Χριστούγεννα
Τα έθιμα των Χριστουγέννων στην Ελλάδα
Χριστούγεννα: Ημέρες χαράς και γιορτής. Τα σπίτια και οι πόλεις φορούν τα γιορτινά τους, αποκτώντας φως και χρώμα, ενώ οι κουζίνες πλημμυρίζουν από αρώματα παραδοσιακών εδεσμάτων.
Πολλά από τα έθιμα αντικατοπτρίζουν τις αγωνίες των ανθρώπων της υπαίθρου, των γεωργών και των κτηνοτρόφωνΤο «καλές γιορτές» και το «χρόνια πολλά» αντηχούν σε κάθε σημείο συνάντησης, ενώ οι ήχοι από τα τρίγωνα και τα κάλαντα των παιδιών δονούν με χαρούμενες νότες την ατμόσφαιρα.
Με δεκάδες έθιμα, που παντρεύουν τις χριστιανικές παραδόσεις με τα αρχαιοελληνικά ήθη, οι κάτοικοι της χώρας τιμούν μια από τις σημαντικότερες θρησκευτικές γιορτές, λίγες ημέρες πριν από την έλευση της νέας χρονιάς.
Μάλιστα πολλά από αυτά τα έθιμα αντικατοπτρίζουν τις αγωνίες των ανθρώπων της υπαίθρου, των γεωργών και των κτηνοτρόφων.
Η «Ζούγκλα» σάς βάζει στο κλίμα των ημερών, παρουσιάζοντάς σας μερικά μόνο από τα ελληνικά έθιμα:
Το χριστόψωμο
Το «ψωμί του Χριστού» ζυμώνεται την παραμονή των Χριστουγέννων με ιδιαίτερη ευλάβεια. Απαραίτητο στολίδι του είναι ο χαραγμένος σταυρός.
Ανήμερα των Χριστουγέννων ο νοικοκύρης του σπιτιού παίρνει το χριστόψωμο, το σταυρώνει, το κόβει και το μοιράζει σε όλους όσοι παρευρίσκονται στο τραπέζι, σαν συμβολισμό της Θείας Κοινωνίας, όπου ο Χριστός έδωσε τον Άρτο σε όλη την ανθρώπινη οικογένειά του.
Όλη η οικογένεια συγκεντρώνεται στο σπίτι του πιο ηλικιωμένου μέλους της. Στο πάτωμα τοποθετούν τρία δαυλιά χιαστί και πάνω τους την «κουλούρα».
Όλοι κάνουν έναν κύκλο γύρω ακουμπώντας ο καθένας με το δεξί του χέρι την κουλούρα. Ύστερα ο νοικοκύρης ψάλλει το «Η γέννησίς σου, Χριστέ ο Θεός ημών…», ρίχνει λάδι στα δαυλιά και τους βάζει φωτιά. Μετά κόβει την κουλούρα, τη μοιράζει και δειπνούν όλοι μαζί.
Το χριστόψωμο το παρασκευάζουν οι γυναίκες με ιδιαίτερη φροντίδα και υπομονή. Χρησιμοποιούν ακριβά υλικά, ψιλοκοσκινισμένο αλεύρι, ροδόνερο, μέλι, σουσάμι, κανέλα, γαρίφαλα, και καθώς ζυμώνουν λένε: «Ο Χριστός γεννιέται, το φως ανεβαίνει, το προζύμι για να γένει».
Όταν πλάσουν το ζυμάρι, παίρνουν τη μισή ζύμη και φτιάχνουν μια κουλούρα, ενώ με την υπόλοιπη φτιάχνουν ένα σταυρό με λωρίδες και τον τοποθετούν πάνω στο ψωμί. Στο κέντρο βάζουν ένα άσπαστο καρύδι και στην υπόλοιπη επιφάνεια σχεδιάζουν σχήματα με το μαχαίρι ή με το πιρούνι, όπως λουλούδια, φύλλα, καρπούς, πουλιά.
Κάθε οικογένεια φουρνίζει τα χριστόψωμα στον φούρνο του σπιτιού. Παρασκευάζονται όπως το ψωμί, μόνο που στολίζονται με σταυρούς και ποικίλα στολίδια, ανάλογα με την καλαισθησία της νοικοκυράς.
Οι Σαρακατσάνοι τσοπάνηδες φτιάχνουν δύο χριστόψωμα. Το πιο περίτεχνο είναι για τον Χριστό. Πάνω του σκαλίζουν έναν μεγάλο σταυρό-φεγγάρι με πέντε λουλούδια.
Το δεύτερο, η τρανή Χριστοκουλούρα ή Ψωμί του Χριστού, είναι για τα πρόβατα. Στη Χριστοκουλούρα παριστάνεται με ζύμη όλη η ζωή της στάνης.
Σε κάθε σπίτι δυο τρεις μέρες πριν ζυμώνουν καρβέλια ψωμί. Το ένα, που το τρώνε ανήμερα των Χριστουγέννων, είναι το ψωμί του Χριστού και το πλάθουν σε σχήμα σταυρού από ζύμη, ενώ τα υπόλοιπα τα κάνουν με αμύγδαλα και καρύδια.
Η κουλούρα της Ζακύνθου
Στο νησί του Ιονίου οι νοικοκυρές ζυμώνουν με τον παραδοσιακό τρόπο την κουλούρα, μέσα σε ξύλινες σκάφες και με τη χρήση αλευριού, το οποίο ανακατεύουν με πολλά αρωματικά βότανα, καρύδια, σταφίδα, κρασί και λάδι.
Αφού το στολίσουν με περίτεχνα σχέδια από το ίδιο ζυμάρι και αφού το εμπλουτίσουν με κάποιο χρυσό ή ασημένιο νόμισμα, που το αποκαλούν «ηύρεμα», το ψήνουν σε ξυλόφουρνο και το διατηρούν ζεστό μέχρι τη βραδινή οικογενειακή σύναξη.
