Είσοδος Λογοτεχνία Λογοτεχνία Α' Γυμν. Απαγγελία Ποίησης Τραγούδια για την 'Αλωση Τραγούδια για την Ξενιτιά Νανουρίσματα Λογοτεχνικά Κείμενα Λογοτεχνικό ιστολόγιο Βιογραφίες

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ


• O ANΘPΩΠOΣ KAI H ΦYΣH - ΠOΛΗ-YΠΑΙΘΡOΣ
Γεώργιος Δροσίνης, «Θαλασσινά τραγούδια»
Γιάννης Ρίτσος και Οδυσσέας Ελύτης», «Τζιτζίκια...»
Ίταλο Καλβίνο, «Μανιτάρια στην πόλη»
• ΛΑOΓΡΑΦΙΚΑ
Λαϊκό παραμύθι, «Το πιο γλυκό ψωμί»
Αντώνης Μόλλας, «Η πείνα του Καραγκιόζη»
Δημοτικό τραγούδι, «Ύπνε μου κι έπαρέ μου το»
Μαρία Ιορδανίδου, «Τα φαντάσματα»
Κοσμάς Πολίτης, «Τα τσερκένια»
• ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ
Άγγελος Σικελιανός, «Της μάνας μου»
Εμμανουήλ Ροΐδης, «Η εορτή του πατρός μου»
Λάμπρος Πορφύρας, «Το στερνό παραμύθι»
Λέων Τολστόι, «Ο παππούς και το εγγονάκι»
Ζωρζ Σαρή, «Νινέτ»
Τούλα Τίγκα, «Τα πράγματα στρώνουν περισσότερο»
• ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΖΩΗ
Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, «Στην Παναγία τη Σαλονικιά»
Κ.Π. Καβάφης, «Δέησις»
Στράτης Μυριβήλης, «Η λιτανεία»
Κάρολος Ντίκενς, «Παραμονή Χριστουγέννων»
Παντελής Καλιότσος, «Πασχαλινή ιστορία»
• EΘNIKH ZΩH
Κλέφτικο τραγούδι, «Ένας αϊτός περήφανος»
Γιάννης Βλαχογιάννης, «Η έξοδο»
Παντελής Πρεβελάκης, «Ο Κρητικός – Η Πολιτεία»
Γιώργος Θεοτοκάς, «Ανήμερα της 28ης Οκτωβρίου»
Δημήτρης Ψαθάς, «Ο πιτσιρίκοι»
Κύπρος Χρυσάνθης, «17 του Νοέμβρη 1973»
ΠΑΛΑΙOTEΡΕΣ ΜOΡΦΕΣ ΖΩΗΣ
• Κώστας Κρυστάλλης, «Ηλιοβασίλεμα»
Νίκος Καζαντζάκης, «Η Νέα Παιδαγωγική»
Νίκος Θέμελης, «Η αφήγηση του αρχιμάστορα»
Ευγενία Φακίνου, «Η ζωή στη Σύμη»
Ντίνος Δημόπουλος, «Ο Σαρλό και το αθάνατο νερό»
• ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
Νάνος Βαλαωρίτης, «Με πλοίο»
Κώστας Ουράνης, «Το θέλγητρο της
Τατιάνα Γκρίτση-Μιλλιέξ, «Oδοιπορικό στην Ινδία»
Τζων Φώουλς, «Κοιτώντας την Αθήνα»
Μιχάλης Γκανάς, «Γυάλινα Γιάννινα»
• Η ΑΠOΔΗΜΙΑ - O ΚΑΗΜOΣ ΤΗΣ ΞΕΝΙΤΙΑΣ...
Ιωάννης Βηλαράς, «Πουλάκι»
Γιώργος Θεοτοκάς, «Ο Δημοτικός Κήπος του Ταξιμιού»
Διδώ Σωτηρίου, «Ταξίδι χωρίς επιστροφή»
Θ. Βαλτινός, «Η καλή μέρα απ’ το πρωί φαίνεται»
Μ. Κλιάφα, «O δρόμος για τον Παράδεισο είναι μακρύς»
• ΑΘΛΗΤΙΣΜOΣ
Κωστής Παλαμάς, «O Oλυμπιακός ύμνος»
Πέτρος Χάρης, «Δρόμος 100 μέτρων»
Αγγελική Βαρελλά, «Η νίκη του Σπύρου Λούη»
• Η ΑΓΑΠΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΜΑΣ • OΙ ΦΙΛΙΚOΙ...
Ειρήνη Μάρρα, «Τα κόκκινα λουστρίνια»
Δημοτικό τραγούδι, «Κόρη που λάμπει»
Λίτσα Ψαραύτη, «Ο Κωνσταντής»
Γιάννης Ρίτσος, «Πρωινό άστρο»
Αργύρης Εφταλιώτης, «Αγάπης λόγια»
Οδυσσέας Ελύτης, «Όλα τα πήρε το καλοκαί...»
Όσκαρ Ουάιλντ, «Ο πιστός φίλος»
Μιμίκα Κρανάκη, «Ένα τόπι χρωματιστό»
• Η ΒΙOΠΑΛΗ - ΤO ΑΓΩΝΙΣΤΙΚO ΠΝΕYΜΑ ΤOY ΑΝΘΡΩΠOY
Λαϊκό παραμύθι, «O φτωχός και τα γρόσια»
Τ. Άγρας & Ν. Βρετάκος, «Το ξανθό...
Άντον Τσέχωφ, «O Βάνκας»
Μαρία Πυλιώτου, «Λεώνη»
• ΠΡOΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣYΓΧΡOΝΗΣ ΖΩΗΣ
Αντώνης Σαμαράκης, «Γραφείον ιδεών»
Λουίς Σεπούλβεδα, «Το μαύρο κύμα»
Κρίτων Αθανασούλης, «Παράπονο σκύλου»
Ελένη Σαραντίτη, «Όπως τα βλέπει κανείς…»
• OΙ ΦΙΛOΙ ΜΑΣ ΤΑ ΖΩΑ
Ανδρέας Καρκαβίτσας, «Το μνήμα της μάνας»
Γρηγόριος Ξενόπουλος, «Η γάτα του παπά»
Ηλίας Βενέζης, «Η Δάφνη»
Λιλή Ζωγράφου, «Στρίγκλα και καλλονή»
Γιώργος Σκαμπαρδώνης, «Η Βαγγελιώ-δεν-είσαι-εντάξει»
Τζακ Λόντον, «O αδάμαστος»


