Blogs-Internet: Ελευθερία ή όχι;
Άφωνοι έμειναν ενενήντα περίπου φοιτητές κατά τη διάρκεια του μαθήματος «Ειδικά ρεπορτάζ» στο τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του Πανεπιστημίου της Αθήνας όταν ο καθηγητής του Λάμπης Ταγματάρχης, δημοσιογράφος και πρόεδρος στη συνδρομητική τηλεόραση, κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας σήκωσε μία φοιτήτρια που καθόταν στην πρώτη σειρά του αμφιθεάτρου και την φίλησε στο στόμα. Ακολούθως ζήτησε από τους φοιτητές να καταγράψουν το περιστατικό και να το στείλουν άμεσα ως ρεπορτάζ στο μέσο που υποτίθεται ότι εργάζονταν. Μόλις είχε ολοκληρωθεί εκτενέστατη συζήτηση με θέμα «Ηθικοί κανόνες στο ρεπορτάζ, ηθικά διλήμματα, εισβολή στην ιδιωτική ζωή» και είχε αναλυθεί η ανάγκη να ερευνούν σοβαρά και να ψάχνουν σε βάθος οποιοδήποτε θέμα πριν το καταγράψουν για το μέσον όπου μελλοντικά θα εργάζονται.
Οι φοιτητές όντως κατέγραψαν αυτό που είδαν και με ιδιαίτερα οξύ τρόπο καυτηρίασαν την πράξη του καθηγητή τους. Ένας μάλιστα αποχώρησε επιδεικτικά από το αμφιθέατρο σε ένδειξη διαμαρτυρίας γι’ αυτό που συνέβη στη συμφοιτήτριά του.
«Ήρθε να λυτρώσει τα σεξουαλικά του βίτσια» έγραψε ο ένας, «σεξουαλική επίθεση σε φοιτήτρια την ώρα του μαθήματος» έγραψε άλλος, «πείραμα με σεξουαλικές προεκτάσεις» συμπλήρωσε ο τρίτος. Έγινε κυριολεκτικά ο χαμός.
Ο καθηγητής άκουγε όλο το φριχτό κατηγορητήριο ατάραχος.
«Σας έχω βγάλει και φωτογραφία με το κινητό μου» του φώναξε ένας φοιτητής, «δεν φοβόσαστε ότι αύριο θα είστε πρωτοσέλιδο;» τον ρώτησε.
Ο καθηγητής σηκώθηκε και αφού ευχαρίστησε τους φοιτητές του για τη συνεργασία, τους ανακοίνωσε ότι αν δεν είναι εξαιρετικά προσεκτικοί και δεν ερευνούν αυτό που πρόκειται να γράψουν, πέρα από το γεγονός ότι δεν θα περάσουν ποτέ το μάθημά του, δεν θα μπορέσουν να γίνουν ποτέ καλοί δημοσιογράφοι. Και αμέσως άρχισε να τους απαριθμεί τα λάθη τους:
– Κανείς από τους φοιτητές-ρεπόρτερ δεν έκανε ρεπορτάζ.
– Κανείς δεν σηκώθηκε από τη θέση του να ρωτήσει το «θύμα» αν είχε κάποια σχέση με τον κ. καθηγητή, αν είχε προηγηθεί κάτι μεταξύ τους, αν είχε προκληθεί ή είχε προκαλέσει τον καθηγητή.
– Κανείς φοιτητής δεν παρατήρησε ότι η φοιτήτρια «θύμα» ήταν ένα τελείως άγνωστο σε αυτούς πρόσωπο και προφανώς δεν την είχαν ξαναδεί ποτέ στο αμφιθέατρο της σχολής.
– Κανείς φοιτητής δεν πρόσεξε ότι αυτή η φοιτήτρια, όσο κι αν έμοιαζε νέα, ήταν τουλάχιστον δέκα χρόνια μεγαλύτερή τους.
– Επειδή η φοιτήτρια «θύμα» δεν γνώριζε κανέναν, δεν μιλούσε και με κανέναν, πράγμα ασύνηθες για φοιτητικό αμφιθέατρο.