Το απόγευμα της παραμονής των Χριστουγέννων η οικογένεια συγκεντρώνεται στο εορταστικό τραπέζι, το οποίο φιλοξενεί στο κέντρο του τη μεγάλη χριστουγεννιάτικη κουλούρα, μια νταμιτζάνα κόκκινο κρασί και τα πιάτα για το βραδινό έδεσμα. Το έδεσμα δεν είναι άλλο από μια μπροκολόσουπα, που σερβίρεται με λεμόνι, ντόπιες ελιές και κρεμμύδι.
Δίπλα στην αναμμένη εστία του σπιτιού βρίσκεται ένα ποτήρι που περιέχει λάδι με κρασί και ένα θυμιατό κάτω από την εικόνα της Παναγίας με το Θείο Βρέφος.
Ο μεγαλύτερος άνδρας της οικογένειας παίρνει τον δίσκο με την κουλούρα στα χέρια του. Πάνω στον δίσκο ακουμπάνε τα χέρια τους όλα τα μέλη της οικογένειας. Ο δίσκος με την κουλούρα μεταφέρεται πάνω από τη φωτιά στο αναμμένο τζάκι. Εκεί ο αρχηγός της οικογένειας τη σταυρώνει τρεις φορές και χύνει πάνω της λαδόκρασο, ψάλλοντας το γνωστό απολυτίκιο «Η γέννησις σου, Χριστέ...».
Η νοικοκυρά θυμιατίζει όλο το σπίτι και ένας από τους νεότερους της οικογένειας παίρνει το τουφέκι του σπιτιού και πυροβολεί από το παράθυρο στον αέρα, σηματοδοτώντας τη χαρμόσυνη είδηση της γέννησης του Χριστού. Μετά αρχίζουν οι ευχές.
Η κουλούρα επιστρέφει στο τραπέζι κι εκεί ο αρχηγός τής οικογένειας αρχίζει να κόβει τα κομμάτια. Το πρώτο ανήκει στον Χριστό, το δεύτερο στον φτωχό, το τρίτο στο σπίτι και μετά στα μέλη της οικογένειας, στα οποία διανέμεται κατά σειρά ηλικίας.
Χριστουγεννιάτικο στεφάνι
Στα χωριά συνηθίζουν να κρεμάνε στους τοίχους και τις εξώπορτες πλεξούδες από σκόρδα, πάνω στις οποίες καρφώνουν γαριφαλάκια για να διώξουν την κακογλωσσιά που «καρφώνει» την ευτυχία του σπιτιού τους.
Την εξώπορτα των σπιτιών κοσμεί, επίσης, ένα στεφάνι από έλατο, διακοσμημένο με χριστουγεννιάτικα στολίδια. Σύμφωνα με την παράδοση, το στεφάνι φέρνει τύχη στους ενοίκους του σπιτιού.
Το τάισμα της βρύσης
Τα μεσάνυχτα της παραμονής των Χριστουγέννων πραγματοποιείται το «τάισμα της βρύσης» σε χωριά της κεντρικής Ελλάδας.
Οι κοπέλες πηγαίνουν στην πιο κοντινή βρύση για να κλέψουν το άκραντο, δηλαδή το αμίλητο, νερό.
Σε όλη τη διαδρομή παραμένουν σιωπηλές. Όταν πάρουν το νερό, αλείφουν τη βρύση με βούτυρο και μέλι με την ευχή όπως τρέχει το νερό να τρέχει και η προκοπή στο σπίτι, και όπως γλυκό είναι το μέλι, έτσι γλυκιά να είναι και η ζωή τους.
Για να έχουν καλή σοδειά, την ταΐζουν με διάφορα προϊόντα, όπως βούτυρο, ψωμί, τυρί, όσπρια ή κλαδί ελιάς. Μάλιστα, όποια κοπέλα φτάνει πρώτη στη βρύση θα είναι η πιο τυχερή όλο τον χρόνο.
Έπειτα, ρίχνουν στη στάμνα ένα βατόφυλλο και τρία χαλίκια, κλέβουν το νερό από τη βρύση και γυρίζουν στο σπίτι τους πάλι αμίλητες, μέχρι να πιούνε όλοι από το άκραντο νερό.
Με το ίδιο νερό ραντίζουν τις τέσσερις γωνίες του σπιτιού και σκορπίζουν τα τρία χαλίκια στο σπίτι. Στη λαϊκή παράδοση ο βάτος φέρνει αισιοδοξία και καλά μαντάτα, και διώχνει τα ξόρκια.
Το πάντρεμα της φωτιάς
Στα χωριά της Έδεσσας την παραμονή των Χριστουγέννων «παντρεύουν τη φωτιά». Παίρνουν ένα ξύλο από δέντρο με θηλυκό όνομα, όπως η κερασιάς, και ένα με αρσενικό όνομα, συνήθως από αγκαθωτά δέντρα, όπως ο βάτος. Βάζουν τα ξύλα στο τζάκι να καούν και ανάλογα με τον κρότο ή τη φλόγα τους μπορούν να προβλέψουν τα μελλούμενα, είτε για τον καιρό είτε για τη σοδειά τους. Η παράδοση θέλει τα αγκαθωτά δέντρα να απομακρύνουν δαιμονικά όντα, σαν τους καλικάντζαρους.
Στη Θεσσαλία, όταν τα κορίτσια επιστρέφουν από την εκκλησία την ημέρα των Χριστουγέννων, βάζουν δίπλα στο τζάκι κλαδιά κέδρου, ενώ τα αγόρια βάζουν αγριοκερασιάς. Τα λυγερά αυτά κλαδιά αντιπροσωπεύουν τις επιθυμίες τους για όμορφη ζωή. Όποιο κλωνάρι καεί πρώτο αποτελεί καλό σημάδι, γιατί αυτός ο νέος ή η νέα θα παντρευτεί πρώτα.
Τα Χριστόξυλα
Σε πολλά χωριά της Μακεδονίας από τις παραμονές των Χριστουγέννων ο νοικοκύρης του σπιτιού ψάχνει στα χωράφια και βρίσκει ένα μεγάλο χοντρό και γερό ξύλο από πεύκο ή ελιά και το πάει στο σπίτι του.
