Ραψ. Α, 246-306
Η μεσολάβηση του Νέστορα
Ι. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ - ΔΟΜΗ
Η αντίδραση του Αχιλλέα (στ.246-247)
Ο Αχιλλέας, αφού ολοκλήρωσε τον όρκο του, πέταξε με οργή το σκήπτρο του στη γη. Η πράξη του αυτή δηλώνει πως:
- παρατείται αμετάκλητα, δεν υπάρχει περίπτωση να αθετήσει το λόγο του και να βοηθήσει τους Αχαιούς ό,τι και να γίνει.
- διαμαρτύρεται απέναντις τις αυθαιρεσίες της βασιλικής εξουσίας
- αντιδρά με παθητική στάση σε αντίθεση με το τράβηγμα του σπαθιού που ήταν κίνηση επιθετική.
- περιφρονεί το θεσμό της δικαιοσύνης (φορέας του είναι ο Αγαμέμνονας).
- περιφρονεί τη γενική συνέλευση που δεν τόλμησε να του εναντιωθεί.
Η παρουσίαση του Νέστορα (στ. 247-254)
- Η παρουσίαση του Νέστορα πριν από την παράθεση των λόγων του καταλαμβάνει 7 στίχους.
- Ο ρόλος του είναι σημαντικός. Πρόκειται γιά έναν γέρο βασιλιά (περίπου 75 ετών) που είναι πολύ καλός ρήτορας και σκοπός του είναι να κατευνάσει (=ηρεμήσει) λίγο τα πνεύματα, διότι υπάρχει πολύ ένταση αυτή τη στιγμή στο στρατόπεδο.
- Η παρουσίασή του από τον ποιητή λειτουργεί ως επιβράδυνση.
Ο λόγος του Νέστορα (στ. 255- 285)
Ο Νέστορας προσπαθεί με επιχειρήματα και παραινέσεις να συμβιβάσει τους δύο αρχηγούς.
- Διαπιστώνει τη θλίψη του Αχιλλέα αλλά και τη στεναχώρια που επικρατεί στο στρατόπεδο εξαιτίας του καβγά των δύο αρχηγών (στ.255)
- Επισημαίνει τον αντίκτυπο που θα είχε η διαμάχη τους αν γινόταν γνωστή στο τρωικό στρατόπεδο (στ.255-258)
- Εξαίρει την πολεμική αρετή και φρόνηση των δύο αρχηγών, προσέχοντας να μην πάρει το μέρος κανενός (στ.259)
- Τους καλεί να σεβαστούν τη γνώμη του διότι
- (α) είναι πιο νέοι
- (β) έχει μεταπείσει σπουδαίους ανθρώπους στο παρελθόν, (χρησιμοποιεί το μυθικό παράδειγμα της Κενταυρομαχίας (= σύγκρουση Κενταύρων & Λαπιθών) ως μέσο πειθούς των λόγων του)
- Καταλήγει σε νουθεσίες (στ. 276-285).
- (α) τονίζει την ξεχωριστή αξία του καθενός.
- (β) επισημαίνει τα σφάλματά τους και τι πρέπει να κάνουν
Ο λόγος του Νέστορα χαρακτηρίζεται από ευελιξία και διπλωματικότητα. Ως θεσμό ο Νέστορας υποστηρίζει τον Αγαμέμνονα, διότι έχει εξουσία δοσμένη από τον Δία Η μεσολάβησή του απέτυχε, διότι οι δύο πλευρές επέμεναν πεισματικά στις θέσεις τους (οικονομία του έπους – εξέλιξη της πλοκής). Σε αντίθεση με τη μεσολάβηση της Αθηνάς που πέτυχε. Επομένως, βλέπουμε πως οι εντολές των θεών είναι απόλυτα σεβαστές στον ηρωικό κόσμο του Ομήρου, ενώ στις συμβουλές των ανθρώπων μπορούσαν να μην δίνουν καμία σημασία.
