Δοκιμές Διδασκαλίας

Σενάριο Μαθήματος

Ιστορία Ρωμαϊκή και Βυζαντινή Β΄ Γυμνασίου

Κεφάλαιο 4, Η εποχή του Ιουστινιανού, 6ος αι. (σσ. 106 - 149)

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ:

Κεφάλαιο 4, Η εποχή του Ιουστινιανού, 6ος αι. (σσ. 106 - 118 και 140 - 149)
α. Η Στάση του "Νίκα", β. Η εξωτερική πολιτική, γ. Η εσωτερική πολιτική,
δ. Μια γενική κρίση, στ. Οι διάδοχοι του Ιουστινιανού.

1. Επιλέξτε (με κλικ) την παρακάτω σύνδεση για να μεταφερθείτε στην ιστοσελίδα "Πρώιμη Βυζαντινή Περίοδος" του διαδικτυακού τόπου www.hellenichistory.gr στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού:

· http://www.fhw.gr/chronos/08/gr/index.html

· Ακολουθήστε τη σύνδεση "Πολιτική"
[http://www.fhw.gr/chronos/08/gr/p/index.html]

· Κάντε κλικ στη σύνδεση "Ιουστινιανός"

2. Κάθε ομάδα θα πρέπει να επεξεργαστεί τις ερωτήσεις που της αντιστοιχούν. Συγκεκριμένα θα πρέπει να μελετήσετε το κείμενό της ιστοσελίδας που αντιστοιχεί στην ομάδα σας, για να βρείτε τις απαντήσεις των ερωτήσεων και να σημειώνετε τις λέξεις κλειδιά, ώστε να τις χρησιμοποιήσετε στη σύνταξη ενός σύντομου κειμένου σημειώσεων. Αυτό το κείμενο θα το χρησιμοποιήσετε την επόμενη διδακτική ώρα, για να ανακοινώσετε τις απαντήσεις στις υπόλοιπες ομάδες συμμαθητών σας. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και υλικό από το σχολικό βιβλίο (ή και από άλλες πηγές, αρκεί να τις αναφέρετε).

· Αν έχετε άγνωστες λέξεις, μπορείτε να τις αναζητήσετε στο ηλεκτρονικό λεξικό της Νεοελληνικής Κοινής (Ιδρύματος Τριανταφυλλίδη) διαθέσιμο στη διεύθυνση www.komvos.edu.gr. Έπειτα ακολουθείτε τις παρακάτω συνδέσεις:
1. “Λεξικά”,
2. “Λεξικά On-Line”,
3. “Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής”

· Στο πεδίο "Λήμμα" πληκτρολογείτε τη λέξη που ψάχνετε

· Πατάτε το κουμπί "Αναζήτηση"

· Επιλέγετε με κλικ τη λέξη, όταν εμφανιστεί.

· Οι σημασίες της λέξης (μαζί με άλλες πληροφορίες) θα εμφανιστούν σε νέο παράθυρο με την ονομασία "Τριανταφυλλίδης On-Line"

· Για να κάνετε καινούρια αναζήτηση άλλης λέξης, κλείστε το παράθυρο "Τριανταφυλλίδης On-Line" και μετακινηθείτε (με κλικ) στο παράθυρο "Ηλεκτρονικά Λεξικά". Έπειτα σβήστε την προηγούμενη λέξη στο πεδίο "Λήμμα" (με τα πλήκτρα <Delete> ή <Backspace>) και πληκτρολογήστε τη νέα.

Α΄ Ομάδα: Ιουστινιανός

1. Τι σημαίνουν οι όροι "συναυτοκράτορας" και "μονοκράτορας";

2. Ποια ήταν τα βασικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του Ιουστινιανού;

3. Ποιος ήταν ο κύριος στόχος του προγράμματος του Ιουστινιανού; Σε ποιους τομείς του έργου του ασκήθηκε αρνητική κριτική;

Β΄ Ομάδα: Ιουστινιανός: Το περιβάλλον του

4. Γιατί χρειάστηκε να εκδοθεί ειδικός νόμος από το θείο του Ιουστινιανού Ιουστίνο Α΄, ώστε να καταστεί δυνατός ο γάμος του πρώτου με τη Θεοδώρα;

5. Η αυτοκράτειρα Θεοδώρα αναμείχτηκε στην πολιτική; Τεκμηριώστε την απάντησή σας με σχετικά επιχειρήματα.

