ΠΟΤΕ ΚΑΘΙΕΡΩΘΗΚΕ Η  ΜΕΓΑΛΗ  ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗ
Γράφει ο Γιώργος Ιωαννίδης
 

    Στους πρώτους Αποστολικούς Χρόνους ήταν άγνωστη η περίοδος του Τριωδίου. Όπως φαίνεται σε αλληλογραφία του Αγίου Ειρηναίου με τον Επίσκοπο Ρώμης Βίκτορα, οι Χριστιανοί νήστευαν μόνο τη Μ. Παρασκευή (άλλοι 24 ώρες, άλλοι 40 ώρες) προς τιμήν των Παθών του Χριστού. Την είδηση αυτή την αναφέρει και ο Ευσέβιος (Εκκλησιαστική Ιστορία, 5.24.12). Στην Παλαιστίνη και στη Συρία η προετοιμασία για την Ανάσταση διαρκούσε όλη τη Μεγάλη Εβδομάδα. Σε πολλές Παλαιστινιακές κοινότητες νήστευαν σαράντα ημέρες κατά το πρότυπο του Χριστού στην Έρημο, κατά το πρότυπο του Μωυσή στο Όρος Σινά και κατά το πρότυπο του Προφήτη Ηλία. Αυτοτελής νηστεία σαράντα ημερών φαίνεται ότι ήταν γνωστή απ το τέλος του 3ου αι. σε πολλές Χριστιανικές κοινότητες Το 325 γενικεύεται ως θεσμός με τον 5ο Κανόνα της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου.
     Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή αρχίζει την Καθαρά Δευτέρα. Λήγει την "9η ώρα" (απόγευμα) της Παρασκευής της "Έκτης Εβδομάδος των Νηστειών". Από την στιγμή εκείνη, με την αγρυπνία της "Αναστάσεως του Λαζάρου" αρχίζει η " Εβδομάς των Παθών" που τελειώνει τη νύκτα του Μεγάλου Σαββάτου (όταν "κλείνει το Τριώδιον" και "ανοίγει το Πεντηκοστάριον". 
     Η εβδομάδα πριν την Καθαρά Δευτέρα θεωρείται "προετοιμασία" για την νηστεία. Κατά παράδοση οι νοικοκυρές αποφεύγουν να μαγειρεύουν κρέας και ψάρια. Συνηθίζουν να ψήνουν πίτες (κυρίως τυρόπιτες). Γι' αυτό η εβδομάδα ονομάστηκε "Τυρινή" ή "της Τυροφάγου".

     Επειδή για να ετοιμαστεί ο πιστός για το Πάσχα δεν αρκεί μόνο η νηστεία οι Πατέρες της Ερήμου πολύ σωστά σκέφτηκαν ότι  χρειάζεται μια πνευματική "Άσκηση". (Ίσως κάποιες ασκητικές κοινότητες να  επηρεάστηκαν από πυθαγόρειες διδασκαλίες). Έτσι σε σκήτες και μοναστήρια τη νηστεία τη συνδύασαν με πνευματική άσκηση (προσευχή, αγρυπνίες κ.ά.) που σιγά - σιγά καθιερώθηκαν και στις ενορίες των πόλεων και των χωριών. Τα μοναστήρια της Συρίας και της Αιγύπτου επηρέασαν τις αποφάσεις τοπικών Συνόδων που κατά καιρούς περιέγραψαν λεπτομερώς ακόμη και ποιες τροφές επιτρέπονται κατά τη Σαρακοστή. Ίσως η αυστηρότερη διάταξη Συνόδου είναι του 361 στη Λαοδίκεια της Μ. Ασίας Διατάζει "τέλεια ξηροφαγία" σαράντα ημερών (απαγορεύεται το μαγειρευτό φαγητό).
   Αυστηροί Μονοφυσίτες Ασκητές συνήθιζαν να μένουν νηστικοί κάθε μέρα μέχρι την "9η ώρα" (4 το απόγευμα) ή μέχρι τη δύση του ήλιου και τότε μόνο έτρωγαν κάτι πρόχειρο ("ξηροφαγία"). Το πρόγραμμα αυτό από τον 7ο αι. έγινε  δημοφιλές στις μουσουλμανικές κοινότητες. Έτσι στο Ραμαζάνι πολλοί μουσουλμάνοι τηρούν αυτό το πρόγραμμα (μένουν νηστικοί όλη μέρα και στρώνονται στο φαγητό το βράδυ, προκαλώντας προβλήματα και στομαχικές διαταραχές).

Η επιρροή των μοναστηριών στη διαμόρφωση της νηστείας της Μεγάλης Τεσσαρακοστής ενόχλησε κατά καιρούς πολλούς επισκόπους. Δεν είναι λίγοι οι Πατέρες της Εκκλησίας που αντέδρασαν στις ακρότητες της νηστείας. Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος βάζει όρια και δίνει τον σωστό τρόπο νηστείας:   
 

Γιῶργος Ἰωαννίδης