Η νοικοκυρά φροντίζει να έχει καθαρίσει το σπίτι και με ιδιαίτερη προσοχή το τζάκι, ώστε να μη μείνει ούτε ίχνος από την παλιά στάχτη. Καθαρίζουν ακόμα και την καπνοδόχο, για να μη βρίσκουν πατήματα να κατέβουν οι καλικάντζαροι, τα κακά δαιμόνια όπως λένε, και μαγαρίσουν το σπίτι.
Το βράδυ της παραμονής ο νοικοκύρης βάζει το Χριστόξυλο στο τζάκι και το ανάβει, αφήνοντάς το να σιγοκαίει όλο το δωδεκαήμερο από τα Χριστούγεννα μέχρι τα Φώτα. Η στάχτη αυτή προφυλάσσει το σπίτι και τα χωράφια από κάθε κακό και καθώς καίγεται ζεσταίνει τον Χριστό στη φάτνη.
Οι καλικάντζαροι
Στη Σκιάθο οι πιο παλιοί λένε ότι από την 1η Δεκεμβρίου οι καλικάντζαροι ετοιμάζουν το καράβι τους για να πάνε στο νησί. Την παραμονή των Χριστουγέννων το ρίχνουν στο γιαλό και φθάνουν ανήμερα.
Από τότε μέχρι τα Φώτα κανείς δεν τολμάει να βγει νύχτα από το σπίτι του, γιατί θα τον βουβάνουν. Την παραμονή των Φώτων, όμως, οι καλικάντζαροι τα μαζεύουν γρήγορα και φεύγουν τρέχοντας μην τους προφτάσει ο παπάς με τον αγιασμό και τους ζεματίσει.
Η λαϊκή φαντασία οργιάζει με τις σκανταλιές των καλικάντζαρων, που βρίσκουν την ευκαιρία να αλωνίσουν στον επάνω κόσμο τότε που τα νερά είναι «αβάφτιστα». Η όψη τους είναι τρομακτική, ενώ οι σκανταλιές τους απερίγραπτες. Το μόνο που τους τρομάζει είναι η φωτιά.
Οι Μωμόγεροι της Δράμας και τα Ραγκουτσάρια
Στα χωριά Πλατανιά και Σιταγροί της Δράμας απαντάται το έθιμο των Μωμόγερων, που προέρχεται από τους Πόντιους πρόσφυγες.
Η ονομασία τους προέρχεται από το «μίμος» ή το «μώμος» και το «γέρος», και συνδέεται με τις μιμητικές τους κινήσεις. Φοράνε τομάρια λύκων ή τράγων, ή στολές ανθρώπων οπλισμένων με σπαθιά, και έχουν τη μορφή γέρων.
Οι Μωμόγεροι, προσδοκώντας τύχη για τη νέα χρονιά, γυρίζουν σε παρέες όλο το δωδεκαήμερο, ψάλλοντας τα κάλαντα ή άλλους ευχετικούς στίχους.
Όταν οι παρέες συναντηθούν, κάνουν ψευτοπόλεμο μεταξύ τους ώσπου η μία ομάδα να νικήσει και η άλλη να δηλώσει υποταγή. Το ίδιο έθιμο με παραλλαγές απαντά στην Κοζάνη και στην Καστοριά υπό την ονομασία «Ραγκουτσάρια».
Tο αναμμένο πουρνάρι
Όταν γεννήθηκε ο Χριστός και πήγαν οι βοσκοί να προσκυνήσουν ήταν νύχτα σκοτεινή. Βρήκαν κάπου ένα ξερό πουρνάρι κι έκοψαν τα κλαδιά του. Πήρε ο καθένας από ένα κλαδί στο χέρι και του έβαλε φωτιά.
Το σκοτεινό βουνό γέμισε χαρούμενες φωτιές, τριξίματα και κρότους. Από τότε λοιπόν στα χωριά της Άρτας όποιος πάει στο σπίτι του γείτονα για να ευχηθεί κρατά ένα κλαδί από πουρνάρι ή από όποιο άλλο δέντρο βρει. Στον δρόμο το ανάβει.
Το ίδιο συμβαίνει και στα Γιάννενα, με τη διαφορά ότι δεν κρατούν κλαδί, αλλά μια χούφτα δαφνόφυλλα και πουρναρόφυλλα, που τα πετούν στο τζάκι μόλις μπούνε, και καλημερίζουν.
Κι όταν τα φύλλα τα ξερά πιάσουν φωτιά κι αρχίσουν να τρίζουν και να πετάνε σπίθες, εύχονται «Αρνιά, κατσίκια, νύφες και γαμπρούς!». Αυτή είναι η καλύτερη ευχή για κάθε νοικοκύρη.
Η Γουρουνοχαρά
Το παραδοσιακό χριστουγεννιάτικο τραπέζι στα Γρεβενά αλλά και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας περιλαμβάνει χοιρινό κρέας. Η προετοιμασία για το σφάξιμο του γουρουνιού γίνεται με εξαιρετική φροντίδα, ενώ ακολουθεί γλέντι μέχρι τα ξημερώματα, για να επαναληφθεί η ίδια διαδικασία την επόμενη και τη μεθεπόμενη μέρα.
Τρεις τέσσερις συγγενικές οικογένειες καθορίζουν με ποια σειρά θα σφάξουν το γουρούνι τους. Για κάθε σφαγή μεγάλου γουρουνιού απαιτούνται 5 με 6 άνδρες.
Γιορτή Τριών Ιεραρχών
Στις 30 Ιανουαρίου η Εκκλησία μας γιορτάζει τη μνήμη των Τριών Ιεραρχών, του Μεγάλου Βασιλείου, του Γρηγορίου του Θεολόγου και του Ιωάννου του Χρυσοστόμου.
Η ημέρα αυτή καθιερώθηκε ως γιορτή των Γραμμάτων και της Παιδείας, γιορτή των δασκάλων και των μαθητών, αφού οι τρεις Ιεράρχες υπήρξαν μεγάλοι δάσκαλοι και σοφοί άνθρωποι των γραμμάτων. Στο πρόσωπο τους πραγματοποιήθηκε ο αρμονικός συνδυασμός της κλασικής παιδείας και του χριστιανικού κηρύγματος αφού χρησιμοποίησαν οι τρεις Δάσκαλοι τη φιλοσοφία και τη ρητορική για να μεταδώσουν στους απλούς ανθρώπους τον Λόγο του Θεού.
