8 9 E Δ

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ


8

Γεώργιος Δροσίνης

Θαλασσινά τραγούδια

Το ποίημα που ακολουθεί προέρχεται από τη συλλογή Ειδύλλια η οποία εκδόθηκε το 1884 και άσκησε σημαντική επίδραση στην ποίηση της εποχής με τις νέες εικόνες που έφερνε από την ελληνική φύση, από τον αγροτικό και τον νησιωτικό χώρο. Στις εικόνες του συγκεκριμένου ποιήματος κυριαρχεί η ειδυλλιακή διάσταση και η αρμονική συνύπαρξη όλων των μερών του θαλασσινού τοπίου.

Kωνσταντίνος Παρθένης, Tο λιμάνι της Kαλαμάτας

Kωνσταντίνος Παρθένης, Tο λιμάνι της Kαλαμάτας
Δείτε την ταινία παρουσίασης του πίνακα από την Εθνική Πινακοθήκη

Γλυκά φυσά ο μπάτης,
η θάλασσα δροσίζεται,
στα γαλανά νερά της
ο ήλιος καθρεφτίζεται·
και λες πως παίζουν μ’ έρωτα
πετώντας δίχως έννοια
ψαράκια χρυσοφτέρωτα
σε κύματ’ ασημένια.

Στου καραβιού το πλάι
ένα τρελό δελφίνι
γοργόφτερο πετάει
και πίσω μάς αφήνει.
και σαν να καμαρώνεται
της θάλασσας το άτι
με τους αφρούς του ζώνεται
και μας γυρνά την πλάτη.

Χιονοπλασμένοι γλάροι,
πόχουν φτερούγια ατίμητα
και για κανένα ψάρι
τα μάτια τους ακοίμητα,
στα ξάρτια τριγυρίζοντας
ακούραστοι πετούνε
ή με χαρά σφυρίζοντας
στο πέλαγος βουτούνε.

 


9


Και γύρω καραβάκια
στη θάλασσ’ αρμενίζουν
σαν άσπρα προβατάκια
που βόσκοντας γυρίζουν
με χαρωπά πηδήματα
στους κάμπους όλη μέρα,
κι έχουν βοσκή τα κύματα,
βοσκό τους τον αέρα.

Λ. Πολίτη,
Ποιητική Ανθολογία
, τόμ. 6, Δωδώνη

Παράλληλα Κείμενα, Υλικό
Να σ' αγναντεύω θάλασσα
Οδ. Ελύτη, «Του Αιγαίου. ΙΙ» Οδ. Ελύτη, «Του Αιγαίου. ΙΙ»
Θαλασσογραφίες [πηγή: Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας, Μουσείο Γ. Ι. Κατσίγρα] Θαλασσογραφίες [πηγή: Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας, Μουσείο Γ. Ι. Κατσίγρα]

Λεξιλόγιο

*μπάτης: ελαφρό θαλασσινό αεράκι, αύρα *άτι: άλογο *ζώνεται: τυλίγεται *πόχουν: που έχουν *ατίμητα: ανεκτίμητα *ξάρτια: τα σκοινιά των πλοίων που στηρίζουν τα πανιά

 

 


ΕΡΓΑΣΙΕΣ

  • 1. Σε κάθε στροφή κυριαρχεί μια μορφή του θαλασσινού κόσμου. Bρείτε ποια είναι αυτή σε κάθε περίπτωση και περιγράψτε τη συμπεριφορά της.
  • 2. Στην τελευταία στροφή συμπλέκονται δύο διαφορετικοί κόσμοι. Eντοπίστε τους και περιγράψτε τον τρόπο με τον οποίο ο ποιητής συσχετίζει αυτούς τους δύο κόσμους.
  • 3. Τα εκφραστικά μέσα που κυριαρχούν στο ποίημα είναι τα επίθετα, τα υποκοριστικά, οι μεταφορές. Βρείτε μερικά από αυτά. Συζητήστε επίσης τη στιχουργική και την ομοιοκαταληξία του.


ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

  • 1. Αναζητήστε στην αρχαία ελληνική μυθολογία μύθους που να αναφέρονται στα δελφίνια και στη σχέση τους με τους ανθρώπους. Ζητήστε και από τον καθηγητή της Βιολογίας να σας μιλήσει για τα γνωρίσματα και τη συμπεριφορά των δελφινιών.
  • 2. Ζωγραφίστε μια εικόνα από αυτές που περιγράφονται στο ποίημα. Μπορείτε στη συνέχεια να φτιάξετε με τις εικόνες σας έναν πίνακα-κολάζ και να στολίσετε την τάξη σας.



Πρόσθετες διαθεματικές εργασίες
1. Με αφορμή την εικόνα του δελφινιού, που κυριαρχεί στη δεύτερη στροφή του ανθολογημένου ποιήματος, μπορεί να ανατεθεί στους μαθητές να αφηγηθούν τις εντυπώσεις που τους προκάλεσαν ταινίες αναφερόμενες στις σχέσεις ανηλίκων ή παιδιών με δελφίνια, φάλαινες κ.ά. (προσφέρεται, για παράδειγμα, η ταινία Ελευθερώστε το Γουίλι).
2. Να προταθεί στους μαθητές να ακούσουν τον δίσκο του Μάνου Χατζιδάκι Θαλασσογραφίες και να αφηγηθούν ή να γράψουν τις εντυπώσεις και τα συναισθήματα που τους προκάλεσε η ακρόαση αυτή. Η ίδια δραστηριότητα μπορεί να επαναληφθεί και για τις Μικρές Κυκλάδες του Μίκη Θεοδωράκη (σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη), αλλά και για τον Σταυρό του Νότου του Θάνου Μικρούτσικου (σε ποίηση Νίκου Καββαδία).

Νικόλαος Λύτρας, Βάρκα με πανί

Νικόλαος Λύτρας, Βάρκα με πανί
Δείτε την ταινία παρουσίασης του πίνακα από την Εθνική Πινακοθήκη


 

Γεώργιος Δροσίνης (1859-1911)


Γεώργιος Δροσίνης

Διάβασε για τη ζωή και το έργο του εδώ. Κατέβασε σύντομο βιογραφικό

Θεματικά κέντρα
Ελληνική θάλασσα: ήρεμη, ζωηρή, ειδυλλιακή.
O κόσμος της θάλασσας: ψάρια, δελφίνια, πουλιά, ναυτικοί, βαρκάρηδες.
Τέχνη και θάλασσα: το υγρό στοιχείο ως πηγή έμπνευσης στη λογοτεχνία.

Ενδεικτική ερμηνευτική προσέγγιση
Το ποίημα αποτελείται από μια σειρά ειδυλλιακών εικόνων, η καθεμιά από τις οποίες θα μπορούσε να αποτελεί θέμα για θαλασσογραφίες: πανδαισία χρωμάτων, ειρηνική συνύπαρξη των θαλασσινών οργανισμών με τους ανθρώπους.

Όπως σημειώνεται και στο εισαγωγικό σημείωμα, η συλλογή Ειδύλλια (1884), από όπου προέρχεται το συγκεκριμένο απόσπασμα, άσκησε, σύμφωνα με την άποψη του Κωστή Παλαμά, σημαντική επίδραση στην ποίηση της Γενιάς του 1880, γιατί αξιοποίησε για πρώτη φορά με τόσο συστηματικό τρόπο θέματα από την ελληνική φύση, αγροτική και θαλασσινή - νησιωτική. Τη σύζευξη των δύο κόσμων τη διακρίνουμε καθαρά στην εικόνα της τελευταίας στροφής, όπου ο θαλάσσιος χώρος ταυτίζεται εικαστικά με τον χώρο της στεριάς (ορεινό - κτηνοτροφικό) χάρη στην παρομοίωση.

