Το sxolikoblog.blogspot.com στις
υπηρεσίες της Λογοτεχνίας
Το sxoliko.blogspot.com ήταν αποτέλεσμα της ομαδοσυνεργατικής προσέγγισης του έργου του Α. Παπαδιαμάντη «H Φόνισσα». Οι αναρτημένες εργασίες αποτελούν απαντήσεις σεναρίου που επεξεργάστηκαν οι μαθητές/ μαθήτριες των τμημάτων Α5 και Α6 του 4ου Λυκείου Δράμας και που υπέβαλα στο Β΄ Επίπεδο Επιμόρφωσης Φιλολόγων στις Τ.Π.Ε. το σχολικό έτος 2011-2012. Ειδικότερα, το θέμα της εργασίας ήταν: «Διδακτική πρόταση αξιοποίησης των Τ.Π.Ε. με παράδειγμα τη «ΦΟΝΙΣΣΑ» του Α. Παπαδιαμάντη» στα πλαίσια της ενότητας «Τα φύλα στη Λογοτεχνία»1.
Το sxolikoblogspot.com δημιουργήθηκε από την ανάγκη πρωτίστως να καταγραφούν και να διαμοιραστούν τα συμπεράσματα των εργασιών μεταξύ των μαθητικών ομάδων και δευτερευόντως να γίνει η προσπάθειά μας ευρύτερα γνωστή. Έχοντας βεβαίως υπόψη ότι υπάρχουν εκατοντάδες μαθητικά ή σχολικά blogs (ιστολόγια) και ιστοσελίδες και γνωρίζοντας ότι το blog σήμερα δεν αποτελεί διδακτική καινοτομία, επεδίωξα να κινήσω το ενδιαφέρον της τάξης για ένα μάθημα μάλλον παραμελημένο και ίσως δευτερεύον (;) για την πλειοψηφία των μαθητών/μαθητριών.
Το Νέο Πρόγραμμα Σπουδών για τη Λογοτεχνία της Α΄ Λυκείου αφενός ενισχύει τέτοιες προσπάθειες, αφετέρου δίνει τη δυνατότητα στο διδάσκοντα να επιλέγει συγγραφείς που μέχρι σήμερα ανήκαν στη διδακτέα ύλη άλλων τάξεων. Έτσι, για την ενότητα τα «Φύλα στη Λογοτεχνία», προτείνει τη διδασκαλία της «Φόνισσας» του Α. Παπαδιαμάντη καθώς και το έργο του Κ. Θεοτόκη «Η Τιμή και το Χρήμα». Και τα δύο αυτά έργα αποτελούν αγαπημένα μου διδακτικά αποσπάσματα ως προς τη θεματολογία τους. Επίσης, τα είχα ως τώρα κατ’ επανάληψη διδάξει με τον παραδοσιακό τρόπο, ώστε να γνωρίζω την αποδοχή τους από τους μαθητές αλλά και «τα μειονεκτήματα», δηλαδή τη γλωσσική δυσκολία ειδικά για τον Α. Παπαδιαμάντη και την αποσπασματικότητα των εκτενών αυτών διηγημάτων.
Τέθηκε, λοιπόν, η πρόκληση να διδάξω τα έργα -τη «Φόνισσα» ως κύριο έργο επεξεργασίας και την «Τιμή και το Χρήμα» ως παράλληλο κείμενο- με ένα τρόπο ελκυστικό και κατανοητό. Τα δύο αυτά έργα έχουν μεταφερθεί στην τηλεόραση και στον κινηματογράφο και αυτό έδινε την ευκαιρία στους μαθητές να παρακολουθήσουν την εξέλιξη της πλοκής σύντομα και εύληπτα, αξιοποιώντας τη μαγική επίδραση της εικόνας και του ήχου. Παράλληλα, δόθηκε σε αρκετούς/αρκετές το πρώτο κίνητρο αλλά και η ευκαιρία για να διαβάσουν στις διακοπές των Χριστουγέννων τις νουβέλες.
Σχετικά με τη «Φόνισσα», εντόπισα εξαιρετικά πλούσιο υλικό στο διαδίκτυο, τόσο που βρέθηκα στη δύσκολη θέση να επιλέξω και να οργανώσω το υλικό για τους μαθητές/μαθήτριες. Έτσι, προσπαθώντας να κατανείμω το υλικό ανά οπτική –σκοπιά προσέγγισης του έργου, όπως κοινωνιολογική, λαογραφική κ.λ.π., δημιούργησα τις «ταυτότητες των ομάδων». Η ονοματοδοσία των ομάδων δε φιλοδοξεί σε καμιά περίπτωση να εκπαιδεύσει «επιστημονικά» τους μαθητές/μαθήτριες στην Κοινωνιολογία ή τη Θεολογία, αλλά πολύ περισσότερο να καταστήσει πιο ευδιάκριτη την οπτική της συγκεκριμένης προσέγγισης.