Δείτε εδώ το Αλφαβητάρι της Αρετής του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου (πηγή: http://www.theologoi.com).
Θεατρικό
ΠΡΟΣΩΠΑ
|
Θεόδοτος
Μύρνα
Νικηφόρος
Ιουλιάνα
Α ΄ Γείτονας
Β ΄ Γείτονας
Βρίγκας
Δάσκαλος Κασσιανός
Γιατρός Αργίας
Θεία Σαβινιανή
Χρυσόστομος
|
Ιερέας Κωνστάντιος
Επιστάτης Αφραάτης
Α΄ Αξιωματικός
Β΄ Αξιωματικός
Στρατιώτες (4)
(Σκηνή ψαράδικου σπιτιού. Η μητέρα ετοιμάζει το τραπέζι, η Ιουλιάνα που έρχεται βοηθά.)
Ιουλιάνα: Ήρθα, μητέρα.
Μύρνα:Έλα , Ιουλιάνα , παιδί μου, άργησες.. Πήγες τα ψάρια στη γιατρό Νικαρέτη;
Ιουλιάνα:Ναι μητέρα και κοίτα τι μου’ δωσε. Μια παλιά ομιλία του πατριάρχη μας.
Μύρνα:Θα τη διαβάσουμε μετά το βραδινό φαγητό που θα είναι και ο πατέρας σου και ο αδερφός σου ο Νικηφόρος.
Ιουλιάνα:Μου είπε ότι τις ομιλίες του τις γράφουν ταχυγράφοι την ώρα που κηρύττει. Πολλοί έπειτα τις αντιγράφουν και έτσι σε πολλά σπίτια έχουν τις ομιλίες του.
Μύρνα : Το πιο σπουδαίο όμως είναι να είσαι μέσα στο ναό και να τον ακούς να κηρύττει! Μέλι και χρυσάφι στάζει από το στόμα του. Γι’ αυτό άλλωστε τον ονόμασαν Χρυσόστομο.
Ιουλιάνα:Μητέρα το Σάββατο θα πάμε στην Αγία Σοφία μαζί με το Νικηφόρο να τον ακούσουμε να μιλάει.
Μύρνα: Ναι, παιδί μου . Τι μεγάλη ευλογία χάρισες στην εκκλησία μας Θεέ μου , τον Πατριάρχη μας. Να πάτε παιδιά. Την Κυριακή θα πάμε ο πατέρας σου κι εγώ.
Ιουλιάνα: Όμως δεν πρόλαβα να σου πω για την σπουδαία συνάντηση που είχα στο σπίτι της γιατρού Νικαρέτης.
Μύρνα: Δηλαδή;
Ιουλιάνα: Συνάντησα τη διακόνισσα Ολυμπιάδα!!
Μύρνα: Ω!, τη συνεργάτη του Πατριάρχη μας; έλα πες μου.
Ιουλιάνα:Ντυμένη απλά με πανέμορφη όψη και αρχοντικό παρουσιαστικό.
Μύρνα: Ξέρεις , παιδί μου , η Ολυμπιάς είναι συγγενής του αυτοκράτορα . Είχε αμύθητη περιουσία . Στα δεκαοχτώ της όμως έχασε τον άντρα της , έμεινε χήρα. Από τότε άρχισε να μοιράζει τα πλούτη της στους φτωχούς και δόθηκε ολόκληρη στην υπηρεσία της εκκλησίας.
Ιουλιάνα: Ώστε αυτή είναι η Ολυμπιάς ! Όλος ο κόσμος μιλάει για τις φιλανθρωπίες της, μα δεν είχε τύχει να τη δω ποτέ.
Μύρνα: Έχει ιδρύσει ένα μοναστήρι κοντά στην Αγία Σοφία. Οι μοναχές βοηθάν άλλες στο νοσοκομείο, άλλες στο ξενοδοχείο και άλλες στο νέο γηροκομείο που έχτισε ο Πατριάρχης.
Ιουλιάνα:Θαυμάζω τις διακόνισσες μητέρα. Έχω ακούσει τόσα γι’ αυτές. Η Ολυμπιάδα λένε ότι πρόσφερε 10 χιλιάδες λίτρες χρυσό και 20 χιλιάδες λίτρες ασήμι. Είναι μεγάλη χαρά όταν μπορεί κανείς να προσφέρει τόσα.
Μύρνα: Απέραντη σίγουρα . Όμως κι εμείς οι απλοί άνθρωποι έχουμε στα σπίτια μας ΤΟ ΚΙΒΩΤΙΟ ΤΩΝ ΠΕΝΗΤΩΝ. Βλέπεις ο Πατριάρχης μας εκτιμά όπως κι ο Χριστός μας και το δίλεπτο που μπορούμε να προσφέρουμε.
Ιουλιάνα: Όμως η Ολυμπιάδα είναι και πολύτιμη βοηθός σε όλα τα έργα του Πατριάρχη μας .Και η πιο αφοσιωμένη του μαθήτρια. Πόσο την αγαπώ και πόσο τη ζηλεύω που μπορεί τόσο κι εργάζεται.
Σήμερα όμως φαινόταν πολύ ανήσυχη.
(Μπαίνει ο Νικηφόρος)
Νικηφόρος: Χαίρεται , μητέρα , γεια σου , Ιουλιάνα.
Μύρνα: Καλώς, το Νικηφόρο . Πώς πήγε η μέρα σου παιδί μου;
Νικηφόρος:Πολύ καλά μητέρα.
Μύρνα : Άργησες να έρθεις σήμερα. Είχε πολύ δουλειά στο εργαστήριο;
Νικηφόρος: Ναι έφτιαχνα ένα χρυσό κύπελο. Όμως δεν άργησα γι’ αυτό.
Μύρνα: Πού ήσουν λοιπόν;
Νικηφόρος:Καθώς γύριζα στο σπίτι σταμάτησα στο καινούριο ορφανοτροφείο, που φροντίζει να χτιστεί ο Πατριάρχης μας .
