Στην ελληνική μυθολογία η Καλυψώ ήταν μια Νύμφη, κόρη του Άτλαντα και της Πλειόνης ή του θεού Ηλίου και της Περσηίδας. Ζούσε στη νήσο Ωγυγία, που οι αρχαίοι συγγραφείς τοποθετούν στη δυτική Μεσόγειο.* Κατά τη μυθολογία, η Καλυψώ, η οποία τρεφόταν με αμβροσία και έπινε νέκταρ, είχε τη δύναμη να κάνει τους ανθρώπους αθάνατους…
Φεύγοντας απ? το νησί του Ήλιου ο Δίας έστειλε στον Οδυσσέα και τους συντρόφους του, άγριακαταιγίδα και κύ?ατα θεόρατα. Ένα αστροπελέκι χτύπησε το καράβι και το διέλυσε. Πνίγηκαν όλοι. Μόνο ο Οδυσσέας γλίτωσε.
Φεύγοντας απ? το νησί του Ήλιου ο Δίας έστειλε στον Οδυσσέα και τους συντρόφους του, άγριακαταιγίδα και κύ?ατα θεόρατα. Ένα αστροπελέκι χτύπησε το καράβι και το διέλυσε. Πνίγηκαν όλοι. Μόνο ο Οδυσσέας γλίτωσε.
Πιασ?ένος από ένα ξύλο παράδερνε στη θάλασσα δέκα ολόκληρα ?ερόνυχτα. Τέλος, τα κύ?ατα τον έβγαλαν στο νησί της νύ?φης Καλυψώς.Μετά από τρία χρόνια στη θάλασσα, ο Οδυσσέας έχασε όλους τους άνδρες του και τα πλοία του. Είναι μόνος, απομονωμένος και εντελώς μακριά από το σπίτι του. Η θάλασσα τον βγάζει σ? ένα παραδεισένιο νησί, όπου κατοικεί μια άλλη όμορφη πλανεύτρα, η νύμφη Καλυψώ.
Η Καλυψώ κατοικούσε σε ένα μεγάλο σπήλαιο, κοντά στην είσοδο του οποίου υπήρχαν φυσικοί κήποι, ιερό δάσος και πηγές. Εκεί περνούσε την ημέρα της η Νύμφη, κλώθοντας και υφαίνοντας με τις υπηρέτριές της, που ήταν και αυτές Νύμφες.
Στο σημείο αυτό, ο Οδυσσέας απλά χαίρεται που είναι ζωντανός. Το να βγει στο νησί μιας όμορφης νύμφης, είναι ένα απροσδόκητο δώρο.
Η Καλυψώ υποδέχθηκε τον Οδυσσέα στο νησί της ως ναυαγό. Στην Οδύσσεια αναφέρεται ότι η Καλυψώ τον ερωτεύθηκε και γι” αυτό τον κράτησε κοντά της επί 7 χρόνια. Ο Όμηρος την παρουσιάζει ως καλλίκομη νεράιδα στο στίχο 66 παινεύοντας τις όμορφες πλεξίδες της καιαρχοντική στο στίχο 96, αφού κάθεται σε γυαλιστερό κι ωραίο κάθισμα (στίχος 27), όπως οι θρόνοι των αρχόντων. Χαρακτηριστικά μας αναφέρει, πως την βρήκε στη σπηλιά της, να κορώνει στη σχάρα μια φωτιά μεγάλη και να τραγουδά με την ουράνια φωνή της υφαίνοντας στον αργαλειό με τη χρυσή σαΐτα.
Επίσης και οι ασχολίες της στο νησί, όπως την είδε και ο Ερμής, είναι όμοιες με αυτές μιαςνοικοκυράς. Η Καλυψώ τον πήρε στη σπηλιά της και τον φρόντισε. Όταν συνήλθε, ό?ως, δεν τον άφηνε να φύγει. Επτά ολόκληρα χρόνια τον κράτησε στο νησί της.
Η Καλυψώ υπόσχεται στον Οδυσσέα την αθανασία, αν μείνει μαζί της για πάντα. Αλλά αυτός αρνείται, γνωρίζοντας ότι πρέπει να επιστρέψει στη γυναίκα του και στο βασίλειό του. Στην πραγματικότητα είναι μια ανόητη επιλογή, το να επιλέξει τη θνητότητα και να συνεχίσει να είναιάνθρωπος αντί ημίθεος, αλλά για τον Οδυσσέα δεν τίθεται θέμα, πρέπει να απορρίψει τηνΚαλυψώ και να την αφήσει, για να εκπληρώσει το πεπρωμένο του σαν άνθρωπος.
Ώσπου τον λυπήθηκε η Αθηνά και παρακάλεσε τον πατέρα της, το ?ία, να τον βοηθήσει. Εκείνος έστειλε τον Ερ?ή στην Καλυψώ και τη διέταξε ν? αφήσει τον Οδυσσέα να φύγει.
Παράλληλα με τα παραπάνω, η γυναικεία φύση της Καλυψώς, αποδεικνύεται στο στίχο 130, που ?ρίγησε?, όταν άκουσε τα λόγια του Ερμή.
Ξαφνιάστηκε μια και δεν περίμενε ν΄ ακούσει κάτι τέτοιο ύστερα από τόσα χρόνια, που είχε μείνει μαζί της ο Οδυσσέας στο νησί.
