Με την πολική ευθυγράμμιση του τηλεσκοπίου μπορείτε πολύ εύκολα να ακολουθείτε με το τηλεσκόπιο ένα άστρο (ή άλλα αντικείμενα) στον ουρανό. Αυτό γίνεται με ευθυγράμμιση του άξονα του τηλεσκοπίου με τον άξονα περιστροφής της γης.

Για να γίνει σωστά θα πρέπει να έχετε τηλεσκόπιο με Ισημερινή στήριξη. Η στήριξη αυτή στηρίζει το τηλεσκόπιο υπό γωνία, που μπορεί να ρυθμιστεί ώστε το τηλεσκόπιο να είναι παράλληλο με τον άξονα περιστροφής της γης. Το ποια γωνία θα βάλετε εξαρτάται από το γεωγραφικό σας πλάτος (latitude). Για έναν παρατηρητή που βρίσκεται στο βόρειο (ή νότιο) πόλο, θα είναι 90 μοίρες. Για ένα παρατηρητή στον ισημερινό (equator), η γωνία είναι μηδέν και το τηλεσκόπιο θα είναι παράλληλο με το έδαφος. Η γωνία είναι ίση με το γεωγραφικό πλάτος στο οποίο βρίσκεστε.

1. Ευθυγράμμιση με τον Πολικό αστέρα.

Για παρατηρητές του Βορείου ημισφαιρίου υπάρχει ένα βολικό σημάδι στον ουρανό που κάνει την πολική ευθυγράμμιση εύκολη. Αυτό είναι ένα άστρο 2ου μεγέθους , Ο πολικός αστέρας, που είναι πολύ κοντά στο σημείο που βρίσκεται ο πολικός άξονας.

Αν ευθυγραμμίσουμε ένα τηλεσκόπιο στο αστέρι αυτό έχουμε μια "χοντροκομμένη" αλλά γρήγορη ευθυγράμμιση.

Η ευθυγράμμιση στον Πολικό είναι ικανοποιητική για οπτική παρατήρηση από το τηλεσκόπιο, κάτι που κάνουν και οι περισσότεροι ερασιτέχνες αστρονόμοι. Για τηλεσκόπια χωρίς οδήγηση, το τηλεσκόπιο θα μπορεί να ακολουθεί την κίνηση των άστρων μόνο με τον ένα μοχλό ρύθμισης, ενώ με τη βοήθεια μοτέρ μπορούμε να βλέπουμε ένα αντικείμενο για αρκετά λεπτά. Στο τέλος όμως τα αντικείμενα θα βγαίνουν από το οπτικό πεδίο γιατί το τηλεσκόπιο δεν είναι κεντραρισμένο ακριβώς στον πολικό άξονα.

Το διάγραμμα στα αριστερά δείχνει το Βόρειο ουράνιο πόλο στο κέντρο και τα γειτονικά σε αυτόν σημεία σε ακτίνα μιας μοίρας. Όπως φαίνεται ο Πολικός αστέρας απέχει περίπου 3/4 της μοίρας από τον πραγματικό ουράνιο πόλο.

Όταν κάνετε διορθώσεις να κινείτε τη βάση, και όχι τον σωλήνα του τηλεσκοπίου. Έτσι ρυθμίζετε την ορθή αναφορά (right ascension) του άξονα περιστροφής.

2. Βελτιωμένη Πολική Ευθυγράμμιση με βάση τον Πολικό Αστέρα

Όπως αναφέραμε παραπάνω, ο Πολικός αστέρας βρίσκεται περίπου 3/4 μοίρες μακριά από τον πραγματικό Βόρειο ουράνιο Πόλο. Έτσι, η ευθυγράμμιση πρέπει να γίνει στη θέση αυτή του ουρανού.

Αλλά, σε ποια κατεύθυνση θα πρέπει να στοχεύσουμε; Καθώς περιστρέφεται η γη, περιστρέφεται και ο πολικός αστέρας γύρω από τον Βόρειο ουράνιο πόλο. Υπάρχει ένα δεύτερο αστέρι στη μικρή άρκτο, ο 2ου μεγέθους Κοχάμπ. Αυτό το αστέρι βρίσκεται περίπου στην αντίθετη κατεύθυνση από τη θέση του πραγματικού πόλου. Ο Κοχάμπ είναι το αστέρι στην άλλη άκρη της μικρής άρκτου. Έτσι, η διόρθωση γίνεται πραγματικά πολύ απλά, με ευθυγράμμιση 3/4 μοίρες στη διεύθυνση αντίθετη από τον Κοχάμπ.

Πολλά σκόπευτρα και άλλες συσκευές κατάδειξης χρησιμοποιούν τρόπους μέτρησης αυτής της διαφοράς. Μερικά είναι εξοπλισμένα με ένα κύκλο στο σταυρόνημα με ακτίνα ίση με τη φαινόμενη απόσταση των 3/4 μοιρών.

Αν δεν έχετε συσκευή μέτρησης της απόστασης αυτής, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το Φεγγάρι το οποίο έχει διαγώνιο ίση με ½ της μοίρας. Γυριστέ το τηλεσκόπιο και μέσα από το σκόπευτρο δείτε το φεγγάρι. Αφού μάθετε πώς φαίνεται αυτό μέσα από το σκόπευτρο, μπορείτε να έχετε ένα σημείο αναφοράς για τις αποστάσεις, που αναφέρονται στους αστρικούς χάρτες. Όταν ψάχνετε ουράνια αντικείμενα θα μπορείτε να εκτιμάτε την απόσταση μεταξύ άστρων ή άλλων αντικειμένων.

