Είσοδος Λογοτεχνία Λογοτεχνία Α' Γυμν. Απαγγελία Ποίησης Τραγούδια για την 'Αλωση Τραγούδια για την Ξενιτιά Νανουρίσματα Λογοτεχνικά Κείμενα Λογοτεχνικό ιστολόγιο Βιογραφίες

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ


• O ANΘPΩΠOΣ KAI H ΦYΣH - ΠOΛΗ-YΠΑΙΘΡOΣ
Γεώργιος Δροσίνης, «Θαλασσινά τραγούδια»
Γιάννης Ρίτσος και Οδυσσέας Ελύτης», «Τζιτζίκια...»
Ίταλο Καλβίνο, «Μανιτάρια στην πόλη»
• ΛΑOΓΡΑΦΙΚΑ
Λαϊκό παραμύθι, «Το πιο γλυκό ψωμί»
Αντώνης Μόλλας, «Η πείνα του Καραγκιόζη»
Δημοτικό τραγούδι, «Ύπνε μου κι έπαρέ μου το»
Μαρία Ιορδανίδου, «Τα φαντάσματα»
Κοσμάς Πολίτης, «Τα τσερκένια»
• ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ
Άγγελος Σικελιανός, «Της μάνας μου»
Εμμανουήλ Ροΐδης, «Η εορτή του πατρός μου»
Λάμπρος Πορφύρας, «Το στερνό παραμύθι»
Λέων Τολστόι, «Ο παππούς και το εγγονάκι»
Ζωρζ Σαρή, «Νινέτ»
Τούλα Τίγκα, «Τα πράγματα στρώνουν περισσότερο»
• ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΖΩΗ
Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, «Στην Παναγία τη Σαλονικιά»
Κ.Π. Καβάφης, «Δέησις»
Στράτης Μυριβήλης, «Η λιτανεία»
Κάρολος Ντίκενς, «Παραμονή Χριστουγέννων»
Παντελής Καλιότσος, «Πασχαλινή ιστορία»
• EΘNIKH ZΩH
Κλέφτικο τραγούδι, «Ένας αϊτός περήφανος»
Γιάννης Βλαχογιάννης, «Η έξοδο»
Παντελής Πρεβελάκης, «Ο Κρητικός – Η Πολιτεία»
Γιώργος Θεοτοκάς, «Ανήμερα της 28ης Οκτωβρίου»
Δημήτρης Ψαθάς, «Ο πιτσιρίκοι»
Κύπρος Χρυσάνθης, «17 του Νοέμβρη 1973»
ΠΑΛΑΙOTEΡΕΣ ΜOΡΦΕΣ ΖΩΗΣ
• Κώστας Κρυστάλλης, «Ηλιοβασίλεμα»
Νίκος Καζαντζάκης, «Η Νέα Παιδαγωγική»
Νίκος Θέμελης, «Η αφήγηση του αρχιμάστορα»
Ευγενία Φακίνου, «Η ζωή στη Σύμη»
Ντίνος Δημόπουλος, «Ο Σαρλό και το αθάνατο νερό»
• ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
Νάνος Βαλαωρίτης, «Με πλοίο»
Κώστας Ουράνης, «Το θέλγητρο της
Τατιάνα Γκρίτση-Μιλλιέξ, «Oδοιπορικό στην Ινδία»
Τζων Φώουλς, «Κοιτώντας την Αθήνα»
Μιχάλης Γκανάς, «Γυάλινα Γιάννινα»
• Η ΑΠOΔΗΜΙΑ - O ΚΑΗΜOΣ ΤΗΣ ΞΕΝΙΤΙΑΣ...
Ιωάννης Βηλαράς, «Πουλάκι»
Γιώργος Θεοτοκάς, «Ο Δημοτικός Κήπος του Ταξιμιού»
Διδώ Σωτηρίου, «Ταξίδι χωρίς επιστροφή»
Θ. Βαλτινός, «Η καλή μέρα απ’ το πρωί φαίνεται»
Μ. Κλιάφα, «O δρόμος για τον Παράδεισο είναι μακρύς»
• ΑΘΛΗΤΙΣΜOΣ
Κωστής Παλαμάς, «O Oλυμπιακός ύμνος»
Πέτρος Χάρης, «Δρόμος 100 μέτρων»
Αγγελική Βαρελλά, «Η νίκη του Σπύρου Λούη»
• Η ΑΓΑΠΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΜΑΣ • OΙ ΦΙΛΙΚOΙ...
Ειρήνη Μάρρα, «Τα κόκκινα λουστρίνια»
Δημοτικό τραγούδι, «Κόρη που λάμπει»
Λίτσα Ψαραύτη, «Ο Κωνσταντής»
Γιάννης Ρίτσος, «Πρωινό άστρο»
Αργύρης Εφταλιώτης, «Αγάπης λόγια»
Οδυσσέας Ελύτης, «Όλα τα πήρε το καλοκαί...»
Όσκαρ Ουάιλντ, «Ο πιστός φίλος»
Μιμίκα Κρανάκη, «Ένα τόπι χρωματιστό»
• Η ΒΙOΠΑΛΗ - ΤO ΑΓΩΝΙΣΤΙΚO ΠΝΕYΜΑ ΤOY ΑΝΘΡΩΠOY
Λαϊκό παραμύθι, «O φτωχός και τα γρόσια»
Τ. Άγρας & Ν. Βρετάκος, «Το ξανθό...
Άντον Τσέχωφ, «O Βάνκας»
Μαρία Πυλιώτου, «Λεώνη»
• ΠΡOΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣYΓΧΡOΝΗΣ ΖΩΗΣ
Αντώνης Σαμαράκης, «Γραφείον ιδεών»
Λουίς Σεπούλβεδα, «Το μαύρο κύμα»
Κρίτων Αθανασούλης, «Παράπονο σκύλου»
Ελένη Σαραντίτη, «Όπως τα βλέπει κανείς…»
• OΙ ΦΙΛOΙ ΜΑΣ ΤΑ ΖΩΑ
Ανδρέας Καρκαβίτσας, «Το μνήμα της μάνας»
Γρηγόριος Ξενόπουλος, «Η γάτα του παπά»
Ηλίας Βενέζης, «Η Δάφνη»
Λιλή Ζωγράφου, «Στρίγκλα και καλλονή»
Γιώργος Σκαμπαρδώνης, «Η Βαγγελιώ-δεν-είσαι-εντάξει»
Τζακ Λόντον, «O αδάμαστος»