6. Ποιους συνεργάτες του Ιουστινιανού γνωρίζετε; Σε ποιον τομέα αναδείχθηκε ο καθένας τους;

Γ΄ Ομάδα: Ιουστινιανός: Η εσωτερική πολιτική

7. Ποια μεταρρυθμιστικά μέτρα για την αναδιάρθρωση του δημόσιου τομέα έλαβε ο Ιουστινιανός;

8. Στο πρόσωπο ποιων συγκεντρώθηκε η εξουσία διοίκησης των βυζαντινών επαρχιών και για ποιο λόγο; (Για την απάντηση της ερώτησης μπορείτε να συνεργαστείτε και με την ομάδα Δ΄, ερώτηση xiii)

9. Τι ήταν οι "δυνατοί" και πώς ο Ιουστινιανός προσπάθησε να περιορίσει τις αυθαιρεσίες τους;

10. Ποια ήταν τα σημαντικότερα κτίσματα του Ιουστινιανού;

Δ΄ Ομάδα: Ιουστινιανός: Κρατική διοίκηση

11. Σε ποιες διοικητικές περιφέρειες διαιρούνταν το βυζαντινό κράτος από τον 4ο αι. κι έπειτα;

12. Αντιστοιχίστε τους ανώτατους αξιωματούχους της εποχής του Ιουστινιανού με σύγχρονους κρατικούς λειτουργούς.

13. Ποιο ήταν το βασικό χαρακτηριστικό της βυζαντινής διοίκησης και ποιος τρόπος οργάνωσης προωθήθηκε από τον Ιουστινιανό κατά τον 6ο αι; (Για την απάντηση της ερώτησης μπορείτε να συνεργαστείτε και με την ομάδα Γ΄, ερώτηση viii)

Ε΄ Ομάδα: Ιουστινιανός: Στάση του "Νίκα"

14. Ποια ήταν τα πραγματικά αίτια που οδήγησαν στη Στάση του "Νίκα";

15. Ποια γεγονότα λειτούργησαν ως αφορμές για τη Στάση του "Νίκα";

16. Πώς κατεστάλη η Στάση του "Νίκα" και ποιος ήταν ο ρόλος της Θεοδώρας σ' αυτήν;

ΣΤ΄ Ομάδα: Ιουστινιανός: Θρησκευτική πολιτική

17. Ποιος ήταν ο κύριος στόχος της θρησκευτικής πολιτικής του Ιουστινιανού; Ποια ήταν η στάση του προς τον Πάπα Ρώμης και προς τους γειτονικούς λαούς στα πλαίσια αυτής της πολιτικής;

18. Τι είναι ο Μονοφυσιτισμός και ποια ήταν η στάση του Ιουστινιανού και της αυτοκράτειρας απέναντί του;

Ζ΄ Ομάδα: Ιουστινιανός: Νομοθετικό έργο

19. Πώς διαφαίνεται η επίδραση του χριστιανισμού στο νομοθετικό έργο του Ιουστινιανού;

20. Ποια είναι τα νομοθετικά έργα του Ιουστινιανού; Ποιοι ανέλαβαν την κωδικοποίηση του αστικού δικαίου;

21. Ποιες γλώσσες χρησιμοποιήθηκαν στην κωδικοποίηση των νόμων και γιατί;

22. Ποια είναι η σημασία της ιουστινιάνειας νομοθεσίας και της αναδιοργάνωσης των νομικών σπουδών;

Η΄ Ομάδα: Ιουστινιανός: Εξωτερική πολιτική

23. Ποιος βασικός στόχος καθόρισε την εξωτερική πολιτική του Ιουστινιανού; Κατέστη δυνατή η επίτευξη αυτού του στόχου; (Για την απάντηση της ερώτησης μπορείτε να συνεργαστείτε και με την ομάδα Θ΄, ερώτηση xxvi)

24. Με ποιο τρόπο προσπάθησε ο Ιουστινιανός να αντιμετωπίσει την απειλή των Περσών στην Ανατολή;

25. Ποιοι ήταν οι εχθροί της αυτοκρατορίας στο Βορρά; Αντιμετωπίστηκαν όλοι με επιτυχία;