– Κανείς από τους φοιτητές δεν σκέφθηκε ότι το θέμα που μόλις είχε αναλυθεί από τον καθηγητή είχε τίτλο «Ηθικοί κανόνες στη δημοσιογραφία» και ό,τι αυτό σημαίνει.
– Κανείς δεν ρώτησε τη συμφοιτήτρια που καθόταν δίπλα στο «θύμα» αν πρόσεξε κάτι ιδιαίτερο στη συμπεριφορά του «θύματος» ή την συμπεριφορά του καθηγητή.
– Κανείς δεν φρόντισε να ρωτήσει τον καθηγητή αν είναι σύνηθες γι’ αυτόν να καταφεύγει σε ανάλογες συμπεριφορές και αν αυτή είναι μία νέα διδακτική μέθοδος.
– Τέλος, κανείς δεν φρόντισε να μάθει γιατί επιτέλους διάλεξε αυτή τη φοιτήτρια και όχι κάποια άλλη και, εν πάση περιπτώσει, αφού επρόκειτο να τον κάνουν πρωτοσέλιδο να του ζητήσουν να πει κι αυτός την άποψή του.
Το μάθημα τελείωσε. Οι φοιτητές συζητούσαν μεγαλόφωνα για το περιστατικό. Ο καθηγητής έπρεπε να αποχωρήσει γρήγορα από την αίθουσα γιατί το δίωρο της διδασκαλίας είχε τελειώσει. Σηκώθηκε, μάζεψε τα πράγματά του από την έδρα, ζήτησε από τους φοιτητές ένα λεπτό ησυχία για να τους συστήσει τη γυναίκα του, που πρώτη φορά παρακολούθησε το μάθημά του.
Ένα ενδιαφέρον άρθρο για τη δύναμη των Blog (http://www.tovima.gr/default.asp?pid=46&ct=6&artId=265464&dt=15/07/2009)
Η εκρηκτική λειτουργική σύζευξη (ή «διακλάδωση») μεταξύ πληροφορίας και διαδικτυακής τεχνολογίας ενέχει κρίσιμες διαστάσεις καθημερινής κοινωνικής επανάστασης. Η τεράστια, ανεξάντλητη και αναπόδραστη δύναμη των «weblogs» ή «blogs» (ελληνιστί ιστολόγια) γονάτισε και συνέτριψε τη στατική, ομοιογενοποιητική και μονόδρομη λογική της τηλεόρασης και της τηλεοπτικής ενημέρωσης. Τα blogs δυνητικά αναταράσσουν τα λιμνάζοντα νερά της καθημερινότητας, αναστατώνουν, ετερογενοποιούν και αποσταθεροποιούν την κοινωνία, παράγοντας συνεχώς πολλαπλές «συνεργατικές αλήθειες» και μια «μεταβλητή κοινωνική γεωμετρία». Αλλά δεν υπάρχει τίποτα πιο κοινωνικό από τα ίδια τα blogs!
Για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρώπινης επικοινωνίας το «ακροατήριο» (audience) αυτονομείται, απομαζικοποιείται, εξατομικεύεται και κινητοποιείται-ενεργοποιείται, κατά τρόπο διαλογικό-διαδραστικό, γνήσια δημοκρατικό και ουσιαστικά συμμετοχικό. Τώρα πλέον πολλοί επικοινωνούν με πολλούς και όχι ένας με έναν (π.χ. τηλέφωνο), ή ένας με πολλούς (π.χ. ραδιόφωνο, τηλεόραση): «Το Ιnternet δεν είναι μεγάφωνο, είναι συζήτηση» (J.D. Lasica). Το κλασικό δίπολο πομπός- δέκτης καταργείται, εφόσον όλοι μας γινόμαστε πομποί και δέκτες ταυτoχρόνως, συμβάλλοντας συνειδητά ή ασύνειδα στη «διαιώνιση της συζήτησης» (Ηans-Georg Gadamer).
