IPC – ΟΗΕ / Στη Γάζα δεν έχει πλέον λιμό αλλά οι συνθήκες παραμένουν καταστροφικές

Η Λωρίδα της Γάζας δεν κατατάσσεται πλέον σε «κατάσταση λιμού», σύμφωνα με νέα αξιολόγηση του διεθνούς οργανισμού Ολοκληρωμένης Ταξινόμησης Φάσεων Επισιτιστικής Ασφάλειας (Integrated Food Security Phase Classification-IPC) που δόθηκε στη δημοσιότητα την Παρασκευή (19/12), μετά τη βελτίωση της πρόσβασης για ανθρωπιστικές και εμπορικές παραδόσεις τροφίμων, η οποία ακολούθησε την εύθραυστη «εκεχειρία» της 10ης Οκτωβρίου.

Ωστόσο, ο διεθνής μηχανισμός παρακολούθησης της πείνας προειδοποιεί ότι η εικόνα παραμένει «κρίσιμη» και εξαρτάται πλήρως από τη συνέχιση και ενίσχυση των ροών βοήθειας.

Η εκτίμηση έρχεται περίπου τέσσερις μήνες μετά την προηγούμενη έκθεση του IPC, όταν είχε αναφερθεί ότι 514.000 άνθρωποι – σχεδόν το ένα τέταρτο των Παλαιστινίων στη Γάζα – βίωναν συνθήκες λιμού, εύρημα που το Ισραήλ είχε απορρίψει.

Στη σημερινή του διατύπωση, το IPC ξεκαθαρίζει πως «καμία περιοχή δεν ταξινομείται ως λιμός», αλλά τονίζει ότι «η κατάσταση είναι εξαιρετικά εύθραυστη» και «εξαρτάται από διατηρήσιμη, διευρυμένη και σταθερή ανθρωπιστική και εμπορική πρόσβαση».

«Το χειρότερο σενάριο» και ο κίνδυνος επιστροφής στον λιμό

Το IPC επισημαίνει ότι, εάν υλοποιηθεί ένα δυσμενές σενάριο – με αναζωπύρωση των εχθροπραξιών και διακοπή των ανθρωπιστικών και εμπορικών εισροών – τότε «ολόκληρη η Λωρίδα της Γάζας θα διέτρεχε κίνδυνο λιμού έως τα μέσα Απριλίου 2026», κάτι που, όπως υπογραμμίζεται, αναδεικνύει το βάθος και τη διάρκεια της ανθρωπιστικής κρίσης.

Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, σημειώνοντας ότι, παρότι ο λιμός «απωθήθηκε», τα κέρδη είναι «επικίνδυνα εύθραυστα». Όπως είπε, «πολύ περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να έχουν πρόσβαση στο φαγητό που χρειάζονται για να επιβιώσουν», αλλά οι ανάγκες «αυξάνονται ταχύτερα απ’ όσο μπορεί να φτάσει η βοήθεια».

Το Ισραήλ απορρίπτει την αξιολόγηση του IPC

Το Ισραήλ, που ελέγχει όλες τις εισόδους προς τον παράκτιο θύλακα, αμφισβήτησε ευθέως τα συμπεράσματα.

Η COGAT, η ισραηλινή στρατιωτική υπηρεσία που συντονίζει την είσοδο της βοήθειας, υποστήριξε ότι από την έναρξη της εκεχειρίας εισέρχονται καθημερινά 600–800 φορτηγά και ότι τα τρόφιμα αποτελούν το 70% των προμηθειών.

Η Χαμάς αμφισβητεί αυτούς τους αριθμούς, λέγοντας ότι στην πράξη μπαίνουν πολύ λιγότερα από 600 φορτηγά ημερησίως.

Σε ανακοίνωσή της, η COGAT κατηγόρησε το IPC ότι δίνει «ψευδή εικόνα της πραγματικότητας επί του πεδίου», υποστηρίζοντας ότι «βασίζεται σε σοβαρά κενά στη συλλογή δεδομένων και σε πηγές που δεν αποτυπώνουν το πλήρες εύρος της ανθρωπιστικής βοήθειας».

Από την πλευρά του, το ισραηλινό υπουργείο Εξωτερικών ανέφερε ότι η ροή βοήθειας προς τη Γάζα είναι μεγαλύτερη από αυτήν που αντανακλάται στην έκθεση, προσθέτοντας ότι οι τιμές των τροφίμων έχουν μειωθεί αισθητά από τον Ιούλιο.

Παράλληλα, οργανώσεις αρωγής επαναλαμβάνουν ότι απαιτείται πολύ μεγαλύτερος όγκος βοήθειας και ότι το Ισραήλ εμποδίζει την είσοδο κρίσιμων ειδών. Το Ισραήλ απαντά πως τα τρόφιμα που εισέρχονται είναι υπεραρκετά και ότι το πρόβλημα εντοπίζεται στη διανομή εντός της Γάζας.

Δεν υπάρχει «λιμός», αλλά οι συνθήκες παραμένουν καταστροφικές

Το IPC – μια πρωτοβουλία που περιλαμβάνει 21 οργανισμούς αρωγής, υπηρεσίες του ΟΗΕ και περιφερειακούς φορείς, με χρηματοδότηση από την ΕΕ, τη Γερμανία, τη Βρετανία και τον Καναδά – υπενθυμίζει ότι τα τελευταία 15 χρόνια έχουν επιβεβαιωθεί πέντε λιμοί: Στη Σομαλία (2011), στο Νότιο Σουδάν (2017 και 2020), στο Σουδάν (2024) και πιο πρόσφατα στη Γάζα (Αύγουστος).