Είδα το δάσκαλό μου τον Κασσιανό να βοηθάει τους χτίστες και σταμάτησα κι εγώ να βοηθήσω.
Ιουλιάνα: Πώς να βοηθήσεις δηλαδή; Ξέρεις να χτίζεις;
Νικηφόρος: Μη με πειράζεις Ιουλιάνα. Κουβαλούσα νερό από τη στέρνα για να γίνει η λάσπη.
Μύρνα: Χαίρομαι ,Νικηφόρε, παιδί μου. Τα ιδρύματα που έγιναν με τις τόσες φροντίδες του Πατριάρχη δεν έγιναν μόνο με προσφορές πλουσίων αλλά και φτωχών και με πολλή εθελοντική προσφορά…
Α, να κι ο πατέρας σας έρχεται…
Έλα, Θεόδοτε, τελείωσες με τα δίχτυα;
Θεόδοτος: Ναι, Μύρνα. Είναι έτοιμα για αύριο.
Νικηφόρος: Πατέρα δεν πρόλαβα να σε βοηθήσω σήμερα.
Θεόδοτος: Δεν πειράζει Νικηφόρε άργησες στο χρυσοχοείο;
Νικηφόρος: Σταμάτησα για λίγο στο καινούριο ορφανοτροφείο που χτίζεται.
Ιουλιάνα: Πατέρα έφερα από τη γιατρό Νικαρέτη μια ομιλία του Πατριάρχη μας να τη διαβάσουμε το βράδυ.
Θεόδοτος:Πολύ ωραία. Είναι μεγάλη μας χαρά να ακούμε τις ομιλίες του. Όμως δε χαίρονται όλοι με τις ομιλίες του Πατριάρχη μας.
Ιουλιάνα: Γιατί πατέρα ποιοι είναι εκείνοι που δυσαρεστούνται μ’ αυτές;
Θεόδοτος: Από το παλάτι τον εχθρεύονται. Η Αυγούστα μας , η Ευδοξία, είναι πολύ δυσαρεστημένη μαζί του για τον έλεγχο που της κάνει. Άρπαξε, λέει ,το αμπέλι μιας χήρας γιατί βρήκε καλά τα σταφύλια και ο Πατριάρχης την έλεγξε γι’ αυτό.
Νικηφόρος:Εκείνη αντί να μετανιώσει άρχισε να τον μισεί.
Θεόδοτος:Και δεν είναι μόνο η Ευδοξία . Ιερείς που δεν συμπεριφέρονται σωστά ελέγχθηκαν από το γενναίο και ατρόμητο αυτό ιεράρχη.
Μύρνα: Και τον εχθρεύονται και κείνοι σίγουρα.
Θεόδοτος: Το χειρότερο είναι ότι μια ομάδα από Αιγυπτίους κληρικούς ήρθε να ενωθεί με κάποιους δυσαρεστημένους εδώ και τώρα κάτι σκαρώνουν σε βάρος του Πατριάρχη μας.
Ιουλιάνα: Μα τι μπορούν να του κάνουν πατέρα;
Θεόδοτος:Πολλά παιδί μου . Ο Θεός να φυλάγει την εκκλησία μας.
(Ακούγονται χτυπήματα )
Θεόδοτε! Θεόδοτε!
Θεόδοτος: Ποιος είναι;
Βρίγκας: Ο Βρίγκας είμαι Θεόδοτε άνοιξε γρήγορα.
(πηγαίνει ν’ ανοίξει)
Θεόδοτος: Έλα Βρίγκα, δάσκαλε Κασσιανέ , γιατρέ Αργία . Πώς τέτοια ώρα εδώ;
Βρίγκας: (Του ψιθυρίζει στο αυτί ,εκείνος αναφωνεί)
Θεόδοτος: Θεέ και κύριε εξορίζουνε τον Πατριάρχη! Και δεν έχουμε στήθη να μπούμε μπρος να τον προστατέψουμε; Δεν έχουμε χέρια να εμποδίσουμε όποιον απλώσει χέρια πάνω του;
Βρίγκας: Θέλουμε το καΐκι σου Θεόδοτε.
Νικηφόρος: Να τρέξω πατέρα ; Να ειδοποιήσω ότι το πλοιάριο θα τον περιμένει; Πού πατέρα;
Θεόδοτος: Θα πας… (ψιθυρίζει)
Νικηφόρος:Φεύγω , πατέρα. Έλα, Ιουλιάνα.
(Φεύγει ο Νικηφόρος και η Ιουλιάνα, Έρχονται κι άλλοι γείτονες.)
Α΄Γείτονας:Μας πώς έγινε αυτό;
Βρίγκας:Οι Αιγύπτιοι που ήρθαν, τον κατηγόρησαν σε μια ψευτοσύνοδο για κλοπή …
Όλοι μαζί:Για κλοπή;
Βρίγκας:Ναι, για κλοπή και άσχημη συμπεριφορά. Ενώθηκαν μαζί τους και οι εδώ δυσαρεστημένοι που τους είχε ελέγξει ο Πατριάρχης…
Α΄Γείτονας:Κι ο αυτοκράτορας ; Τι είπε ο Αρκάδιος για όλα αυτά;
Β΄Γείτονας:Ο Αρκάδιος δίσταζε να τον πειράξει μα μετά την επιμονή της γυναίκας του της Ευδοξίας δέχτηκε να τον εξορίσουν .
Α΄Γείτονας: Δε θα το αφήσουμε αυτό να περάσει έτσι. Θα αντισταθούμε. Όλες οι κατηγορίες είναι ψεύτικες.
(Καθισμένοι συζητούν ο Θεόδοτος, ο Βρίγκας, ο δάσκαλος Κασσιανός και ο γιατρός Αργίας)
Αργίας: Πάνε μήνες τώρα και καμία νεώτερη διαταγή . Λένε ότι το τάγμα των στρατιωτικών σταμάτησε στην Κουκουσό ,τον άφησε εκεί και γύρισε πίσω .
Βρίγκας: Στην Κουκουσό εκεί πάνω στα βουνό του Ταύρου, εκεί κάνει φοβερό κρύο. Εκεί το ψύχος είναι δριμύ. Το ξέρω από τον ξάδερφό μου.