Το ποίημα είναι γραμμένο σε ιαμβικούς επτασύλλαβους και οκτασύλλαβους στίχους και η ομοιοκαταληξία κάθε οκτάστιχης στροφής ακολουθεί την εξής πλεκτή δομή: αβαβγδγδ. Με αφετηρία αυτά τα στοιχεία μπορούν να συζητηθούν ζητήματα μέτρου και στιχουργικής, που χαρακτηρίζουν ένα μεγάλο μέρος της παραδοσιακής νεοελληνικής ποίησης.


Γεώργιος Δροσίνης
ΕΚΕΒΙ Bιογραφικό σημείωμα [πηγή: Εθνικό Κέντρο Βιβλίου]
Βικιπαίδεια Δροσίνης Γ.
Ψηφίδες, Πρόσωπα και θέματα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας ψηφίδες
ΠΟ.Θ.Ε.Γ. Δροσίνης
Άκουσε το τραγούδι «Ετίναξε την ανθισμένη αμυγδαλιά» σε ποίηση Γ. Δροσίνη αμυγδαλιά

Κωνσταντίνος Παρθένης:
στην Εθνική Πινακοθήκη ΑΚΡΙΘΑΚΗΣ, ε.π.
στο Τελόγλειο Ίδρυμα Τεχνών Α.Π.Θ. Παρθένης
στη ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΛΑΡΙΣΑΣ ΜΟΥΣΕΙΟ Γ.Ι. ΚΑΤΣΙΓΡΑ Παρθένης
στο paleta art Παρθένης, Παρθένης,
στο artnet Παρθένης
στο ΝΙΚΙΑΣ Παρθένης
στο Google Art & Culture Παρθένης, Google
στο wiki art Παρθένης, wiki

Νίκος Λύτρας:
στην Εθνική Πινακοθήκη Νίκος Λύτρας,
στη Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας Νίκος Λύτρας,
στο paleta art Νίκος Λύτρας Νίκος Λύτρας
στο wiki art Λύτρας, wiki art


 

Για τα λογοτεχνικά ρεύματα - κινήματα δείτε εδώ

 

Μπορείτε να γράψετε τις απαντήσεις σας και να τις εκτυπώσετε ή να τις σώσετε σε αρχείο pdf.

 

Ποιο είναι το ποιητικό υποκείμενο, ο αφηγητής;

Το ποιητικό υποκείμενο είναι...

 

Σε ποιον απευθύνεται;

Απευθύνεται...

 

Σε ποιο πρόσωπο και αριθμό βρίσκονται τα ρήματα του ποιήματος, π.χ. γ' ενικό

Τα ρήματα βρίσκονται...

 

Ποιος είναι ο χώρος;

Ο χώρος του ποιήματος είναι...

 

Ποιος είναι ο χρόνος;

Ο χρόνος του ποιήματος είναι...

 

Ποιες είναι οι εικόνες του ποιήματος;

Οι εικόνες του ποιήματος είναι...

 

Από πού αντλεί τις εικόνες του ο ποιητής; (π.χ. φύση)

Ο ποιητής αντλεί τις εικόνες του...

 

Ποιους εκφραστικούς τρόπους χρησιμοποιεί ο ποιητής; (π.χ. σχήματα λόγου, χρήση επιθέτων)

Οι εκφραστικοί τρόποι είναι οι εξής...

 

Πώς χρησιμοποιεί τη στίξη;

Ο ποιητής....

 

Ποια είναι η γλώσσα; (π.χ. κοινή, λόγια, κοινή με λόγια στοιχεία κλπ.)

Το ποίημα είναι γραμμένο σε...

 

Το ποίημα έχει ομοιοκαταληξία κι αν ναι τι είδους; (π.χ. ζευγαρωτή, πλεκτή, σταυρωτή κλπ.)

Η ομοιοκαταληξία είναι....

 

Ποια συναισθήματα σου προκαλεί;

Τα συναισθήματα...

 

pano