236 237 238 E Δ

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Β' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ


236

NΙΚΟΣ KΑΒΒΑΔΙΑΣ

Οι γάτες των φορτηγών

Το ποίημα ανήκει στην πρώτη συλλογή του ποιητή Νίκου Καββαδία Μαραμπού (1933), και αναφέρεται στη στενή συναισθηματική σχέση των ναυτικών με τη γάτα του πλοίου.

  Ακούστε το τραγούδι σε μουσική του συγκροτήματος «Ξέμπαρκοι» Ξέμπαρκοι

Οι ναυτικοί στα φορτηγά*πάντα μια γάτα τρέφουν,
που τη λατρεύουνε, χωρίς να ξέρουν το γιατί,
κι αυτή, σαν απ' τη βάρδια τους σχολάνε κουρασμένοι,
περήφανη στα πόδια τους θα τρέξει να τριφτεί.

Τα βράδια, όταν η θάλασσα χτυπάει τις λαμαρίνες,
και πολεμάει με δύναμη να σπάσει τα καρφιά,
μέσα στης πλώρης τη βαριά σιγή, που βασανίζει,
είναι γι' αυτούς σα μια γλυκιά γυναίκεια συντροφιά.

Είναι περήφανη κι οκνή,*καθώς όλες οι γάτες,
κι είναι τα γκρίζα μάτια της γιομάτα ηλεκτρισμό
κι όπως χαϊδεύουν απαλά τη ράχη της, νομίζεις
πως αναλύεται σ' ένα αργό και ηδονικό σπασμό.

Στο ρεμβασμό και στο θυμό με τη γυναίκα μοιάζει
κι οι ναύτες περισσότερο την αγαπούν γι' αυτό·
κι όταν αργά και ράθυμα*στα μάτια τους κοιτάζει,
θαρρείς έναν παράξενο πως φέρνει πυρετό.

Της έχουν πάντα στο λαιμό μια μπακιρένια γύρα,*
για του σιδέρου την κακήν αρρώστια*φυλαχτό,
χωρίς όμως, αλίμονο, ποτέ να κατορθώνουν
να την φυλάξουν απ' το μαύρο θάνατο μ' αυτό.

237 Γιατί είναι τ' άγρια μάτια της υγρά κι ηλεκτρισμένα
κι έτσι άθελα το σίδερο το μαύρο τα τραβά,
κι ουρλιάζοντας τρελαίνεται σ' ένα σημείο κοιτώντας
φέρνοντας δάκρυα σκοτεινά στους ναύτες και βουβά.

Λίγο πριν απ' το θάνατο από τους ναύτες ένας,
-αυτός οπού 'δε πράματα στη ζήση του φριχτά-
χαϊδεύοντάς την, μια στιγμή στα μάτια την κοιτάζει
κι ύστερα μες στη θάλασσα την άγρια την πετά.

Και τότε οι ναύτες, που πολύ σπάνια λυγά*η καρδιά τους,
πάνε στην πλώρη να κρυφτούν με την καρδιά σφιχτή,
γεμάτη μια παράξενη πικρία που όλο δαγκώνει,
σαν όταν χάνουμε θερμή γυναίκα αγαπητή.

Ν. Καββαδίας, Μαραμπού, Άγρα

Παράλληλα Κείμενα
Τίτος Πατρίκιος, «Όπως οι γάτες» Τίτος Πατρίκιος, «Όπως οι γάτες»
Ευγένιος Τριβιζάς, «Η τελευταία μαύρη γάτα» (απόσπασμα) Ευγένιος Τριβιζάς, «Η τελευταία μαύρη γάτα» (απόσπασμα)
Ζαχαρίας Παπαντωνίου, «Ο παπαγάλος» Ζαχαρίας Παπαντωνίου, «Ο παπαγάλος»