Πολικός αστέρας: μέγεθος: 2.02 ο.α.: 2h 31' 50" απόκλ.: 89d 15' 51"

Κοχάμπ: μέγεθος : 2.08 ο.α. : 14h 50' 42" απόκλ. : 74d 09' 19"

Όπως βλέπετε από τις συντεταγμένες, ο πολικός αστέρας απέχει 44 λεπτά (0.75 μοίρες) από τον πόλο. Η διαφορά στην ορθή αναφορά είναι περίπου 12 ώρες, ή σχεδόν στην αντίθετη διεύθυνση. Είναι πολύ βολικό ότι τα μεγέθη των άστρων είναι περίπου τα ίδια γιατί όταν φαίνεται το ένα, τότε θα φαίνεται και το άλλο.

3. Πολική ευθυγράμμιση με παρέκκλιση (Drift Star Polar Alignment)

Για να επιτευχθεί τέλεια πολική ευθυγράμμιση χρησιμοποιείται η μέθοδος της παρέκκλισης. Για να εφαρμοστεί αυτή η μέθοδος είναι απαραίτητο ένα τηλεσκόπιο με μοτέρ. Η βασική ιδέα είναι να αφήσουμε το τηλεσκόπιο να ακολουθεί ένα αστέρι και να δούμε την παρέκκλιση του άστρου από την πορεία. Μετά μπορούμε να διορθώσουμε την πορεία με κατάλληλη διόρθωση της βάσης.

Βήμα 1: Κάνουμε αρχικά βελτιωμένη πολική ευθυγράμμιση.

Βήμα 2: Επιλέγουμε ένα σχετικά λαμπρό αστέρι κοντά στον μεσημβρινό (meridian - δηλαδή την νοητή γραμμή που διαπερνά τον Βόρειο ουράνιο Πόλο, το ζενίθ και κατευθύνεται στον Νότιο πόλο) και κοντά στον ουράνιο ισημερινό (equator - απόκλιση μηδέν ή 90 μοίρες από τον ουράνιο πόλο). Επιλέξτε ένα αστέρι που να απέχει το πολύ 5 μοίρες από τον ισημερινό. Κεντράρετε το τηλεσκόπιο ακριβώς πάνω στο άστρο αυτό με ένα προσοφθάλμιο με σταυρόνημα. Αν δεν έχετε τέτοιο προσοφθάλμιο χρησιμοποιήστε τον προσοφθάλμιο που έχετε με την μεγαλύτερη μεγέθυνση για να δείτε την κατεύθυνση κατά την οποία παρεκκλίνει το άστρο. Το σκόπευτρο συνήθως δεν έχει αρκετή μεγεθυντική ικανότητα γι' αυτή τη δουλειά.

Βήμα 3: Αφήστε το τηλεσκόπιο να κινηθεί μόνο του για λίγο, τουλάχιστον για πέντε λεπτά. Το άστρο θα αρχίσει να παρεκκλίνει προς το βορρά ή νότο, ενώ κάθε λάθος κίνησης στην ανατολή ή δύση οφείλεται σε κακή ρύθμιση της ταχύτητας 1Χ του μοτέρ. Για να καταλάβετε σε ποια διεύθυνση είναι βόρεια και νότια μέσα στο προσοφθάλμιο, απλά μετακινήστε το τηλεσκόπιο προς τα πάνω και προς τα κάτω και δείτε την κίνηση μέσα στο προσοφθάλμιο. Έτσι,

• Αν το άστρο παρεκκλίνει προς Βορρά τότε η βάση του τηλεσκοπίου στοχεύει πολύ Δυτικά.
• το άστρο παρεκκλίνει προς Νότο τότε η βάση του τηλεσκοπίου στοχεύει πολύ Ανατολικά.

Βήμα 4: Προσδιορίστε την παρέκκλιση του άστρου και κάνετε την κατάλληλη διόρθωση. Αυτό γίνεται περιστρέφοντας ολόκληρη τη βάση προς την ανατολή ή δύση με τις βίδες ρύθμισης που βρίσκονται στο κάτω μέρος της ισημερινής βάσης.

Διόρθωση Δύσης-Ανατολής
Η βάση στοχεύει πολύ Ανατολικά.	Η βάση στοχεύει πολύ Δυτικά

Βήμα 5: Στοχεύστε με το τηλεσκόπιο ένα σχετικά λαμπρό άστρο κοντά στον ανατολικό ορίζοντα και κοντά στον ουράνιο ισημερινό.

Βήμα 6: Αφήστε το τηλεσκόπιο να κινηθεί μόνο του για πέντε λεπτά τουλάχιστον, ίσως και περισσότερο ώστε το άστρο να παρεκκλίνει προς το Βορρά ή Νότο.

• Αν το άστρο παρεκκλίνει προς Βορρά τότε η βάση του τηλεσκοπίου στοχεύει πολύ χαμηλά.
• το άστρο παρεκκλίνει προς Νότο τότε η βάση του τηλεσκοπίου στοχεύει πολύ ψηλά.

Βήμα 7: Παρατηρείστε την παρέκκλιση και κάνετε τη σωστή διόρθωση στη ρύθμιση γεωγραφικού πλάτους του τηλεσκοπίου.

Διόρθωση Ύψους
Η βάση του τηλεσκοπίου στοχεύει πολύ χαμηλά.	Η βάση του τηλεσκοπίου στοχεύει πολύ ψηλά.

Βήμα 8: Επαναλάβετε τη διαδικασία από το βήμα 2 και μετά, όσες φορές είναι απαραίτητο για να επιτύχετε την προσδοκώμενη ακρίβεια.