Από το διαδικτυακό υλικό αξιοποίησα, εκτός από τις γραπτές έρευνες και δημοσιεύσεις για το παπαδιαμαντικό έργο, σε πολύ μεγάλο βαθμό, τις τηλεοπτικές εκπομπές και τα αφιερώματα. Το οπτικοαουστικό υλικό και η «τηλεγνωριμία» με τους μελετητές της λογοτεχνίας, θεώρησα ότι μπορούν να αποτελέσουν, επίσης, ένα διαφορετικό τρόπο αξιοποίησης της πληροφορίας.
Οι μαθητές/μαθήτριες των τμημάτων Α5 και Α6 του 4ου Λυκείου Δράμας, χωρίστηκαν με κλήρωση σε πέντε ομάδες (4-5 μαθητών) και λίγο πριν ανοίξουν τα σχολεία μετά τις Χριστουγεννιάτικες διακοπές έλαβαν, μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, τις εργασίες για τις οποίες είχαν προετοιμαστεί εκ των προτέρων ψυχολογικά (!!!). Την αρχική έκπληξη διαδέχθηκε η αμηχανία, γιατί για τους περισσότερους –ίσως και όλους- ήταν η πρώτη φορά που επικοινωνούσαν με την καθηγήτριά τους εκτός σχολείου και με αυτό τον τρόπο. Είχα μάλιστα την ευχάριστη έκπληξη από κάποια μαθήτρια να επεξεργαστεί μόνη της και να φέρει έτοιμο μετά τις διακοπές ένα ολόκληρο φύλλο εργασίας!!
Οι μαθητές/μαθήτριες επεξεργάστηκαν σε ομάδες τα φύλλα εργασίας με τους τίτλους: 1. Βιογράφοι, 2. Φιλόλογοι, 3. Λαογράφοι, 4. Κοινωνιολόγοι, 5. Εγκληματολόγοι, 6. Κριτικοί της Λογοτεχνίας, 7. Θεολόγοι. Τα εκτενέστερα φύλλα εργασίας επεξεργάστηκαν δύο ομάδες. Το πρώτο μέρος της δουλειάς έγινε στο σχολικό εργαστήριο υπολογιστών, κυρίως δηλ. η εσωτερική κατανομή ασκήσεων μεταξύ των μελών της ομάδας. Στο σημείο αυτό ανέκυψαν τα πρώτα προβλήματα, καθώς οι σχολικοί υπολογιστές υπολειτουργούσαν ή ήταν «μολυσμένοι με ιούς» και από την άλλη, λόγω οικονομικής κρίσης, πολλοί μαθητές/μαθήτριες δε διαθέτουν είτε υπολογιστή στο σπίτι είτε σύνδεση με το διαδίκτυο. Συγκινητική ήταν η προθυμία κάποιων συμμαθητών να υποστηρίξουν όσους δε διέθεταν υπολογιστή, πληκτρολογώντας τις εργασίες τους. Σε τέτοιες περιπτώσεις φρόντισα οι μαθητές/μαθήτριες να πάρουν το αναγκαίο υλικό σε έντυπη μορφή.
Οι μαθητές/μαθήτριες, αφού ολοκλήρωσαν την επεξεργασία των φύλλων εργασίας, κλήθηκαν ως ομάδες να συγκεντρώσουν το παραχθέν υλικό: παραγωγές λόγου, πίνακες (βιογραφικό, παπαδιαμαντική γλώσσα, κοινωνιολογικοί όροι), power point (σύγκριση Α. Παπαδιαμάντη –Φ. Ντοστογιέφσκι), φωτογραφίες της Σκιάθου. Νέες δυσκολίες ανέκυψαν καθώς συχνά τα μέλη της ομάδας δεν ήταν συνεπή και είτε καθυστερούσαν πολύ την παράδοση των εργασιών είτε αδιαφορούσαν πλήρως. Κάποιοι πιο φιλότιμοι προθυμοποιήθηκαν να καλύψουν και αυτές τις ασκήσεις, ωστόσο υπήρξαν ομάδες των οποίων η αποχή ήταν «ηχηρή» και έτσι εξηγείται και το άνισο μέγεθος των αναρτήσεων. Οι εργασίες παραδόθηκαν πρώτα γραπτά. Διόρθωσα ορθογραφικά, εκφραστικά λάθη, επισήμανα παραλείψεις ή παρατήρησα ότι δεν θα πρέπει κανείς να απαντά με το γνωστό και εύκολο «copy - paste». Ωστόσο, για το περιεχόμενο των εργασιών δεσμεύονται αποκλειστικά οι μαθητές που τις υπογράφουν. Με τη συναίνεση των μαθητών/μαθητριών επιλέξαμε κάθε εργασία να υπογράφεται στο τέλος ή στην αρχή, συνήθως μέσα σε παρένθεση, από το μαθητή/μαθήτρια- συγγραφέα με το επώνυμό του και το αρχικό του μικρού ονόματος.