Γεώργιος Δροσίνης
 Bιογραφικό σημείωμα [πηγή: Εθνικό Κέντρο Βιβλίου]

Θαλασσινά τραγούδια

Το ποίημα που ακολουθεί προέρχεται από τη συλλογή Ειδύλλια η οποία εκδόθηκε το 1884 και άσκησε σημαντική επίδραση στην ποίηση της εποχής με τις νέες εικόνες που έφερνε από την ελληνική φύση, από τον αγροτικό και το νησιωτικό χώρο. Στις εικόνες του συγκεκριμένου ποιήματος κυριαρχεί η ειδυλλιακή διάσταση και η αρμονική συνύπαρξη όλων των μερών του θαλασσινού τοπίου.

Kωνσταντίνος Παρθένης, Tο λιμάνι της Kαλαμάτας

Kωνσταντίνος Παρθένης, Tο λιμάνι της Kαλαμάτας
Δείτε την ταινία παρουσίασης του πίνακα από την Εθνική Πινακοθήκη

Γλυκά φυσά ο μπάτης,
η θάλασσα δροσίζεται,
στα γαλανά νερά της
ο ήλιος καθρεφτίζεται·
και λες πως παίζουν μ’ έρωτα
πετώντας δίχως έννοια
ψαράκια χρυσοφτέρωτα
σε κύματ’ ασημένια.

Στου καραβιού το πλάι
ένα τρελό δελφίνι
γοργόφτερο πετάει
και πίσω μάς αφήνει.
και σαν να καμαρώνεται
της θάλασσας το άτι
με τους αφρούς του ζώνεται
και μας γυρνά την πλάτη.