Κρίτων Αθανασούλης Βιογραφικό σημείωμα [πηγή: Εθνικό Κέντρο Βιβλίου]

Παράπονο σκύλου

O ποιητής παρουσιάζει με ρεαλιστικό τρόπο τη μαρτυρική ζωή ενός αδέσποτου σκύλου. Σε ένα δεύτερο όμως επίπεδο, με αλληγορικό τρόπο, προβάλλει την εικόνα των περιθωριοποιημένων και εγκαταλειμμένων ανθρώπων της εποχής μας, συγκρίνοντας τη ζωή τους με αυτή των σκύλων.

Έχω την όψη ανθρώπου και την καρδιά ενός σκύλου.
Φαίνεται θα ’μαι εγκαταλελειμμένο σκυλί, πεινασμένο
που η γειτονιά το ξέρει και τ’ αποδιώχνει με βία.
Γι’ αυτό τους ανθρώπους κοιτάζω στα χέρια.
Μέρα και νύχτα ο καιρός μέσα μου αλλάζει,
η ψυχή μου ντύνεται, γδύνεται, βρέχεται, υποφέρει.
Αν προσέξεις, το βλέμμα μου είναι σκυλίσιο.
Κατεβαίνει ένα υγρό παράπονο από τα μάτια μου
γιατί έλειψεν ο Κύριός μου. Έξω από την εκκλησιά
περιμένω να βγει. O Κύριός μου ας ήταν.
Κόσμος πολύς, ευλογημένος, με τα καλά του ντυμένος
μ’ απομακρύνει. Μα ο Κύριός μου δε βγαίνει. Έτσι
κυλάει η ζωή μου περιμένοντας από γωνιά σε γωνιά
από όνειρο σ’ όνειρο. Δεν έχω δύναμη άλλη απ’ την δύναμη να περιμένω.
Όμως μια μέρα της συνοικίας τα παιδιά, στην ουρά μου
τον τενεκέ δέσαν των σκουπιδιών. Έτρεχα αγκομαχώντας.
Τέλος αποσύρθηκα κάτω από τον τσίγκο της γειτονιάς
που η βροχή τον κεντούσε. Άκουγα πάνω τα βήματά της.
Σα να κοιμόμουν, σαν να ονειρευόμουν εγώ το εγκαταλελειμένο σκυλί
μου ήρθε να κλάψω. Όχι βέβαια για μένα που από κει
θα μ’ έδιωχναν πάλι. Αλλά γιατί δε θ’ άκουγα τα βήματα της βροχής
που μ’ έκαναν να ελπίζω πως έρχεται ο Κύριός μου.

