική σύμπτωση ανάμεσα στην πίεση λόγω οικογένειας και τη διεύρυνση της ομολογίας του, χρησιμοποιείται από την υπεράσπιση για τη δικαστική αμφισβήτηση ολόκληρης της υπόθεσης.

Δύο μαζί στο ίδιο κελί

Παράλληλα δύο από τους συλληφθέντες, ο Παντσέρι και ο πρώην βοηθός του Τζόρτζι κρατούνται στην ίδια φυλακή για τρεις ημέρες, παρότι η προφυλάκιση υποτίθεται ότι αποσκοπεί στο να αποτρέπει την συνεννόηση των κατηγορουμένων.

Τον Μάιο του 2023, ο Τζόρτζι ηχογραφεί μυστικά συνομιλία με τον αστυνομικό επιθεωρητή Αλβάρες, ο οποίος του αποκαλύπτει ότι δεν πιστεύει τίποτα απ’ όσα λέει ο Παντσέρι. Και προσθέτει: «είναι τρελό να πιστεύουμε τη Δικαιοσύνη. Θα την πιστέψω όταν παύσουν οι δικαστές να διορίζονται από πολιτικούς».

Παρά την αποκάλυψη —που θα μπορούσε να κλονίσει τη βάση της κατηγορίας— η δικονομική πορεία δεν μεταβάλλεται, ενώ ο Αλβάρες τιμωρείται με μικρή διοικητική πειθαρχική ποινή (στέρηση 10% του μισθού για 2 μήνες). Αλλά ακόμη και όταν κρατικοί λειτουργοί δηλώνουν ανοιχτά τις αμφιβολίες τους για τον κύριο «μάρτυρα-κλειδί», η έρευνα τίθεται υπό αμφισβήτηση.

Αποδυναμωμένες κατηγορίες και πολιτικό αποτύπωμα

Τρία χρόνια μετά, το βασικό κατηγορητήριο δεν έχει ενισχυθεί, αλλά μάλλον αποδυναμωθεί. Οι βασικοί εμπλεκόμενοι παραμένουν οι ίδιοι — Εύα Καϊλή, Πιερ Αντόνιο Παντσέρι, Φραντσέσκο Τζόρτζι, — χωρίς όμως να έχει αποδειχθεί η ύπαρξη ενός ευρύτερου κυκλώματος  διεφθαρμένων ευρωβουλευτών και  δωροδοκίας  άλλων.

Οι έρευνες που αφορούν προσωπικότητες του Μαρόκου και του Κατάρ έχουν κλείσει, λόγω έλλειψης επαρκών αποδεικτικών στοιχείων. Όλοι οι δικαστικοί παράγοντες που ξεκίνησαν το Qatargate έχουν πλέον μετακινηθεί σε άλλες θέσεις, στοιχείο που συμβάλλει στην εντύπωση μιας υπόθεσης που «αποδομείται» εκ των έσω.

Το ερώτημα είναι γιατί έγινε προσπάθεια διεύρυνσης του κατηγορητηρίου και μάλιστα με τόσο ερασιτεχνικό τρόπο. Για το τελευταίο φαίνεται να ευθύνεται η παροιμιώδης ανεπάρκεια της αστυνομίας και της Δικαιοσύνης του Βελγίου.

Όσο για την μεγάλη επιχείρηση, η Liberation γράφει ότι λειτούργησε ως πολλαπλασιαστής δημοσιότητας για τους επικεφαλής των υπηρεσιών, ενώ παράλληλα έδωσε στη βελγική ομοσπονδιακή εισαγγελία την ευκαιρία να αποκαταστήσει το κύρος της μετά τις σφοδρές κριτικές που δέχθηκε για την ανεπαρκή διαχείριση των τρομοκρατικών επιθέσεων του 2015–2016.

Ενώ η κυρίως υπόθεση δεν προχωρά, στο Εφετείο των Βρυξελλών θα αποφασίσει την άνοιξη για τις παράτυπες και παράνομες πρακτικές των διωκτικών αρχών. Τότε θα ξέρουμε αν το «Qatargate» για γίνει «Belgiquegate», καταλήγει η γαλλική εφημερίδα.