Χιονοπλασμένοι γλάροι,
πόχουν φτερούγια ατίμητα
και για κανένα ψάρι
τα μάτια τους ακοίμητα,
στα ξάρτια τριγυρίζοντας
ακούραστοι πετούνε
ή με χαρά σφυρίζοντας
στο πέλαγος βουτούνε.

Και γύρω καραβάκια
στη θάλασσ’ αρμενίζουν
σαν άσπρα προβατάκια
που βόσκοντας γυρίζουν
με χαρωπά πηδήματα
στους κάμπους όλη μέρα,
κι έχουν βοσκή τα κύματα,
βοσκό τους τον αέρα.

Λ. Πολίτη,
Ποιητική Ανθολογία, τόμ. 6, Δωδώνη

Παράλληλα Κείμενα, Υλικό
Να σ' αγναντεύω θάλασσα
Οδ. Ελύτη, «Του Αιγαίου. ΙΙ» Οδ. Ελύτη, «Του Αιγαίου. ΙΙ»
Θαλασσογραφίες [πηγή: Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας, Μουσείο Γ. Ι. Κατσίγρα] Θαλασσογραφίες [πηγή: Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας, Μουσείο Γ. Ι. Κατσίγρα]

Λεξιλόγιο

*μπάτης: ελαφρό θαλασσινό αεράκι, αύρα *άτι: άλογο *ζώνεται: τυλίγεται *πόχουν: που έχουν *ατίμητα: ανεκτίμητα *ξάρτια: τα σκοινιά των πλοίων που στηρίζουν τα πανιά

 

8


ΕΡΓΑΣΙΕΣ

  • 1. Σε κάθε στροφή κυριαρχεί μια μορφή του θαλασσινού κόσμου. Bρείτε ποια είναι αυτή σε κάθε περίπτωση και περιγράψτε τη συμπεριφορά της.
  • 2. Στην τελευταία στροφή συμπλέκονται δύο διαφορετικοί κόσμοι. Eντοπίστε τους και περιγράψτε τον τρόπο με τον οποίο ο ποιητής συσχετίζει αυτούς τους δύο κόσμους.
  • 3. Τα εκφραστικά μέσα που κυριαρχούν στο ποίημα είναι τα επίθετα, τα υποκοριστικά, οι μεταφορές. Βρείτε μερικά από αυτά. Συζητήστε επίσης τη στιχουργική και την ομοιοκαταληξία του.


ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

  • 1. Αναζητήστε στην αρχαία ελληνική μυθολογία μύθους που να αναφέρονται στα δελφίνια και στη σχέση τους με τους ανθρώπους. Ζητήστε και από τον καθηγητή της Βιολογίας να σας μιλήσει για τα γνωρίσματα και τη συμπεριφορά των δελφινιών.
  • 2. Ζωγραφίστε μια εικόνα από αυτές που περιγράφονται στο ποίημα. Μπορείτε στη συνέχεια να φτιάξετε με τις εικόνες σας έναν πίνακα-κολάζ και να στολίσετε την τάξη σας.



Πρόσθετες διαθεματικές εργασίες
1. Με αφορμή την εικόνα του δελφινιού, που κυριαρχεί στη δεύτερη στροφή του ανθολογημένου ποιήματος, μπορεί να ανατεθεί στους μαθητές να αφηγηθούν τις εντυπώσεις που τους προκάλεσαν ταινίες αναφερόμενες στις σχέσεις ανηλίκων ή παιδιών με δελφίνια, φάλαινες κ.ά. (προσφέρεται, για παράδειγμα, η ταινία Ελευθερώστε το Γουίλι).
2. Να προταθεί στους μαθητές να ακούσουν το δίσκο του Μάνου Χατζιδάκι Θαλασσογραφίες και να αφηγηθούν ή να γράψουν τις εντυπώσεις και τα συναισθήματα που τους προκάλεσε η ακρόαση αυτή. Η ίδια δραστηριότητα μπορεί να επαναληφθεί και για τις Μικρές Κυκλάδες του Μίκη Θεοδωράκη (σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη), αλλά και για τον Σταυρό του Νότου του Θάνου Μικρούτσικου (σε ποίηση Νίκου Καββαδία).

