Α. Οι Βούλγαροι
Στις αρχές του 9ου αιώνα οι Βούλγαροι εξακολουθούσαν να κατοικούν μέσα στα εδάφη του Βυζαντίου, έχοντας την υποχρέωση να εμποδίζουν άλλους λαούς να κάνουν το ίδιο. Δεν περιορίστηκαν όμως στα εδάφη που όριζε η τους με το Βυζάντιο και σταδιακά προσπάθησαν να προσαρτήσουν στο κράτος που ίδρυσαν όλες τις περιοχές όπου ως τότε κατοικούσαν οι Σλάβοι.
Η ενέργεια τους αυτή οδήγησε σε προστριβές και συγκρούσεις με το Βυζάντιο, που κράτησαν περίπου αιώνες. Τον 9ο αιώνα οι Βούλγαροι, με αρχηγό τους τον , έκαναν επιδρομές στη κι έφτασαν ως και την . Οι Βυζαντινοί κατφεραν να τους απωθήσουν ύστερα από σκληρές μάχες. Σε μια από αυτές μάλιστα σκοτώθηκε ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου .
Υπήρξαν όμως και περίοδοι ειρηνικής συνύπαρξης και καλής γειτονίας μεταξύ τους. Στα χρόνια που βασιλιάς των Βουλγάρων ήταν ο , οι σχέσεις τους ξανάγιναν ειρηνικές. Ο Βόγορης βαφτίστηκε χριστιανός και πήρε το όνομα . Το παράδειγμα του ακολούθησαν χιλιάδες άλλοι ομοεθνείς του. Την ίδια περίοδο πήραν από τους Σλάβους το και το χρησιμοποίησαν για την του κράτους, για την τους και για τη λεπουργία της τους. Έτσι ήρθαν πιο κοντά στον τρόπο ζωής και στον πολπισμό των Βυζαντινών.
Τα ειρηνικά χρόνια όμως δεν κράτησαν πολύ. Όταν αρχηγός των Βουλγάρων έγινε ο , άρχισαν νέοι πόλεμοι με τους Βυζαντινούς. Ο αυτοκράτορας , βρέθηκε σε τόσο δύσκολη θέση, ώστε ζήτησε τη βοήθεια και των για να τους αντιμετωπίσει.
Λίγα χρόνια αργότερα οι Βούλγαροι, με αρχηγό το , επιτέθηκαν ξανά κι έκαναν φοβερές καταστροφές στις ελληνικές περιοχές, φτάνοντας ως την . Ακολούθησαν σκληρές και μακροχρόνιες συγκρούσεις ανάμεσα στους δυο στρατούς. Ο βυζαντινός στρατηγός τους αντιμετώπισε στο ποταμό και ο αυτοκράτορας συνέτριψε το στρατό τους στα στενά του της , πλάι στον ποταμό (). Μετά τις ήττες αυτές, το βουλγαρικό κράτος και η Βουλγαρία έγινε επαρχία. Για πολλές δεκαετίες ύστερα οι Βούλγαροι δεν ενόχλησαν πλέον το Βυζάντιο.
Β. Οι Ρώσοι
Οι Ρώσοι είναι ο νεότερος, χρονικά, λαός που έγινε «γείτονας» των Βυζαντινών. Κατέβηκαν από τη χερσόνησο κι εγκαταστάθηκαν στην ανατολική Ευρώπη, στην περιοχή του σημερινού της .
Οι αρχικές σχέσεις με το Βυζάντιο ήταν φιλικές. Το μ.Χ. όμως, ρωσικός στόλος με πλοιάρια μπήκε στο , λεηλάτησε τις ακτές και τα νησιά της και επιτέθηκε κατά της Κωνσταντινούπολης. Οι Βυζαντινοί, παρότι εκείνη την εποχή βρίσκονταν σε πόλεμο με τους Άραβες, κατάφεραν να τους απωθήσουν στον . Τα επόμενα χρόνια ήρθαν σε συμφωνίες ειρήνης και συνεργασίας μαζί τους.
Όταν οι Ρώσοι βοήθησαν τους Βυζαντινούς να αντιμετωπίσουν τους Βουλγάρους, κράτησαν για τον εαυτό τους τα εδάφη της αυτοκρατορίας που κατέλαβαν. Οι Βυζαντινοί με τον πολέμησαν εναντίον τους και τους ανάγκασαν να αποσυρθούν και να στη χώρα τους.
Στα χρόνια που αυτοκράτορας ήταν ο , και μετά, οι Ρώσοι εκχριστιανίστηκαν από τους Βυζαντινούς. Ο εκχριστιανισμός βοήθησε να αποκτήσουν οι ίδιοι και το Βυζάντιο μεγάλη , και ακτινοβολία. Ανάμεσα στα δύο κράτη αναπτύχθηκαν στενοί θρησκευτικοί και πολιτικοί δεσμοί. Οι Ρώσοι γνώρισαν το βυζαντινό πολιτισμό και , ενώ οι Βυζαντινοί εξασφάλισαν και συνεργασία μαζί τους. Οι φιλικοί αυτοί δεσμοί διατηρήθηκαν επί πολλούς αιώνες.