Θ΄ Ομάδα: Ιουστινιανός: Imperium Romanum

26. Ποια ήταν η βασική επιδίωξη του Ιουστινιανού σχετικά με τα όρια της αυτοκρατορίας; Ποιοι στρατιωτικοί τον βοήθησαν κυρίως στο στόχο του; Στους πολέμους εναντίον ποιων λαών κυρίως χρησιμοποιήθηκαν αυτοί οι στρατηγοί; (Για την απάντηση του πρώτου σκέλους της ερώτησης μπορείτε να συνεργαστείτε και με την ομάδα Η΄, ερώτηση xxiii)

27. Ο Ιουστινιανός πέτυχε το βασικό στόχο της εξωτερικής του πολιτικής με τους πολέμους του; Ποιες ήταν οι συνέπειες αυτών των πολέμων; (Για την απάντηση του πρώτου σκέλους της ερώτησης μπορείτε να συνεργαστείτε και με την ομάδα Η΄, ερώτηση xxiii)

Ι΄ Ομάδα: Διάδοχοι Ιουστινιανού:
Ιουστίνος Β΄ - Μαυρίκιος - Φωκάς (και Τιβέριος)

28. Ποιοι ήταν οι διάδοχοι του Ιουστινιανού;

29. Ποια ήταν τα βασικά προβλήματα των διαδόχων του Ιουστινιανού σχετικά με τη διατήρηση των συνόρων της αυτοκρατορίας;

30. Στην περίοδο των διαδόχων του Ιουστινιανού υπήρξαν ενδείξεις συνοχής της αυτοκρατορίας;

ΙΑ΄ Ομάδα: Εξωτερικοί εχθροί:
Άβαροι - Σλάβοι

31. Ποιοι είναι οι νέοι εχθροί που εμφανίζονται στην αυτοκρατορία μετά τον 6ο π.Χ. αιώνα και σε ποιες περιοχές κυρίως;

32. Από ποια περιοχή προέρχονταν οι Άβαροι, προς τα πού μετακινήθηκαν και για ποιο λόγο;

33. Τι καταγωγής λαός είναι οι Σλάβοι; Ποιους άλλους λαούς ίδιας καταγωγής γνωρίζετε; Ποια ήταν η κοινωνική και η πολιτική συγκρότηση των Σλάβων;

3. Στους παρακάτω υπερσυνδέσμους θα βρείτε χάρτες της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας (αγγλικά). Επιλέξτε (με κλικ) όσους αντιστοιχούν στην περίοδο βασιλείας του Ιουστινιανού.

[Κάθε σύνδεση (υπογραμμισμένο κείμενο) με κλικ θα ανοίγει σε καινούριο παράθυρο, γι' αυτό μη ξεχνάτε να κλείνετε όσα παράθυρα δε χρειάζεστε.]

330 μ.Χ., 410 μ.Χ., 451 μ.Χ., 476 μ.Χ.,
530 μ.Χ., 550 μ.Χ., 565 μ.Χ., 600 μ.Χ.,
732 μ.Χ., 800 μ.Χ., 910 μ.Χ., 1000 μ.Χ.,
1025 μ.Χ., 1060 μ.Χ., 1160 μ.Χ., 1180 μ.Χ,
1186 μ.Χ., 1204 μ.Χ., 1270 μ.Χ., 1328 μ.Χ.

Ποιος ήταν ο κύριος στόχος του Ιουστινιανού στην εξωτερική του πολιτική; Παρατηρώντας τους χάρτες πιστεύετε πως είχε καταφέρει την επίτευξη αυτού του στόχου; Ποιο ήταν το κόστος των συνεχών πολέμων του Ιουστινιανού;

4. Άλλες σχετικές διευθύνσεις:

· Τοπογραφικό σχέδιο της Κωνσταντινούπολης κατά τον 4ο-6ο αιώνα (ΙΜΕ ⁱ):
http://www.fhw.gr/chronos/08/gr/gallery/main/others/t3p2.html

· Μεγάλος χάρτης της Κωνσταντινούπολης (από την Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, έκδ. Εκδοτική Αθηνών)
http://philippos.mpa.gr/gr/other/1453/images/alosi_map_large.jpg