 

Η ελληνική ποίηση ανθολογημένη, τόμ. 5,
επιμέλεια Μ. Αυγέρης, Μ.Μ. Παπαϊωάννου, Θ. Σταύρου, Kυψέλη

207


ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

  • 1. Σχολιάστε τον πρώτο στίχο του ποιήματος. Τι σημαίνει η φράση «καρδιά σκύλου»;
  • 2. Στο πρόσωπο του αφηγητή συγχέονται σκόπιμα τα χαρακτηριστικά ανθρώπου και σκύλου. Μπορείτε να τα εντοπίσετε;
  • 3. Σε ποια σημεία του ποιήματος-παράπονου διαφαίνεται κάποια αισιόδοξη αγωνιστική διάθεση;
  • 4. Τι σημαίνουν οι φράσεις «σκυλίσια ζωή» και «πάω σαν το σκυλί στ’ αμπέλι»; Σε ποιες περιπτώσεις χρησιμοποιούνται; Βρείτε κι άλλες ανάλογες εκφράσεις με ζώα.


ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ

  • 1. Συγκεντρώστε πληροφορίες για το κοινωνικό φαινόμενο των εγκαταλειμμένων και περιθωριοποιημένων ατόμων, ειδικά στα μεγάλα αστικά κέντρα (άνθρωποι που κοιμούνται σε παγκάκια, ζητιάνοι κ.ά.). Απευθυνθείτε στα ειδικά γραφεία του δήμου της περιοχής σας και πληροφορηθείτε για τα προγράμματα πρόνοιας και στήριξης αυτών των ανθρώπων.
        Άνθρωποι. Άστεγοι (βίντεο) [πηγή: Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ] Άνθρωποι. Άστεγοι (βίντεο) [πηγή: Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ]
  • 2. Yπάρχει τελευταία στη χώρα μας αυξανόμενη ευαισθητοποίηση στο θέμα των αδέσποτων σκύλων. Βρείτε και διαβάστε το Νόμο 3170/2003 που αφορά την προστασία τους, και ανταλλάξτε μέσα στην τάξη απόψεις γύρω από το θέμα αυτό.
        Και τα ζώα έχουν δικαιώματα (βίντεο) [πηγή: Εκπαιδευτική Τηλεόραση] Και τα ζώα έχουν δικαιώματα (βίντεο) [πηγή: Εκπαιδευτική Τηλεόραση]
        Διάβασε το νόμο 3170/2003 Ο νόμος 3170/2003

Διονύσιος Τσόκος, Μικρός οδηγεί τυφλό αγωνιστή

Διονύσιος Τσόκος, Μικρός οδηγεί τυφλό αγωνιστή
Δείτε τον πίνακα σε μεγαλύτερη ανάλυση στην Εθνική Πινακοθήκη


Κρίτων Αθανασούλης (1916-1979) Ekebi


Κρίτων Αθανασούλης

Διάβασε για τη ζωή και το έργο του εδώ. Κατέβασε σύντομο βιογραφικό


Θεματικά κέντρα
Άστεγοι και περιθωριοποιημένοι άνθρωποι.
Σύγχρονη επαιτεία: συμπεριφορά των ανθρώπων απέναντι στους ζητιάνους.
Αδέσποτα ζώα: συμπεριφορά των ανθρώπων απέναντί τους.

