Η τεχνική του γδαρσίματος

Ο Ιωάννης Δασκαλάκης (Δασκαλογιάννης) γδάρθηκε ζωντανός το 1772 από τους Τούρκους σε πλατεία του Ηρακλείου.

Η εκδορά σαν βασανισμός είναι γνωστό μαρτύριο από την αρχαιότητα, πριν την εμφάνιση των Τούρκων. Οι πρώτοι διδάξαντες είναι οι Σκύθες:(1) μαρτυρίες υπάρχουν από τον Πλούταρχο, "περισκυθίζω" σημαίνει γδέρνω το κεφάλι, ο Ηρόδοτος το περιγράφει ως εξής: «Χάραζαν το κεφάλι γύρω-γύρω στο ύψος των αυτιών, αφαιρούσαν το δέρμα από το κρανίο, το κατεργάζονταν μαλάζοντας και το χρησιμοποιούσαν ως χειρόμακτρον». Φαίνεται ότι ήταν γνωστό μαρτύριο και στους Πέρσες, αλλά στον Συναξαριστή εμφανίζεται σαν μαρτύριο Χριστιανών.

Αυτοί όμως που το ανήγαγαν σε επιστήμη, μέχρι και τα πρόσφατα χρόνια ήταν οι Τούρκοι(2):

1. Το μαρτύριο της εκδοράς υπέστησαν οι στρατιώτες της Ενετικής φρουράς που αντιστάθηκε στον Μωάμεθ Β' το 1470 στην Χαλκίδα.

2. Τον μητροπολίτη Λαρίσης - Τρίκκης Διονύσιο τον Φιλόσοφο(3) το 1611, ύστερα από την αποτυχημένη επανάσταση των αγροτών, ειδικευμένοι δήμιοι του Οσμάν πασά τον έγδαραν μπροστά στο πλήθος σε πλατεία των Ιωαννίνων, παραγέμισαν το δέρμα του με άχυρα και το διαπόμπευσαν στους δρόμους ντυμένο με τα αρχιερατικά άμφια υπό τους ήχους οργάνων.

3. Το 1772 μετά την αποτυχημένη επανάσταση στην Κρήτη, υπέστη εκδορά ο αρχηγός των επαναστατών Ι.Δασκαλάκης (Δασκαλογιάννης(4)).

4. Η τεχνική τελειοποιείται από τον Αλή πασά. Ο 'Αγγλος Smart Hugles περιγράφει: «Έγδερναν το κεφάλι και άφηναν το δέρμα να πέσει στο λαιμό αφήνοντας το θύμα σ' αυτή την κατάσταση να ξεψυχήσει».

5. Κατά την επανάσταση έγδερναν τα κεφάλια των αγωνιστών τα παραγέμιζαν με πίτουρα και τα έστελναν στην Κωνσταντινούπολη για δημόσια έκθεση έξω από το σεράι.

Τα πιο πάνω είναι μικρά δείγματα, στα χρόνια της Τουρκοκρατίας γινόταν με ποικιλία και αρρωστημένη φαντασία. Για του λόγου το αληθές δείτε και αυτές τις περιπτώσεις:

• Αναφέρεται εκδορά με στουρναρόπετρα, όχι με το μαχαίρι, αλλά με πυριτόλιθο για να είναι επώδυνος.

• Την νεομάρτυρα Αγία Χρυσή την έγδαραν σε λουρίδες, το δε δέρμα της το άφησαν κρεμασμένο μπροστά της.

Η λαϊκή μούσα έχει περιγράψει πολλάκις με γλαφυρότητα τα κατορθώματα των Τούρκων σ' αυτόν τον τομέα:

 

Πιάνουν και κατεβάζουν τον κάτω εις το τιμπρούκι
Και πιάνουν και του γδέρνουνε το χειρομάγουλό του
κι ένα γυαλί του δώκανε να δει το πρόσωπό του
(Για τον Δασκαλογιάννη)

Δεσπότη μου τι σήκωσες τον κόσμο στο σεφέρι
Κι εσένα το τομάρι σου το στείλανε στην Πόλη
Να τρώνε οι κότες πίτουρα, να νταβουλάν οι γύφτοι
Για να ξυπνάει η τουρκιά να κάνει ραμαζάνι.
(Για τον Δεσπότη Διονύσιο)