· Κείμενο για την επιλογή της ελληνικής στις Νεαρές (ΙΜΕ):
http://www.fhw.gr/chronos/08/gr/sources/index.html

Γιατί επιλέχτηκε η ελληνική για τη σύνταξη των νέων νόμων (νεαρών) από τον Ιουστινιανό;

· Πληροφορίες για τα νομοθετικά έργα του Ιουστινιανού (ΙΜΕ):
Ιουστινιάνειος Κώδικας: http://www.fhw.gr/chronos/08/gr/pl/pn/main/pn2b.html,
Πανδέκτης: http://www.fhw.gr/chronos/08/gr/pl/pn/main/pn2c.html,
Εισηγήσεις: http://www.fhw.gr/chronos/08/gr/pl/pn/main/pn2d.html,
Νεαρές: http://www.fhw.gr/chronos/08/gr/pl/pn/main/pn2e.html,
και για τον Τριβωνιανό: http://www.fhw.gr/chronos/08/gr/pl/pn/main/pn2f.html.

· Χρονολόγιο και γλωσσάρι όρων για τη βυζαντινή περίοδο του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού:
http://www.fhw.gr/chronos/08/gr/chronolgy/index.html και
http://www.fhw.gr/chronos/08/gr/glossary/

Κεφάλαιο 4, Η εποχή του Ιουστινιανού, 6ος αι. (σσ. 119 - 139)
ε. Η χριστιανική τέχνη ως και τον Ιουστινιανό

5. Διευθύνσεις:

[Κάθε σύνδεση (υπογραμμισμένο κείμενο) με κλικ θα ανοίγει σε καινούριο παράθυρο, γι' αυτό μη ξεχνάτε να κλείνετε όσα παράθυρα δε χρειάζεστε.]

· Το Ιερό ή Μέγα Παλάτιο (ΙΜΕ)
http://www.fhw.gr/chronos/08/gr/pl/t/main/t10e.html

· Πληροφορίες για την Αγία Σοφία (ΙΜΕ):
http://www.fhw.gr/chronos/08/gr/pl/t/main/t10b.html

· Αξονομετρικό σχέδιο της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη (ΙΜΕ)
http://www.fhw.gr/chronos/08/gr/gallery/main/monuments/t10bp2.html

· Αξονομετρική αποκατάσταση του ναού της Γέννησης στη Βηθλεέμ (ΙΜΕ)
http://www.fhw.gr/chronos/08/gr/gallery/main/others/t4ap1.html

Από πόσα κλίτη αποτελείται ο ναός;

· 10 φωτογραφίες της Αγίας Σοφίας από τον διαδικτυακό τόπο ArchNet.org του Πανεπιστημίου MIT (Massachusetts Institute of Technology)
http://archnet.org/library/images/thumbnails.tcl?location_id=4357

· http://www.greatbuildings.com/buildings/Hagia_Sophia.html greatbuildings.com (αγγλικά) Πληροφορίες για τους Ισίδωρο και Ανθέμιο, 7 φωτογραφίες του ναού [http://www.greatbuildings.com/cgi-bin/gbi.cgi/Hagia_Sophia.html/cid_1840691.gbi και έπειτα κλικ στο αριστερό μαύρο βελάκι που βρίσκεται κάτω από τη φωτογραφία]. Υπάρχει η δυνατότητα τρισδιάστατης αναπαράστασης του ναού, εφόσον εγκατασταθεί σχετική εφαρμογή.

· Φωτογραφίες από ένα τρισδιάστατο μοντέλο του ναού κατασκευασμένο στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον
http://www.princeton.edu/~asce/const_95/ayasofya.html

· Πληροφορίες για την αρχιτεκτονική της πρωτοχριστιανικής τέχνης με φωτογραφίες και σχεδιαγράμματα
http://users.ach.sch.gr/pchaloul/protoxr-texni/architecture.htm

· Ο ναός της Αγίας Σοφίας φωτογραφίες και αρχιτεκτονικά σχέδια.
http://users.ach.sch.gr/pchaloul/protoxr-texni/Ag-Sofia.htm

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

i. Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού: διαδικτυακός τόπος www.hellenichistory.gr

20.XI.2001, 5.V.2004 - Ανέστης Α. Σταυρίδης