Αρχική μου πρόθεση ήταν η δραστηριοποίηση των μαθητών/μαθητριών. Γεγονός που πιστεύω ότι επιτεύχθηκε σε ικανοποιητικό βαθμό. Βέβαια οι άριστοι μαθητές ανταποκρίθηκαν με μεγαλύτερη προθυμία, ταχύτητα και εξοικείωση με τις γραπτές εργασίες στον υπολογιστή. Παρακινήθηκε και ένα μεγάλο ποσοστό μέτριων ή καλών μαθητών, που αδιαφορούσαν για τα θεωρητικά μαθήματα, αλλά είχαν πολύ καλές γνώσεις πληροφορικής. Η αναγγελία ότι οι εργασίες επρόκειτο να αναρτηθούν, υπήρξε σοβαρό κίνητρο για όσους κωλυσιεργούσαν και γι’ αυτό επέσπευσαν την παράδοση των κειμένων τους. Δυστυχώς, ανάμεσα στους 49 μαθητές/μαθήτριες και των δύο τμημάτων υπήρξαν και κάποιοι που δεν παρέδωσαν γραπτή εργασία για ανάρτηση, καθώς και 5-6 μαθητές που απείχαν παντελώς είτε από προσωπική επιλογή είτε από αδιαφορία είτε από αδυναμία να αντεπεξέλθουν σε σχολικές εργασίες.
Όσοι είδαν τις εργασίες τους να δημοσιεύονται, ξαφνιάστηκαν ευχάριστα. Ήταν –όπως διαπίστωσα- ένα πρωτόγνωρο συναίσθημα, τόσο που δειλά – δειλά άρχισαν να επισκέπτονται το blog και να μοιράζονται την εμπειρία τους στο facebook. Η προσωπική μου εκτίμηση είναι ότι μπορεί να αισθάνθηκαν χαρούμενοι και υπερήφανοι, αλλά η προσπάθειά τους δεν έτυχε και μεγάλης αναγνώρισης ενδοσχολικά. Πολλοί συνάδελφοι αγνόησαν και αγνοούν ακόμη την ύπαρξή του.
Το sxolikoblogspot.com οφείλει, βέβαια, τη «γέννησή» του αλλά και τη «βάφτισή» του στον ακάματο μαθητή – blogger μας Κυριάκο Σίμο, οποίος ανέλαβε και την καλλιτεχνική επιμέλεια.
Η διαδικασία αυτή διεύρυνε και στερέωσε βαθύτερα μια σχέση αλληλεπίδρασης με τους περισσότερους από αυτούς -τους γνωρίζω ήδη από τα γυμνασιακά τους χρόνια- αφού τους πλησίασα περισσότερο, ανακαλύπτοντας μέσα από τις Τ.Π.Ε. και άλλα ενδιαφέροντά τους. Από την άλλη πλευρά και οι μαθητές/μαθήτριες μοιράστηκαν μαζί μου τις εμπειρίες τους από την τεχνολογία και τη χαρά τους να «μιλήσουν μαζί μου τη γλώσσα της Πληροφορικής».
Τώρα, τέλος της σχολικής χρονιάς (Μάιος 2012), και επιχειρώντας τον απολογισμό της, δεν έχω παρά να ομολογήσω ότι οι κόποι και οι αγωνίες ισοσκελίστηκαν από τη γόνιμη και συνεχή πρόοδο τόσο των μαθητών/μαθητριών στη Λογοτεχνία –γοητεύτηκαν από την επικαιρότητα των κλασικών έργων του Α. Παπαδιαμάντη και του Κ. Θεοτόκη- όσο και εμένα της διδάσκουσας από τις καινούργιες εμπειρίες.
Θέλω να πιστεύω ότι το sxolikoblog με τις αναρτήσεις της «Φόνισσας» για
τους μαθητές- συγγραφείς είναι η αρχή μιας διαφορετικής θεώρησης της
Λογοτεχνίας και εν γένει των Φιλολογικών μαθημάτων.
για το Σύνδεσμο Φιλολόγων ν. Δράμας
Παρασκευή Τιμπλαλέξη
1. Στην εργασία που πρόκειται μελλοντικά να δημοσιεύσω (ή να αναρτήσω) υπάρχει και η σχετική βιβλιογραφία και δικτυογραφία.
μετάβαση στο μπλογκ
κλίκ στην εικόνα
/χρειάζεται σύνδεση στο Ίντερνετ