Ο λόγος του Αγαμέμνονα (στ. 286-292)
- Ο Αγαμέμνονας συγκρατεί από τα λόγια του Νέστορα μόνο εκείνα που μιλούσαν για το δικό του δίκιο. Έχει προσέξει τα λόγια του γέροντα και ξεθαρρεύει.
- Επισημαίνει ως βαθύτερο αίτιο της φιλονικίας την αλαζονεία του Αχιλλέα.
- Μιλά υποτιμητικά για τον Αχιλλέα και την παλικαριά του.
Η απάντηση του Αχιλλέα (στ. 293-304)
- Διακόπτει τον Αγαμέμνονα και αγνοεί τον Νέστορα (= αδιάλλακτος). Εμφανίζεται και ο Αχιλλέας το ίδιο αδιάλλακτος με τον Αγαμέμνονα.
- Κάνει σαφές πως αποχωρεί (στ. 294-295). Ο Αχιλλέας βρίσκεται σε σύγχυση. Υποχώρησε στη βίαιη λύση που ταίριαζε στο χαρακτήρα του και στην ηρωική του φυσιογνωμία και τώρα έχει μπερδευτεί.
- Δηλώνει πως παραχωρεί την κόρη (στ. 299-300)
- Υποχωρεί μεν, αλλά εκτοξεύσει αβάσιμες κατηγορίες (στ.301-302)
- Θέλοντας να μετριάσει την ταπείνωση
α) αποδίδει στον Αγαμέμνονα αβάσιμη κατηγορία (στ. 301-302)
β) γίνεται απροκάλυπτα απειλητικός φτάνοντας στα άκρα (στ. 303-304)
- Με απειλές διασώζει την αξιοπρέπειά του και δικαιολογεί την υποχώρήσή του. Είναι χαρακτηριστικό πως είναι δυσαρεστημένος με όλους τους Αχαιούς (στ. 300 «σεις μου την αφαιρείτε»)
Με αυτά τα λόγια του Αχιλλέα τελειώνει η φραστική σύγκρουση των δύο αντρών. Η οριστική ρήξη οδηγεί στην αποχή του Αχιλλέα από τις μάχες και ρυθμίζει την πορεία της υπόθεσης του έργου.
ΙΙ. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΠΡΟΣΩΠΩΝ
- Νέστορας: Έχει την καλοπροαίρετη διάθεση και το πνεύμα της συνδιαλλαγής να επέμβει για να λύσει την παρεξήγηση ανάμεσα στους δύο αρχηγούς. Είναι διορατικός, διότι βλέπει ότι ο καβγάς τους θα έχει δυσάρεστες συνέπειες για τους Αχαιούς. Είναι ικανός στο να ψυχολογεί τους αντιμαχόμενους και έχει τον τρόπο του να πείθει το ακροατήριό του. Τέλος χαρακτηρίζεται από ευελιξία και διπλωματικότητα, αφού με εύσχημο τρόπο προσπάθησε να αποδείξει και στους δύο που έχουν άδικο και το τι πρέπει στο εξής να κάνουν.
- Αχιλλέας-Αγαμέμνονας: Ο καθένας τους εμμένει στις θέσεις τους, είναι αδιάλλακτοι και μολονότι άκουσαν τις συμβουλές του γέροντα Νέστορα, έπραξαν σύμφωνα με τη θέλησή τους.
ΙΙΙ. ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ – ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ
- Επιβράδυνση: Ο λόγος του Νέστορα
- Αναδρομική Αφήγηση: Το μυθικό παράδειγμα της Κενταυρομαχίας που χρησιμοποιεί ο Νέστορας.
- Οικονομία έπους: Η αποτυχία της μεσολάβησης του Νέστορα
ΙV. ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ - ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
- Ο αρχηστράτηγος είναι φορέας του θεσμού της δικαιοσύνης.