Νίκη Ελευθεριάδη, Γυναίκα και γάτα

Νίκη Ελευθεριάδη, Γυναίκα και γάτα


Λεξιλόγιο
* φορτηγά: εμπορικά πλοία * οκνή: αργοκίνητη * ράθυμα: παθητικά, νωχελικά * μπακιρένια γύρα: χάλκινο περιλαίμιο * κακή αρρώστια: η τρέλα, από τη συνεχή θέα του σιδήρου * λυγά: λυγίζει

 


238

ΕΡΓΑΣΙΕΣ

  • Για ποιους λόγους, σύμφωνα με το ποίημα, οι ναυτικοί στα φορτηγά πλοία τρέφουν γάτες;
  • Από ποια αρρώστια κινδυνεύει η γάτα του καραβιού και πώς προσπαθούν οι ναυτικοί να την προφυλάξουν; Πώς συμπεριφέρονται όταν η γάτα τους τελικά αρρωστήσει και είναι ετοιμοθάνατη;
  • Βρείτε εκφράσεις που συνδέουν τη γάτα με τη γυναίκα (π.χ., «κουνάει σα γάτα την ουρά της») ή χρησιμοποιούν τη λέξη «γάτα» για να αποδώσουν μια έννοια (π.χ., «αυτός είναι γάτα») και εξηγήστε τη σημασία τους.

    Για τα πλάσματα με τις βελούδινες πατούσες [πηγή: Ηλεκτρονικό περιοδικό «Μικρός Αναγνώστης»] Για τα πλάσματα με τις βελούδινες πατούσες [πηγή: Ηλεκτρονικό περιοδικό «Μικρός Αναγνώστης»]
  • Βρείτε τα μορφολογικά στοιχεία του ποιήματος, επισημαίνοντας ειδικότερα το είδος και τον ρόλο της ομοιοκαταληξίας.



ΕΥΡΥΤΕΡΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
1. Αντλώντας στοιχεία από το ποίημα, σκιαγραφήστε τον χαρακτήρα και τον τρόπο ζωής των ναυτικών που ταξιδεύουν με φορτηγά καράβια.
2. Ακούστε τα μελοποιημένα ποιήματα του Ν. Καββαδία, από τον δίσκο Ο σταυρός τον νότου του Θ. Μικρούτσικου.


ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

  • Συγκεντρώστε και ακούστε στην τάξη τραγούδια που αναφέρονται στη σχέση του ανθρώπου με τα ζώα.

    1 «Οι φίλοι μας τα ζώα». Σχολική εργασία των μαθητών και μαθητριών της Ε' Τάξης του Δημοτικού σχολείου Ριζού Πέλλας
    1 Πουλάκι είχα στο κλουβί (δημοτικό τραγούδι)
    1 Παντρεύουνε τον κάβουρα (δημοτικό τραγούδι)
    1 Ακούστε το τραγούδι «Η μαύρη γάτα» του Νίκου Κηπουργού
    Απεικονίσεις ζώων στις εικαστικές τέχνες από τον Μινωικό Πολιτισμό ώς τη Μοντέρνα τέχνη του 20ού αιώνα


 

Νίκος Καββαδίας (1910-1975)


Νίκος Καββαδίας

Διάβασε για τη ζωή και το έργο του εδώ. Κατέβασε σύντομο βιογραφικό . Δες και παρακάτω στο Υλικό.


ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ
Η δύσκολη και στερημένη ζωή των ναυτικών στα φορτηγά πλοία
Η σχέση που αναπτύσσουν οι ναυτικοί με τη γάτα του καραβιού