Κασσιανός:Δεν είναι τυχαίο που διάλεξαν τούτο το μέρος μέσα στην ερημιά και το κρύο. Ο πατριάρχης δε θ’ αντέξει το Χειμώνα. Τα χιόνια σκεπάζουν τον τόπο για μήνες.
Αργίας:Μα θέλουν να τον εξοντώσουν . Και όχι μόνο τον Πατριάρχη αλλά και όλους όσοι του έμειναν πιστοί. Θεόδοτε είναι επικίνδυνο να μένουμε άλλο σε τούτη τη γειτονιά.
Θεόδοτος: Έχω μια συγγενή απέναντι στη Χαλκηδόνα .΄Εχει ένα σπίτι στην εξοχή μέσα σε ελιές . Σκέφτομαι να πάμε εκεί με τη Μύρνα και τα παιδιά ως να ησυχάσουν οι διώκτες μας.
Κασσιανός: Θυμάστε τι έγινε το περασμένο Πάσχα;
Ούτε τις εκκλησιές δεν σεβάστηκαν οι στρατιώτες.
Αργίας:Τέτοιες διαταγές είχαν βλέπεις από τον αυτοκράτορα και την Ευδοξία.
Κασσιανός: Όρμησαν στο βαπτιστήριο την ώρα που ο Πατριάρχης βάπτιζε τους κατηχούμενους .Τον συνέλαβαν και τον οδήγησαν με τη βία για δεύτερη φορά στην εξορία .Χτύπησαν αθώους ανθρώπους που βαφτίζονταν εκείνη την ώρα αλλά και έξω στους δρόμους και στα χωράφια.
Θεόδοτος: Θεέ μου, τι νύχτα ήταν εκείνη! Μετά τη σύλληψή του ξέσπασε πυρκαγιά στην Αγία Σοφία, που δεν άφησε τίποτα στο ναό και η θύελλα που ακολούθησε κατέστρεψε τα σπαρτά.
Αργίας: Κυνήγησαν τους πιστούς. Ο λαός όμωςαντιστάθηκε και έψαξε για τον Πατριάρχη. Έφτασε μέχρι το λιμάνι χωρίς να φοβηθεί τους στρατιώτες . Μα δυστυχώς το πλοίο που θα τον μετέφερε απέναντι είχε σηκώσει ήδη πανιά.
Βρίγκας: Συμφορά μεγάλη έπεσε στην εκκλησία. Διώξανε τον δίκαιο και έβαλαν στη θέση του τους εχθρούς του.
Κασσιανός: Η μανία τους δε σταμάτησε στον Πατριάρχη. Ξέρετε ποιον κατηγόρησαν για την πυρκαγιά; Τις πιστές του διακόνισσες . Ο έπαρχος Οπτάτος ανέκρινε την Ολυμπιάδα. Πριν την οδηγήσουν μπροστά στον Οπτάτο, την περιέφεραν ανάμεσα στα βασανιστικά όργανα που ετοίμαζαν οι δήμιοι.
Θεόδοτος:Καλά με ποιο θράσος κατηγόρησαν αυτή τη γυναίκα που έχει προσφέρει τόσα στην εκκλησία;
Κασσιανός:Το έκαναν μόνο και μόνο επειδή έμεινε πιστή στο Χρυσόστομο. Πολλές άλλες γυναίκες βασανίστηκαν μαστιγώθηκαν ξεσχίστηκαν με χάλκινα νύχια . Άλλες πέθαναν στον τροχό και άλλες στη φυλακή.
Αργίας: Ήλπιζα πως θα μπορούσε να ανακληθεί η εξορία του επισκόπου μας όπως την πρώτη φορά αλλά φοβάμαι πως οι εχθροί του δεν υποχωρούν.
Βρίγκας: Την πρώτη φορά που τον εξόρισαν η αυτοκράτειρα τρομοκρατήθηκε από το σεισμό που ακολούθησε και έπεισε τον Αρκάδιο να διατάξει την επιστροφή του.
Κασσιανός: Και τώρα συνέβησαν τρομακτικά γεγονότα. Μετά τη σύλληψη του Πατριάρχη, η πυρκαγιά που έκαψε την Αγία Σοφία , η καταιγίδα που ήρθε από τη μαύρη θάλασσα και κατέστρεψε τα σπαρτά. Όμως δε συγκινήθηκαν για να διατάξουν να τον φέρουν πίσω.
Θεόδοτος: Θεέ μου! Θεέ μου! Εκείνοι που τον μισούν φαίνεται να είναι νικητές . Μη μας εγκαταλείπεις.
Βρίγκας : Ας μη χάνουμε την πίστη μας . Ξέρετε ότι ο εξόριστος Πατριάρχης εκεί από τον τόπο της εξορίας κάνει σπουδαίο έργο.
Οργανώνει ιεραποστολές, φροντίζει φτωχούς.
Κασσιανός: Είναι εκπληκτικό! Ακόμη και εξόριστος εργάζεται.
Βρίγκας: Τον επισκέπτονται πιστοί απ’ όλη την αυτοκρατορία .Πολλοί του στέλνουν χρήματα. Κι εκείνος μ’ αυτά εξοπλίζει ιεραποστόλους , χτίζει εκκλησίες ,ανακουφίζει φτωχούς.
Θεόδοτος: Μέγας είσαι κύριε!
Βρίγκας: Την άλλη βδομάδα αναχωρεί για τη Κουκουσό ένας υπηρέτης της Ολυμπιάδας . Τι λέτε να βοηθήσομε κι εμείς το έργο του Επισκόπου μας με ένα μικρό έρανο;
Θεόδοτος:Ας κάνουμε έρανο, μα και να προσευχηθούμε αδελφοί μου. Ας προσευχηθούμε για τον Επίσκοπο και την εκκλησία μας.