Επίσης, οργίζεται με τους θεούς, που αποκαλεί άσπλαχνους και ζηλόφθονες στο στίχο 132, αναφέροντας παρόμοιες περιπτώσεις έρωτα θεάς με θνητό, οι οποίοι από ζήλια σκότωσαν τους θνητούς (στίχος 133). Συνεχίζει ακόμα στο στίχο 144 αγανακτισμένη και αδικημένη από τον φθόνο των θεών, να μιλά για το πώς έσωσε τον Οδυσσέα από βέβαιο θάνατο, όταν ο ίδιος ο Δίας είχε στραφεί εναντίον του (στίχοι 145-152).
Επιπρόσθετα, σ΄ αυτούς τους στίχους παρατηρείται η πρώτη προσπάθεια γυναικείας χειραφέτησης, κατά την Ομηρική εποχή την οποία πρώτη κάνει μια θεά. Όμως και πάλι δεν θα αντιταχθεί στο λόγο του βασιλιά των θεών, υπακούοντας στον άντρα, όπως θα έκανε κάθε γυναίκα, αφήνοντας τελικά τον Οδυσσέα να γυρίσει στην πατρίδα του (στίχοι 153-4-5).
Παρόλα αυτά είναι μια ερωτευμένη γυναίκα, που νοιάζεται και ενδιαφέρεται για τον Οδυσσέα. Έτσι θα του πει τον τρόπο με τον οποίο θα γυρίσει ασφαλής στην Ιθάκη. Τέλος την βλέπουμε νασυγκρίνει τον εαυτό της με την Πηνελόπη λέγοντας, πως η ίδια είναι πιο όμορφη-καλλονή (στίχοι 232-235). Εδώ φαίνεται ξεκάθαρα πως η θεά ζηλεύει μια θνητή γυναίκα.
Από όλα τα παραπάνω συμπεραίνουμε, ότι η Καλυψώ συμπεριφέρεται πολλές φορές ως μια κοινή θνητή γυναίκα. Μια γυναίκα η οποία επιμελείται την εμφάνισή της, γιατί θέλει ν΄ αρέσει στο άλλο φύλο. Φροντίζει ακόμα το νησί της, υποδέχεται τους ξένους, όπως αρμόζει σε μία οικοδέσποινα και τέλος τρέφει αισθήματα για έναν άντρα-θνητό και τον διεκδικεί, όπως θα έκανε κάθε θνητή γυναίκα για τον άντρα που αγαπάει.
Επιπρόσθετα η θεά μας, όπως μας αποκαλύπτει και ο Όμηρος μέσα από τους στίχους του τηρεί το τυπικό της φιλοξενίας. Όμοια και η Καλυψώ υποδέχτηκε τον Ερμή με χαρά, τον φρόντισε, του έδωσε νέκταρ και αμβροσία, όπως αρμόζει άλλωστε στους θεούς. Στη συνέχεια πρόθυμα θα πραγματοποιούσε την επιθυμία του καλεσμένου της.
Επιπρόσθετα η θεά μας, όπως μας αποκαλύπτει και ο Όμηρος μέσα από τους στίχους του τηρεί το τυπικό της φιλοξενίας. Όμοια και η Καλυψώ υποδέχτηκε τον Ερμή με χαρά, τον φρόντισε, του έδωσε νέκταρ και αμβροσία, όπως αρμόζει άλλωστε στους θεούς. Στη συνέχεια πρόθυμα θα πραγματοποιούσε την επιθυμία του καλεσμένου της.
Μετά από αυτό, η Καλυψώ με μεγάλη της λύπη τον άφησε να φύγει, αφού πρώτα του έδωσε ξυλεία και πανί για να κατασκευάσει μία σχεδία, καθώς και προμήθειες (ακόμα και «μαύρο κρασί») για το ταξίδι του. Επίσης του υπέδειξε ποιους αστέρες να παρατηρεί για να ρυθμίζει την πορεία του.
Όταν το πλοίο ολοκληρώνεται, ο Οδυσσέας επιστρέφει στη θάλασσα. Έχει περάσει σχεδόν είκοσι χρόνια μακριά από το σπίτι του. Από τη συμβίωση της μαζί του, γεννήθηκαν ο Ναυσίθεος, οΝαυσίνοος και ο Αίσων ή Αύσονα (που αργότερα εγκαταστάθηκε στην Ιταλία),ενώ ο Ησίοδος(Θεογονία, Β 1017-1018) αναφέρει μόνο δύο γιους τον Ναυσίθοο και τον Ναυσίνοο. (Ο Ναυσίθοος αυτός δεν πρέπει να συγχέεται με τον βασιλιά των Φαιάκων Ναυσίθοο που αναφέρεται στην Οδύσσεια.).Μεταγενέστεροι μύθοι αναφέρουν ότι ο Οδυσσέας και η Καλυψώ απέκτησαν μαζί ένα γιο, τον Λατίνο, γιος που αποδίδεται και στην σχέση του με την μάγισσα Κίρκη.
* Το νησί αυτό άλλοι το τοποθέτησαν στον κόλπο της Νεάπολης ή του Τάραντα, και άλλοι στο Ιόνιο Πέλαγος συγκεκριμένα έχει προταθεί μεταξύ άλλων ότι ήταν στη Θέουτα, απέναντι από το Γιβραλτάρ, ή το νησί Γκόζο δίπλα στη Μάλτα.