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Το ποίημα περιέχει αντιπροσωπευτικά γνωρίσματα της θεματικής και της ποιητικής του Νίκου Καββαδία. Ο αφηγητής / ποιητής περιγράφει σε τρίτο πρόσωπο τη σχέση που αναπτύσσουν οι ναυτικοί των φορτηγών πλοίων ―τα οποία συνήθως πραγματοποιούν μεγάλης διάρκειας ταξίδια― με τη γάτα που ταξιδεύει μαζί τους. Το αιλουροειδές αυτό κατοικίδιο υποκαθιστά τη γυναίκα στη ζωή των ναυτών αφού έχει, σύμφωνα με τον ποιητή, πολλά κοινά στοιχεία με αυτή και ικανοποιεί την ανάγκη τους για συντροφιά και τρυφερότητα. Η ατμόσφαιρα του ποιήματος είναι ερωτική - αισθησιακή στις τέσσερις πρώτες στροφές, ενώ αποκτά δραματική ένταση στις τέσσερις επόμενες, όταν περιγράφεται η αρρώστια από την οποία προσβάλλεται η γάτα, από τη συνεχή παραμονή της στο καράβι, και το τραγικό τέλος που της δίνουν οι ναυτικοί, για να τη λυτρώσουν. Ο ποιητικός λόγος κορυφώνεται με τον πνιγμό του άρρωστου ζώου, χωρίς να εκπίπτει σε μελοδραματισμούς και αισθηματολογίες, αποτυπώνοντας τη μοναξιά και την ερωτική στέρηση των ναυτικών.


 

Αισθητική προσέγγιση © Ευαγγελία Οικονόμου

 


Νίκος Καββαδίας

Νίκος Καββαδίας, Μαραμπού

Νίκος Καββαδίας
Ιστότοπος αφιερωμένος στον Νίκο Καββαδία (χρονολόγιο, μαρτυρίες, βιβλιογραφία) [πηγή: Εθνικό Κέντρο Βιβλίου] Ιστότοπος αφιερωμένος στον Νίκο Καββαδία (χρονολόγιο, μαρτυρίες, βιβλιογραφία) [πηγή: Εθνικό Κέντρο Βιβλίου]
Ψηφίδες, Πρόσωπα και θέματα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας ψηφίδες
Βικιπαίδεια Βικιπαίδεια
Μελοποιημένα ποιήματα στο stixoi.info stixoi
Βιβλιοnet Βιβλιοnet

Νίκη Ελευθεριάδη, βιογραφία και έργα
στο paleta art Ελευθεριάδη , Ελευθεριάδη
στο ΝΙΚΙΑΣ Ελευθεριάδη
Βικιπαίδεια


 

Για τα λογοτεχνικά ρεύματα - κινήματα δείτε εδώ

 

Μπορείτε να γράψετε τις απαντήσεις σας και να τις εκτυπώσετε ή να τις σώσετε σε αρχείο pdf.

 

Ποιο είναι το ποιητικό υποκείμενο, ο αφηγητής;

Το ποιητικό υποκείμενο είναι...

 

Σε ποιον απευθύνεται;

Απευθύνεται...

 

Σε ποιο πρόσωπο και αριθμό βρίσκονται τα ρήματα του ποιήματος, π.χ. γ' ενικό

Τα ρήματα βρίσκονται...

 

Ποιος είναι ο χώρος;

Ο χώρος του ποιήματος είναι...

 

Ποιος είναι ο χρόνος;

Ο χρόνος του ποιήματος είναι...

 

Ποιες είναι οι εικόνες του ποιήματος;

Οι εικόνες του ποιήματος είναι...

 

Από πού αντλεί τις εικόνες του ο ποιητής; (π.χ. φύση)

Ο ποιητής αντλεί τις εικόνες του...

 

Ποιους εκφραστικούς τρόπους χρησιμοποιεί ο ποιητής; (π.χ. σχήματα λόγου, χρήση επιθέτων)

Οι εκφραστικοί τρόποι είναι οι εξής...

 

Πώς χρησιμοποιεί τη στίξη;

Ο ποιητής....

 

Ποια είναι η γλώσσα; (π.χ. κοινή, λόγια, κοινή με λόγια στοιχεία κλπ.)

Το ποίημα είναι γραμμένο σε...

 

Το ποίημα έχει ομοιοκαταληξία κι αν ναι τι είδους; (π.χ. ζευγαρωτή, πλεκτή, σταυρωτή κλπ.)

Η ομοιοκαταληξία είναι....

 

Ποια συναισθήματα σου προκαλεί;

Τα συναισθήματα...

 

pano