ΣΤΗΝ ΚΟΥΚΟΥΣΟ
(Σκηνή σπιτιού , ο Χρυσόστομος συζητά με τη θεία Σαβινιανή και αργότερα δέχεται επισκέψεις. Αναφορά στους συνοδούς του Ευλύσιο και Κυριακό .Ιδέα επικείμενης απελευθέρωσης)
Θεία Σαβινιανή:Έλιωσαν τα χιόνια στα βουνά γύρω μας και η μέρα σήμερα μυρίζει καλοκαίρι. Θα ήθελες να βγεις για έναν περίπατο πάτερ - Ιωάννη;
Χρυσόστομος: Ναι, είναι μια θαυμάσια μέρα καλή μου θεία Σαβινιανή όμως θα παραμείνω στο σπίτι. Έχω να απαντήσω στις επιστολές που έλαβα τις τελευταίες μέρες.
Θεία Σαβινιανή:Είναι μεγάλη παρηγοριά οι επιστολές πάτερ- Ιωάννη. Ο πιστός λαός και οι φίλοι σου είναι πάντα κοντά σου.
Χρυσόστομος: Ναι, δόξα τω θεώ έτσι είναι. Μα κι εσύ είσαι μεγάλη παρηγοριά αγαπητή μου θεία. Όταν έφτασα στην Κουκουσό και σε βρήκα να με περιμένεις εδώ, ω! γέμισε η καρδιά μου αγαλλίαση. Οι μόνιμοι σύντροφοί μου στο ταξίδι της εξορίας ήταν οι στρατιώτες που με συνόδευαν.
Θεία Σαβινιανή: Είχαν ξεκινήσει μαζί σου και δυο ιερείς από την Κωνσταντινούπολη …
Χρυσόστομος: Οι αγαπημένοι μου ιερείς ο Ευλύσιος και ο Κυριακός ξεκίνησαν να έρθουν μαζί μου στην εξορία μα έξω από τη Νίκαια μας έφτασε το ιππικό του αυτοκράτορα και τους συνέλαβαν. Τους κατηγόρησαν για την πυρκαγιά της Αγίας Σοφίας.
Θεία Σαβινιανή:Πολλοί κατηγορήθηκαν πάτερ – Ιωάννη για τούτη την πυρκαγιά μα κανένα ένοχο δε βρήκαν. Στο τέλος αναγκάστηκαν να ανοίξουν τις φυλακές και να αφήσουν όσους είχαν φυλακίσει μ’ αυτή την κατηγορία. Πολλοί τότε έχασαν τη ζωή τους στα βασανιστήρια . Μα τώρα έχουν ηρεμήσει κάπως τα πράγματα …
Χρυσόστομος:Ναι και ευελπιστώ ότι πλησιάζει η ώρα της απελευθέρωσής μου. Έχω συγχωρήσει τους εχθρούς μου. Μέρα με τη μέρα περιμένω τη διαταγή που θα με καλεί πίσω στην Κωνσταντινούπολη.
Θεία Σαβινιανή:Ναι κι εγώ το Ελπίζω πάτερ – Ιωάννη. Ήταν τόσα τα δεινά μέχρι να φτάσεις εδώ .Οι κόποι του ταξιδιού, οι πόνοι σου στο στομάχι , ο πυρετός ,οι ληστές με τις επιθέσεις τους.
Χρυσόστομος: Ναι, καλή μου θεία. Και σε τούτη την ερημιά πέρασα δύσκολο χειμώνα όμως βρήκα πολλή φροντίδα εδώ. Ο αγαπητός και σεβαστός Διόσκορος δε χορταίνει να με περιποιείται.
Και οι επισκέψεις των αγαπητών αδελφών μου με γεμίζουν δύναμη. Όμως με φέρνουν σε δύσκολη θέση όταν φέρνουν μαζί τους χρήματα.
Θεία Σαβινιανή:Το κάνουν γιατί ξέρουν ότι θα τα διαθέσεις όπου υπάρχει ανάγκη. Χθες πήγα στις δυο οικογένειες που κατοικούν στη δυτική συνοικία της πόλης και τους έδωσα το βοήθημα. Έπρεπε να ακούσεις τις ευχές τους και τις δοξολογίες τους στο Θεό.
(Ακούγονται χτυπήματα στην πόρτα)
Θεία Σαβινιανή:Κάποιος έρχεται πηγαίνω ν’ ανοίξω….
Ο ιερέας Κωνστάντιος από την Αντιόχεια.
Χρυσόστομος: Κωνστάντιε, αγαπημένε μου αδελφέ, τι σημαντικό σε φέρνει σ’ αυτή την ερημιά;
Κωνστάντιος: Την ευχή σου πάτερ – Ιωάννη .Επιτέλους σε βρίσκω και είμαι πολύ χαρούμενος γιατί βλέπω ότι είσαι καλύτερα στην υγεία σου, όμως τα νέα μου δεν είναι πολύ ευχάριστα.
Χρυσόστομος:Κάθισε αδελφέ μου. Σαβινιανή ετοίμασε μια σούπα , πες μου.
Κωνστάντιος:Τα πράγματα στη Φοινίκη δεν πάνε καθόλου καλά. Οι ιεραπόστολοι που στείλαμε με τις δικές σου φροντίδες εκεί χτυπήθηκαν από τους ειδωλολάτρες και αρκετές εκκλησίες γκρεμίστηκαν. Οι ιεραπόστολοί μας έχουν αποθαρρυνθεί. Έχουν μείνει δίχως βοήθεια.
Χρυσόστομος:Ώστε έτσι … Και σίγουρα οι τοπικοί άρχοντες δεν βοήθησαν καθόλου τους ιεραποστόλους μας. Πρέπει να ξαναγυρίσεις εκεί αδελφέ μου το συντομότερο. Πρέπει να επιστρέψεις εκεί όσο κι αν κοστίσει. Δεν πρέπει να σβήσει η Ορθόδοξη Πίστη στη Φοινίκη.
(Παίρνοντας ένα αρκετά γερό ποσό)
Φύγε και μη φοβάσαι καθόλου τους κακούς. Οι μοναχοί δεν πρέπει να μείνουν αβοήθητοι. Ας μη στερούνται τίποτα. Να τρέφονται και να ντύνονται όπως στα μοναστήρια τους . Και επειδή τους λείπουν παπούτσια φρόντισε να τους αγοράσεις . Θέλω επίσης ένα μέρος από αυτά τα χρήματα να χρησιμοποιηθεί ώστε να αναστηλωθούν οι εκκλησιές.