Ενδεικτική ερμηνευτική προσέγγιση
Το περιεχόμενο του ποιήματος αποτελεί το σπαρακτικό μονόλογο ενός εξαθλιωμένου και περιθωριοποιημένου ανθρώπου. Το πρόσωπο που μονολογεί ταυτίζει τον εαυτό του με αδέσποτο σκύλο, αφού η ζωή του έχει τις ίδιες δυσκολίες με τη σκυλίσια ζωή: πείνα, βία, σκληρότητα, δυστυχία, μοναξιά. Οι άνθρωποι αδιαφορούν μπροστά στη δυστυχία του («κόσμος πολύς... απομακρύνει»), κάποτε μάλιστα την επιτείνουν με τη σκληρότητά τους («όμως μια μέρα... αγκομαχώντας»).

Ιδιαίτερα πρέπει να προσεχτεί η παρουσία (4 φορές) της λέξης «Κύριος», η οποία στην περίπτωση του σκύλου σημαίνει αφεντικό - προστάτης και στην περίπτωση του ανθρώπου Θεός - προστάτης.

Οι ποιητικές εικόνες, ιδιαίτερα σκληρές αλλά ρεαλιστικές, επιδιώκουν να αφυπνίσουν συνειδήσεις και να καλλιεργήσουν αισθήματα αλληλεγγύης προς τους αποσυνάγωγους συνανθρώπους μας.

Αξίζει επίσης να παρατηρήσουν οι μαθητές ότι το ποιητικό υποκείμενο συνεχίζει να ελπίζει σε ένα καλύτερο αύριο («Έτσι κυλάει η ζωή μου... να περιμένω») και να επιστρατεύει τις όποιες δυνάμεις του («...τη δύναμη να περιμένω»), για να επιβιώνει.


Πολύ ενδιαφέρον για τα φιλοζωικά αισθήματα είναι το επίσης καταγγελτικό κείμενο του Ανδρέα Λασκαράτου «Απομνημονεύματα ενός γαϊδάρου» (Ανδρέα Λασκαράτου, Άπαντα, τόμ. Β', Άτλας, Αθήνα 1959, σ. 236-243), όπου μεταξύ άλλων διαβάζουμε: [...]

Με τι καρδιά εγκρέμισε το ζω του από το βράχο! Εκείνο του το ζω που για τόσους χρόνους εστάθηκε σύντροφος του! και τι σύντροφος! Σύντροφος πιστός, οπού τον έθρεφε με τη δουλειά του και με τους μόχθους του!... και τώρα ναν τον γκρεμίσει από το βράχο τον δύστυχον τον γέροντα, επειδή γέροντας και δεν εμπόρηε περσσότερο να δουλέψη!...

Μ' αχ, ανθρώποι, αν ήτον και η ψυχή σας
ν' αξίζη την ανθρώπινη μορφή σας,
δεν ήθελ' είσθε ανθρώπινα θηρία,
με όξου ανθρωπιά, και μέσα χτηνωδία. [...]


Κρίτων Αθανασούλης
στο ΕΚΕΒΙ Βιογραφικό σημείωμα [πηγή: Εθνικό Κέντρο Βιβλίου]
στο Βιβλιοnet Βιβλιοnet
στη Βικιπαίδεια Βικιπαίδεια

Διονύσιος Τσόκος
στην Εθνική Πινακοθήκη Διονύσιος Τσόκος
στο paleta art Διονύσιος Τσόκος, Διονύσιος Τσόκος
Βικιπαίδεια Βικιπαίδεια
artnet artnet
Η δολοφονία του Καποδίστρια σε υψηλή ανάλυση στο Google Art & Culture Google
«Η Σχολή του Μoνάχου», άρθρο από την Ανδριανή Αμπάβη στο art magazine art magazine
«Η Γέννηση της Νεότερης Ελληνικής Ζωγραφικής», άρθρο από την Νάνσυ Μπαλούτογλου στο art magazine art magazine

Ήρωες

 

Τόπος

 

Χρόνος

 

Γλώσσα

 

Στίχος-Μέτρο

 

Ενότητες

 

Το σχόλιό σας...