Τα blogs καταδεικνύουν και αποδεικνύουν στην πράξη ότι η κοινωνική δυναμική δεν θα πάψει ποτέ να μας εκπλήσσει, ευχάριστα ή δυσάρεστα ( τουλάχιστον έτσι μπορούμε πάντοτε να αποφεύγουμε τη μονοτονία και… να ελπίζουμε )! Η ηνιόχηση (δηλαδή, ο ολοκληρωτικός έλεγχος από τα πάνω ) της κοινωνικής δυναμικής, υπό τη μορφή λ.χ. μιας ορθολογιστικής «επιστημονικής κοινωνικής πολιτικής», φαντάζει απολύτως ανέφικτη. Η κοινωνική δυναμική ούτε ελέγχεται, ούτε υποτάσσεται, ούτε περιστέλλεται. Το παραδοσιακό «θετικιστικό» όραμα της γραφειοκρατικής «κοινωνικής μηχανικής» (κατά τον Αuguste Comte) είναι πέρα για πέρα άπιαστο, ανεδαφικό και ουτοπικό. Για να ακριβολογούμε, αποτελεί μια γιγαντιαία φενάκη.
Μετά τη ραγδαία ανάπτυξη και διείσδυση του ευρυζωνικού Ιnternet, οι κοινωνικές πραγματικότητες παράγονται διαρκώς με ταχύτατους ρυθμούς. Πιο συγκεκριμένα, με την αθόρυβη έλευση του λεγόμενου «κοινωνικού ιστού» («social web» ή «web 2.0») δημιουργείται ταχύτατα ένα εντελώς ρευστό και αποκεντρωμένο ή ά-κεντρο παγκόσμιο «δυνητικό σύστημα» (ένα αχανές και αδόμητο σύστημα αυτο-οργανούμενων, αυτο-ρυθμιζόμενων και αυτο-εξελισσόμενων δυνητικών κοινοτήτων), το οποίο ορθώνεται καθημερινά ενάντια στο αυταρχικό, μονολογικό, αυστηρά κεντροποιημένο σύστημα της τηλεόρασης και τα απρόσωπα «μαζικά» ακροατήριά της.
Θεωρητικά, μια επικοινωνιακή συνθήκη σύμφωνα με την οποία απλώς όλοι μιλούν με όλους συνεπάγεται την απόλυτη σταθερότητα του συστήματος και την προβλέψιμη περιοδική αναπαραγωγή της κοινωνικής τάξης (μια κατάσταση δηλαδή μονότονης, ανιαρής και βαρετής κοινωνικής ισορροπίας ). Στην πραγματικότητα όμως, εντός του κυβερνοχώρου πολλοί μιλούν με πολλούς (πέρα από προκαθορισμένα δίπολα), δημιουργώντας ακατάπαυστα τοπικότητες και, άρα, εγγενώς πολύπλοκες συνθήκες ριζικού μετασχηματισμού της κοινωνικής δομής (online και offline).
Φυσικά, μιλάμε εδώ για νέες εναλλακτικές δυνατότητες κοινωνικής και πολιτικής αλλαγής, οι οποίες, ως εκ της φύσεώς τους, είναι μη γραμμικές και μη προβλέψιμες. Το σίγουρο είναι ότι το ταξίδι στην αχανή «χώρα του blogistan» θα συνεχίσει να μας γοητεύει, να μας συναρπάζει και να μας επιφυλάσσει σημαντικές εκπλήξεις, καινοτομίες και ανατροπές ( for better or for worse… )!
Ο κ. Χ. Τσέκερης είναι αναπληρωτής καθηγητής Κοινωνιολογίας στην Αστυνομική Ακαδημία και διδάσκων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
Το κουτί της Πανδώρας – 17 Φεβρουαρίου, 2009
Παρουσίαση: Κώστας Βαξεβάνης
Ο Κώστας Βαξεβάνης στο χθεσινοβραδινό «Κουτί της Πανδώρας» είχε αφιέρωμα στα ελληνικά blogs. Το θεώρησα εξαιρετικό από όλες τις απόψεις.
Δείτε το. (Διάρκεια 58 λεπτά)