LEONARD MLONDINOW, Τα Βήματα του Μεθυσμένου,
Μετάφραση: Ανδρέας Μιχαηλίδης, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, σελ. 260
Ο Θεός δεν παίζει ζάρια
Άλμπερτ Αϊνστάιν
Ο ισχυρισμός του Αϊνστάιν, που προηγείται, είναι πολύ γνωστός και ιδιαίτερα συζητημένος σε ποικίλα συμφραζόμενα. Παρόλο που η εκφορά του αφορούσε πολύ συγκεκριμένα τη διαμάχη σχετικά με το νόημα της Κβαντικής Μηχανικής, με τη καταστατική αποδοχή από μέρους της (καλύτερα, από μέρους της κυρίαρχης εκδοχής της) του θεμελιώδους χαρακτήρα της απροσδιοριστίας σε ό,τι αφορά τη συμπεριφορά των μικροφυσικών συστημάτων, είναι δεδομένο πως η εφαρμογή του είναι εύκολο να αποκτήσει πολύ ευρύτερο πεδίο.
«Ο Θεός δεν παίζει ζάρια». Που σημαίνει, με βάση τον διακηρυγμένο σπινοζισμό του Αϊνστάιν, πως «η Φύση δεν παίζει ζάρια». Το γεγονός πως πολλές φορές αποκομίζουμε μια τέτοια εντύπωση είναι περισσότερο δείκτης της (προσωρινής;) άγνοιάς μας, παρά χαρακτηριστικό του κόσμου.
Βάσει αυτού, λοιπόν, ο Αϊνστάιν φαίνεται να συνυπογράφει την ιδέα του Πιερ Σιμόν ντε Λαπλάς, σύμφωνα με τον οποίο: «Αν μια διάνοια γνώριζε, σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή, όλες τις δυνάμεις που ζωογονούν τη φύση και τη θέση όλων όσων την απαρτίζουν∙ αν επιπλέον η διάνοια αυτή ήταν τόσο μεγάλη ώστε να μπορεί και να υποβάλει αυτά τα δεδομένα σε ανάλυση, τότε θα μπορούσε να περικλείσει στον ίδιο μαθηματικό τύπο τις κινήσεις των μεγαλύτερων σωμάτων του σύμπαντος και αυτές των μικρότερων ατόμων: γι’ αυτή τη διάνοια τίποτε δεν θα ήταν αβέβαιο, και το μέλλον, όπως και το παρελθόν, θα ήταν φανερό μπροστά στα μάτια της».