ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Ορθογραφία του επίθετου στα Νέα Ελληνικά

με τη συνδρομή της φιλο-λόγου Τζίλντας Τορναζάκη


 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

Τα επίθετα σε κατηγορία παραδείγματα Εξαιρούνται τα:
-αίος παράγονται συνήθως από ουσιαστικά θηλυκά με κατάληξη -η και -α ακμή > ακμαίος
αρχή > αρχαίος
ώρα > ωραίος
νέος, ανίδεος, στέρεος
όσα λήγουν σε λέος, π.χ. φρικαλέος
όσα λήγουν σε -τέος, π.χ. προσθετέος
-ειος
προπαροξύτονα
• Όσα παράγονται από κύρια ονόματα
• Όσα παράγονται από ονόματα ζώων
• Όσα παράγονται από λέξεις που έχουν θέμα ε
• Όσα τελειώνουν σε -γειος (παράγωγο της λέξης γη)
• Αβερώφειος, Τοσίτσειος
• πρόβειος, βόειος
• τέλειος, βασίλειος
• υδρόγειος, Μεσόγειος
πλάγιος, ίσιος, όρθιος
-είος
παροξύτονα
  αστείος, θείος γελοίος, κρύος
-ειρος Όσα έχουν ως δεύτερο συνθετικό τη λέξη πείρα έμπειρος, άπειρος  
-ηλός   σιωπηλός, χαμηλός δειλός, ψιλός (= λεπτός, γυμνός)
-ηρός   πονηρός, αιχμηρός, ζωηρός, τολμηρός αλμυρός, αργυρός, βδελυρός, βλοσυρός, γλαφυρός, ισχυρός, οχυρός, πορφυρός
-ητός   ψητός, τρυπητός, τηγανητός λυτός, χυτός, διττός
-ικός   μαγικός, μυθικός, μαθητικός

δανεικός, γλυκός, θηλυκός
και τα σύνθετα με τη λέξη οίκος : κάτοικος, ένοικος

-ιμος   άτιμος, βάσιμος, μόνιμος δίδυμος, έρημος, έτοιμος
όσα έχουν σαν δεύτερο συνθετικό τις λέξεις:
θυμός (εύθυμος)
όνομα (επώνυμος)
σήμα (επίσημος)
σχήμα άσχημος)
δήμος (απόδημος)
φήμη (περίφημος)
-ινος -ινός   ξύλινος, πέτρινος, πράσινος, χάρτινος ελεεινός, επικίνδυνος, κλεινός, ορεινός, σκοτεινός, ταπεινός, υγιεινός, φωτεινός υπεύθυνος - ανεύθυνος
φτηνός
-ίσιμος   νηστίσιμος, υπολογίσιμος Εξαιρούνται όσα προέρχονται από συνηρημένα ρήματα β΄ συζυγίας π.χ. κατοικώ - κατοικήσιμος
και το αρτύσιμος
-ίσιος   βουνίσιος, αρνίσιος ετήσιος, ημερήσιος, γνήσιος, Ιθακήσιος, Μιλήσιος
-οιος  -οίος 
-οιός
  όμοιος
Όσα τελειώνουν σε -ποιός (από το ρήμα ποιώ) π.χ. επιπλοποιός, φαρμακοποιός, ειρηνοποιός
 
-οιρος   Όσα έχουν σαν δεύτερο συνθετικό τη λέξη μοίρα, π.χ. άμοιρος, καλόμοιρος  
-ότερος (συγκριτικός βαθμός)   ψηλότερος, στερεότερος, νεότερος όσα προέρχονται από τις λέξεις:
άνω (ανώτερος)
κάτω (κατώτερος)
άπω (απώτερος)
-ύτερος (συγκριτικός βαθμός)   πλατύτερος, μεγαλύτερος  
-ώδης   υποτυπώδης, στοιχειώδης  
-ώος   αθώος, σώος, κεντρώος  
-ωπός   αγριωπός, χαρωπός  
-ωτός   θολωτός, μεταξωτός, φτερωτός, καμαρωτός  

 



Βιβλιογραφία

 

bullet

Γραμματική Νέας Ελληνικής Γλώσσας Α', Β' Γ' Γυμνασίου, Σωφρόνης Χατζησαββίδης - Αθανασία Χατζησαββίδου, ΟΕΔΒ, Αθήνα, Έκδοση Α, 2011

bullet

Νεοελληνική Γραμματική, Μανόλης Τριανταφυλλίδης, ΟΕΣΒ, Αθήνα, 1941

bullet

Γραμματική της Ελληνικής Γλώσσας, David Holton - Peter Mackridge - Ειρήνη Φιλιππάκη-Warburton, Πατάκης, Αθήνα, 1999

bullet

Γραμματική της Νέας Ελληνικής, Χρ. Κλαίρης - Γ. Μπαμπινιώτης, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2005

bullet

Γραμματική Ε, Στ Δημοτικού, Ειρήνη Φιλιππάκη-Warburton - Μιχ. Γεωργιαφέντης - Γεώργιος Κοτζόγλου - Μαργαρίτα Λουκά, ΟΕΔΒ, Αθήνα

bullet

Εφαρμοσμένη Γραμματική της Δημοτικής και Συντακτικό, Γιάννη Β. Παπαναστασίου, Αθήνα, 1989

bullet

Συντακτικό της Νέας Ελληνικής, ΟΕΔΒ, Αθήνα, 1996, κα' έκδοση

bullet

Νεοελληνική Γλώσσα Α' Γυμνασίου, Γιάννης Παπαθανασίου, εκδ. Χαζτηθωμά, Θεσσαλονίκη, 2006

bullet

Νεοελληνική Γλώσσα Β' Γυμνασίου, Γιάννης Παπαθανασίου, εκδ. Χαζτηθωμά, Θεσσαλονίκη, 2006

bullet

Νεοελληνική Γλώσσα Γ' Γυμνασίου, Γιάννης Παπαθανασίου, εκδ. Χαζτηθωμά, Θεσσαλονίκη, 2006