Κωνστάντιος:Ναι , Άγιε Πατέρα , θα φύγω αμέσως.
Χρυσόστομος: Να πάρεις μαζί σου περνώντας από την Αντιόχεια και το Νικόλαο. Είναι από τους πιο έξυπνους και ζηλωτές υπασπιστές σου. Θα γράψω και στους ηγουμένους της Μονής Αγίου Πουβλίου , στον Ευφράτη ποταμό. Πιστεύω ότι θα σου στείλουν κι εκείνοι αρκετά διαλεχτά παλικάρια. Θα σας στείλω μάλιστα και λείψανα μαρτύρων για τις καινούριες εκκλησίες που θα χτίσετε.
(Χτυπάει η πόρτα , Η Σαβινιανή πηγαίνει να ανοίξει , μπαίνει ο Αφραάτης)
Σαβινιανή:Ένας επισκέπτης από την Αντιόχεια.
Κωνστάντιος: Αφραάτη , τι γυρεύεις εδώ;
Αφραάτης: Πάτερ - Κωνστάντιε , Άγιε πάτερ – Ιωάννη ο κύριός μου ο Διογένης με στέλνει από την Αντιόχεια να παραδώσω αυτή την επιστολή και αυτά τα χρήματα. (Του φιλάει το χέρι,του δίνει ένα πάπυρο και ένα πουγκί με χρήματα)
Χρυσόστομος:Αγαπητέ μου, Αφραάτη, πόσο συγκινούμαι. Δεν έπρεπε να κάνεις τόσο δρόμο. Την επιστολή να τη διαβάσω ευχαρίστως, όμως τα χρήματα θα τα επιστρέψεις στον κύριό σου το Διογένη και θα του πεις ότι οι ιεραπόστολοι στη Φοινίκη τα χρειάζονται περισσότερο. Είχαμε πολλές δυσκολίες στη Φοινίκη Αφραάτη. Ο πάτερ Κωνστάντιος μου είπε για τις συμφορές των ιεραποστόλων μας.Χρειάζονται και παλικάρια εκεί. Τι λες Αφραάτη το λέει η ψυχή σου να πας στη Φοινίκη να ενισχύσεις τους ιεραποστόλους μας;
Αφραάτης: Άγιε πάτερ, εγώ! Πιστεύεις ότι μπορώ;
Χρυσόστομος:Ναι , βλέπω μέσα σου την αγάπη για το Χριστό. Για να φτάσεις ως εδώ αψήφησες πολλούς κινδύνους .Θα φύγετε μαζί με τον Ιερέα Κωνστάντιο. Λοιπόν;
Αφραάτης: Ναι, πάτερ φεύγουμε. Την ευχή σου.
(Ο Αφραάτης και ο Κωνστάντιος αναχωρούν. Ο Χρυσόστομος διαβάζει τις επιστολές του και σε λίγο χτυπά και πάλι η πόρτα . Δυο βάρβαροι αξιωματικοί μπαίνουν μέσα ενώ τους ακολουθούν στρατιώτες. Ο Χρυσόστομος διατηρεί την ηρεμία του)
Σαβινιανή: Πάτερ, κάποιοι στρατιώτες …
Α΄ Αξιωματικός: Εσύ είσαι ο Ιωάννης;
Χρυσόστομος: Ναι , σε τι οφείλω την τιμή της επίσκεψής σας;
Α΄ Αξιωματικός: Διαταγή του αυτοκράτορα Αρκαδίου. Έχουμε εντολή να σε οδηγήσουμε στην Πιτυούντα. Αναχωρούμε αμέσως.
Χρυσόστομος:Σαβινιανή (μπαίνει η Σαβινιανή) Δώσε μου το ράσο μου και την Καινή Διαθήκη. Δε θα σε ξαναδώ Σαβινιανή. Καλή αντάμωση στον ουρανό.
Θεία Σαβινιανή: Άγιε πάτερ , είναι αβάσταχτος ο πόνος μου. Ο Χριστός μαζί σου.
Β΄Αξιωματικός:Άντε γέρο , άσε τους αποχαιρετισμούς πρέπει να φύγουμε το συντομότερο. Κάνε στη άκρη κυρά μου.
Χρυσόστομος: Χαίρε ,Σαβινιανή . Χαίρε , Κουκουσός που με φιλοξένησες τρία χρόνια .
Χαίρετε φίλοι!
Χαίρετε εχθροί!
ΕΡΧΟΜΑΙ ΚΥΡΙΕ!
ΔΟΞΑ ΤΩ ΘΕΩ ΠΑΝΤΩΝ ΕΝΕΚΕΝ
Απόκριες
Καρναβάλι σε όλο τον Κόσμο |
Σε πολλές γωνιές του κόσμου, αυτή την εποχή, οι ρυθμοί αλλάζουν οι πόλεις στολίζονται με τα αποκριάτικά τους, οι κάτοικοι και επισκέπτες μεταμφιέζονται, φορούν μάσκες παίζουν χαρτοπόλεμο, χορεύουν, τραγουδούν και συμμετέχουν για μια ακόμη φορά στη γιορτή του Καρναβαλιού. Οι εκδηλώσεις που διοργανώνονται στις διάφορες πόλεις παρουσιάζουν πολλές ομοιότητες μεταξύ τους ως προς τον τρόπο διεξαγωγής (παρελάσεις, παιχνίδια, διαγωνισμοί, άρματα). Κάθε τόπος όμως δίνει παράλληλα και το δικό του στίγμα με τις πολιτιστικές αποχρώσεις, τα διαφορετικά έθιμα, αλλά και την ιδιοσυγκρασία των κατοίκων. Μερικά από τα μεγαλύτερα καρναβάλια είναι τα εξής: |
ΒΡΑΖΙΛΙΑ
|
ΙΤΑΛΙΑ
|
ΗΠΑ
|
ΝΗΣΙΑ ΑΝΤΙΛΛΕΣ
|
ΒΕΛΓΙΟ
|
ΓΕΡΜΑΝΙΑ
|
ΜΕΞΙΚΟ |
ΓΑΛΛΙΑ
|