Νικόλαος Λύτρας, Βάρκα με πανί

Νικόλαος Λύτρας, Βάρκα με πανί
Δείτε την ταινία παρουσίασης του πίνακα από την Εθνική Πινακοθήκη


 

Γεώργιος Δροσίνης (1859-1911)


Γεώργιος Δροσίνης

Διάβασε για τη ζωή και το έργο του εδώ.

Θεματικά κέντρα
Ελληνική θάλασσα: ήρεμη, ζωηρή, ειδυλλιακή.
O κόσμος της θάλασσας: ψάρια, δελφίνια, πουλιά, ναυτικοί, βαρκάρηδες.
Τέχνη και θάλασσα: το υγρό στοιχείο ως πηγή έμπνευσης στη λογοτεχνία.

Ενδεικτική ερμηνευτική προσέγγιση
Το ποίημα αποτελείται από μια σειρά ειδυλλιακών εικόνων, η καθεμιά από τις οποίες θα μπορούσε να αποτελεί θέμα για θαλασσογραφίες: πανδαισία χρωμάτων, ειρηνική συνύπαρξη των θαλασσινών οργανισμών με τους ανθρώπους.

Όπως σημειώνεται και στο εισαγωγικό σημείωμα, η συλλογή Ειδύλλια (1884), από όπου προέρχεται το συγκεκριμένο απόσπασμα, άσκησε, σύμφωνα με την άποψη του Κωστή Παλαμά, σημαντική επίδραση στην ποίηση της Γενιάς του 1880, γιατί αξιοποίησε για πρώτη φορά με τόσο συστηματικό τρόπο θέματα από την ελληνική φύση, αγροτική και θαλασσινή - νησιωτική. Τη σύζευξη των δύο κόσμων τη διακρίνουμε καθαρά στην εικόνα της τελευταίας στροφής, όπου ο θαλάσσιος χώρος ταυτίζεται εικαστικά με τον χώρο της στεριάς (ορεινό - κτηνοτροφικό) χάρη στην παρομοίωση.

Το ποίημα είναι γραμμένο σε ιαμβικούς επτασύλλαβους και οκτασύλλαβους στίχους και η ομοιοκαταληξία κάθε οκτάστιχης στροφής ακολουθεί την εξής πλεκτή δομή: αβαβγδγδ. Με αφετηρία αυτά τα στοιχεία μπορούν να συζητηθούν ζητήματα μέτρου και στιχουργικής, που χαρακτηρίζουν ένα μεγάλο μέρος της παραδοσιακής νεοελληνικής ποίησης.


Γεώργιος Δροσίνης
ΕΚΕΒΙ Bιογραφικό σημείωμα [πηγή: Εθνικό Κέντρο Βιβλίου]
Βικιπαίδεια Δροσίνης Γ.
Ψηφίδες, Πρόσωπα και θέματα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας ψηφίδες
ΠΟ.Θ.Ε.Γ. Δροσίνης
Άκουσε το τραγούδι «Ετίναξε την ανθισμένη αμυγδαλιά» σε ποίηση Γ. Δροσίνη αμυγδαλιά

Κωνσταντίνος Παρθένης:
στην Εθνική Πινακοθήκη ΑΚΡΙΘΑΚΗΣ, ε.π.
στο Τελόγλειο Ίδρυμα Τεχνών Α.Π.Θ. Παρθένης
στη ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΛΑΡΙΣΑΣ ΜΟΥΣΕΙΟ Γ.Ι. ΚΑΤΣΙΓΡΑ Παρθένης
στο paleta art Παρθένης, Παρθένης,
στο artnet Παρθένης
στο ΝΙΚΙΑΣ Παρθένης
στο Google Art & Culture Παρθένης, Google
στο wiki art Παρθένης, wiki

Νίκος Λύτρας:
στην Εθνική Πινακοθήκη Νίκος Λύτρας,
στη Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας Νίκος Λύτρας,
στο paleta art Νίκος Λύτρας Νίκος Λύτρας
στο wiki art Λύτρας, wiki art


Ήρωες

 

Τόπος

 

Χρόνος

 

Γλώσσα

 

Στίχος-Μέτρο

 

Ενότητες

 

Το σχόλιό σας...