Για να χαρακτηριστεί μια περιοχή ως σε κατάσταση λιμού, πρέπει να πληρούνται συγκεκριμένα κατώφλια: Τουλάχιστον το 20% του πληθυσμού να βιώνει ακραίες ελλείψεις τροφής, ένα στα τρία παιδιά να είναι οξέως υποσιτισμένο και δύο στους 10.000 ανθρώπους να πεθαίνουν καθημερινά από ασιτία ή από υποσιτισμό και ασθένειες.

Ακόμη κι όταν αυτά τα όρια δεν πιάνουν το επίπεδο του «λιμού», το IPC μπορεί να διαπιστώσει «καταστροφικές συνθήκες» σε νοικοκυριά – δηλαδή ακραία έλλειψη τροφής, λιμοκτονία και σημαντικά αυξημένο κίνδυνο οξέος υποσιτισμού και θανάτου.

Σύμφωνα με τη νέα έκθεση, πάνω από 100.000 άνθρωποι στη Γάζα βιώνουν τέτοιες «καταστροφικές» συνθήκες, αν και το IPC προβλέπει ότι ο αριθμός θα μπορούσε να μειωθεί σε περίπου 1.900 έως τον Απρίλιο του 2026.

Παρ’ όλα αυτά, ολόκληρη η Λωρίδα κατατάσσεται στην «έκτακτη ανάγκη», μία βαθμίδα κάτω από το «καταστροφικό» επίπεδο.

Υποσιτισμένα παιδιά και ευάλωτες ομάδες

Το IPC προειδοποιεί ότι τον επόμενο χρόνο περίπου 101.000 παιδιά στη Γάζα, ηλικίας από 6 μηνών έως 5 ετών, αναμένεται να εμφανίσουν οξύ υποσιτισμό και να χρειαστούν θεραπεία, με πάνω από 31.000 να αφορούν βαριά περιστατικά.

Στο ίδιο διάστημα, εκτιμάται ότι 37.000 έγκυες και θηλάζουσες γυναίκες θα αντιμετωπίσουν επίσης οξύ υποσιτισμό και θα χρειαστούν υποστήριξη.

Σε νοσοκομείο Νάσερ, στη νότια Γάζα, γιατροί εκφράζουν έντονη ανησυχία για την 4χρονη Αρτζουάν αλ-Νταχίνι και τον 6χρονο Γιάσερ Αραφάτ, που – όπως αναφέρεται-  είναι σε κρίσιμη κατάσταση με βαριά οξεία υποσιτισμό.

Ο γιατρός Άχμεντ αλ-Φάρα σημείωσε ότι πρόκειται για το πιο επικίνδυνο στάδιο πείνας. Η μητέρα της Αρτζουάν, η Χανίν, περιέγραψε ότι, καθώς η οικογένεια δυσκολευόταν να βρει τροφή, το παιδί σταμάτησε να περπατά και να αναπτύσσεται, ενώ έχει χάσει περίπου το μισό του σωματικού του βάρους.

Για την περίπτωση του Γιάσερ, ο γιατρός ανέφερε ότι ο αδελφός του έχει ήδη πεθάνει από υποσιτισμό, ενώ η μητέρα του, η Ιμάν, είπε πως η οικογένεια δεν μπορούσε να αγοράσει αυγά ή άλλες τροφές με υψηλή πρωτεΐνη.

Ο επικεφαλής του νοσοκομείου αλ-Σίφα στη Γάζα, Μοχάμεντ Αμπού Σέλμια, δήλωσε ότι ο υποσιτισμός παραμένει πολύ εκτεταμένος: από 6.000 παιδιά που εξετάστηκαν από το υπουργείο Υγείας, περίπου 1.000 ήταν υποσιτισμένα και 100 χρειάστηκαν νοσηλεία.

Η βοήθεια αυξάνεται, αλλά οι δυσκολίες επιμένουν

Ο Αντουάν Ρενάρ, επικεφαλής αξιωματούχος του Παγκόσμιου Επισιτιστικού Προγράμματος του ΟΗΕ για τη Γάζα και τη Δυτική Όχθη, ανέφερε ότι υπάρχουν ενδείξεις βελτίωσης, με τους περισσότερους ανθρώπους στη Γάζα να έχουν πλέον δύο γεύματα την ημέρα, τόνισε όμως ότι παραμένει «διαρκής αγώνας» να εξασφαλιστεί ομαλή και απρόσκοπτη πρόσβαση.

Τα Ηνωμένα Έθνη και οργανώσεις αρωγής έχουν προειδοποιήσει ότι οι επιχειρήσεις βοήθειας κινδυνεύουν με κατάρρευση αν δεν αρθούν τα εμπόδια.

Ο Γκουτέρες υπογράμμισε την ανάγκη για «πραγματικά διαρκή εκεχειρία», περισσότερες διελεύσεις, άρση περιορισμών σε κρίσιμα είδη, λιγότερη γραφειοκρατία, ασφαλείς διαδρομές μέσα στη Γάζα, σταθερή χρηματοδότηση και ανεμπόδιστη πρόσβαση.

Τέλος, η International Rescue Committee προειδοποίησε ότι η πρόοδος δεν πρέπει «να παρερμηνευθεί ως ένδειξη ότι η κρίση τελείωσε».

Όπως δήλωσε ο Μπομπ Κίτσεν, αντιπρόεδρος του IRC για καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, «η πείνα στη Γάζα παραμένει σε καταστροφικά επίπεδα», με οικογένειες να δυσκολεύονται ακόμη να βρουν επαρκή και θρεπτική τροφή, και πρόσθεσε ότι χωρίς «ταχεία, ανεμπόδιστη και απρόσκοπτη» ανθρωπιστική πρόσβαση σε μεγάλη κλίμακα, ο κίνδυνος λιμού και αποτρέψιμων θανάτων μπορεί να επιστρέψει πολύ γρήγορα.