|
Η φράση "Άνοιξε το Τριώδιο" συνδέεται με το λειτουργικό
βιβλίο "Τριώδιο" που ανοίγει 10 εβδομάδες πριν το
Πάσχα. Το "άνοιγμα" του βιβλίου "Τριώδιο" συμπίπτει με
την αρχή της Απόκρεω. Κλείνει το βράδυ του Μεγάλου
Σαββάτου. Τι είναι αυτό το βιβλίο ποια σχέση έχει με τη
"νηστεία της σαρακοστής" και ποιο ρόλο παίζει στην
προετοιμασία των Χριστιανών για την Ανάσταση;
Στους Αποστολικούς Χρόνους ήταν άγνωστο το Τριώδιο και η Μεγάλη Τεσσαρακοστή.
Όταν το 325
με τον 5ο Κανόνα της Α΄Οικουμενικής Συνόδου
καθιερώθηκε η σαρανταήμερη προετοιμασία για το Πάσχα, στα
μοναστήρια σιγά - σιγά διαμορφώθηκε ένα «Τυπικό»
προσευχών, ύμνων και ακολουθιών για τις σαράντα μέρες
πριν το Πάσχα. Γρήγορα προστέθηκαν και οι ειδικές
ακολουθίες (για την "Εβδομάδα των Παθών" και τις τρεις εβδομάδες
πριν την Καθαρά Δευτέρα που συνηθίζουμε να
τις λέμε "Απόκριες").
Τον 8ο αιώνα όλα αυτά (ύμνοι
και ακολουθίες των 10 εβδομάδων πριν το Πάσχα) αποτέλεσαν ξεχωριστό λειτουργικό βιβλίο. Οι ύμνοι που
του έδωσαν την ονομασία
είναι «τροπάρια» με τη μορφή «Κανόνα»,
[ποιητικό-μουσικό είδος
που αναπτύχθηκε τον 8ο αιώνα].
Τα
τροπάρια αυτά είναι χωρισμένα όχι σε εννέα αλλά σε τρεις
«Ωδές» (το βιβλίο ονομάστηκε «Τριώδιον το
Κατανυκτικόν»).
Αν ξεφυλλίσουμε το
βιβλίο
«Τριώδιον το
Κατανυκτικόν» θα δούμε ότι με τους ύμνους προτρέπει τους πιστούς να
αποφύγουν αμαρτίες και ν αναπτύξουν τις αρετές που
πρέπει να έχει ένας χριστιανός.
- Επαινείται η μετάνοια του Τελώνη και
καταδικάζεται η «Ύβρις» του "καλού" Φαρισαίου
- Επαινείται η μετάνοια του Ασώτου και
καταδικάζεται η «σκληρότητα» του μεγάλου
γιου.
- Επαινείται η αγάπη στον πλησίον και καταδικάζεται η
αδιαφορία για το συνάνθρωπο
Με την
Κυριακή "του Τελώνου και του Φαρισαίου" αρχίζει και εφέτος για την Εκκλησία
η περίοδος δέκα εβδομάδων που προετοιμάζει τους πιστούς να
γιορτάσουν την Ανάσταση του Σωτήρος. Εντυπωσιακός είναι ο τρόπος που «ανοίγει» το Τριώδιο στον
Πατριαρχικό ναό της Κωνσταντινούπολης και στα μεγάλα μοναστήρια κατά το
«Τυπικό της Μεγάλης Εκκλησίας»:
|
Στον Εσπερινό της "παραμονής" του Τελώνου και
Φαρισαίου (απόγευμα του Σαββάτου), μετά τον «Προοιμιακό Ψαλμό»,
ο Εκκλησιάρχης τοποθετεί το βιβλίο «Τριώδιον»
σε Αναλογείο μπρος στην «Δεσποτική Εικόνα» του Χριστού (στη δεξιά
πλευρά του Τέμπλου).
Ο
Πατριάρχης, (ή ο Ηγούμενος στο μοναστήρι) έρχεται μπρος στο τέμπλο,
παίρνει στα χέρια το βιβλίο
Τριώδιον και το παραδίδει στον Κανονάρχη. Αυτός, αφού βάζει μετάνοια κανοναρχεί
στο Χορό το πρώτο τροπάριο. |
Είναι χαρακτηριστικό αυτό το πρώτο τροπάριο του
Εσπερινού με το οποία "ανοίγει το Τριώδιον". Προσκαλεί τους πιστούς να
"αποφύγουν την υβριστική στάση απέναντι στο Θεό και απέναντι στο συνάνθρωπο"
και να αποκτήσουν την αρετή της "ταπεινοφροσύνης":
|
ΤΟ
ΠΡΩΤΟ ΤΡΟΠΑΡΙΟ ΤΟΥ ΤΡΙΩΔΙΟΥ
("Ἑσπέριον Ἰδιόμελον"΄Ἥχος α΄)
Μή προσευξώμεθα "φαρισαϊκῶς", ἀδελφοί.
Ὁ γάρ ὑψῶν ἑαυτόν, ταπεινωθήσεται.
Ταπεινωθῶμεν ἐναντίον τοῦ Θεοῦ
"τελωνικῶς"
διά νηστείας,
κράζοντες: "Ἰλάσθητι ἡμῖν τοῖς
ἁμαρτωλοῖς" |
|
ΕΛΕΥΘΕΡΗ
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Αδελφοί μου, ας μη προσευχηθούμε όπως ο Φαρισαίος
Διότι όποιος είναι "υβριστής" κάποτε θα
ταπεινωθεί.
Ας αποκτήσουμε ταπεινοφροσύνη. Κι ας συναντήσουμε
το Θεό ταπεινά όπως ο μετανιωμένος Τελώνης.
Μας δίνεται τώρα η ευκαιρία με τη νηστεία.
να φωνάξουμε στο Θεό:
"Δες τα σφάλματά μας με επιείκεια"
|
Γιώργος Ιωαννίδης
|
