192 193 E Δ

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Β' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ


192

Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗΣ

Θερμοπύλες

Ο Καβάφης έγραψε το 1903 το ποίημα «Θερμοπύλες», το ύφος και το περιεχόμενο του οποίου θυμίζει αρχαίο επίγραμμα. Το ποίημα αναφέρεται ρητά στη μάχη των Θερμοπυλών, αλλά δίνει και άλλες συμβολικές προεκτάσεις στη θυσία των Σπαρτιατών. Παράλληλα με τη συναίσθηση του χρέους προς την πατρίδα ο ποιητής εξαίρει την προσωπική στάση των πολεμιστών και τονίζει τη σημασία της οφειλόμενης τιμής σε αυτούς που, παρά τις δυσκολίες, αγωνίζονται για να διαφυλάξουν τις αξίες και την ελευθερία τους.

δεσμός Ανάγνωση του ποιήματος από τον Μίμη Σουλιώτη, Σ.Ν.ΕΛ.

Θερμοπύλες Αναπαράσταση της μάχης των Θερμοπυλών

 

Tιμή σ' εκείνους όπου στη ζωή των
όρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες.
Ποτέ από το χρέος μη κινούντες·
δίκαιοι κι ίσοι σ' όλες των τες πράξεις,
αλλά με λύπη κιόλας κι ευσπλαχνία·
γενναίοι* οσάκις είναι πλούσιοι, κι όταν
είναι πτωχοί, πάλ' εις μικρόν γενναίοι,
πάλι συντρέχοντες όσο μπορούνε·
πάντοτε την αλήθεια ομιλούντες,
πλην χωρίς μίσος για τους ψευδομένους.

Και περισσότερη τιμή τούς πρέπει
όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν)
πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος,
κι οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε.

 

Κ.Π. Καβάφης, Ποιήματα, τόμ. 1, Ίκαρος

Θερμοπύλες, Καβάφης, κουίζ, © Κωνσταντίνα Σάιτ

Παράλληλα Κείμενα
Κ.Π. Καβάφης, «Υπέρ της Αχαϊκής Συμπολιτείας πολεμήσαντες» Κ.Π. Καβάφης, «Υπέρ της Αχαϊκής Συμπολιτείας πολεμήσαντες»
Ανδρέας Κάλβος, «Εις τον ιερόν λόχον» (απόσπασμα) Ανδρέας Κάλβος, «Εις τον ιερόν λόχον» (απόσπασμα)
Διονύσιος Σολωμός, «Ύμνος εις την Ελευθερίαν» Διονύσιος Σολωμός, «Ύμνος εις την Ελευθερίαν»

Λεξιλόγιο:
* γενναίοι: γενναιόδωροι

 


193

ΕΡΓΑΣΙΕΣ

  • Βρείτε τις μετοχές του ποιήματος και εξηγήστε τον συντακτικό και σημασιολογικό τους ρόλο.
  • Πώς ορίζει ο Καβάφης το ήθος των ανθρώπων που εξαίρει στο ποίημά του;
  • Με ποιον τρόπο και για ποιο λόγο ο Νεοέλληνας ποιητής αποδίδει τιμή στους αρχαίους υπερασπιστές των Θερμοπυλών;
  • Τι συμβολίζουν οι Θερμοπύλες, οι Μήδοι και ο Εφιάλτης;


ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

  • Αναφερθείτε σε ένα άλλο περιστατικό της ελληνικής ή της παγκόσμιας ιστορίας και εξηγήστε τους λόγους για τους οποίους αξίζει να τιμηθούν οι άνθρωποι που έλαβαν μέρος σε αυτό.

    1 Η οριστική απομάκρυνση της περσικής επίθεσης [Αρχαία Ιστορία Α' Γυμνασίου]
    1 Ηρόδοτος, Η μάχη των Θερμοπυλών [Ηροδότου Ιστορίες, Αρχαία Ελληνικά Α' Γυμνασίου]
    Ελληνικός Πολιτισμός - Χάρτες [πηγή: Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο]
    Σπάρτη - Θερμοπύλες (βίντεο)[πηγή: Εκπαιδευτική Τηλεόραση] Σπάρτη - Θερμοπύλες (βίντεο)[πηγή: Εκπαιδευτική Τηλεόραση]

Δημήτρης Περδικίδης, Τρίπτυχο

Δημήτρης Περδικίδης, Τρίπτυχο
Δείτε τον πίνακα σε μεγάλη ανάλυση στην Εθνική Πινακοθήκη


Κωνσταντίνος Καβάφης (1863-1933)


Κ.Π. Καβάφης

Διάβασε για τη ζωή και το έργο του εδώ. Κατέβασε σύντομο βιογραφικό . Δες και παρακάτω στο Υλικό.


ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ
Τιμή σε αυτούς που αγωνίστηκαν και πέθαναν ηρωικά
Το ήθος και η υψηλή συναίσθηση του χρέους
Η σθεναρή αντίσταση παρά την πλήρη επίγνωση για τις μοιραίες εξελίξεις

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Όσοι γνωρίζουν την ιστορική σημασία της μάχης των Θερμοπυλών μπορούν να αντιληφθούν τη συνάφεια του καβαφικού ποιήματος με τα αρχαία επιγράμματα που τιμούν τους ηρωικούς μαχητές. Η ανάγνωση του προτεινόμενου παράλληλου κειμένου δίνει μια πληρέστερη εικόνα για αυτή την πτυχή της καβαφικής θεματικής και ποίησης, η οποία μπορεί να γίνει αντικείμενο σύντομης πραγμάτευσης (η ειδική σχέση του Καβάφη με την ιστορία), σε συσχετισμό με το προτεινόμενο παράλληλο κείμενο. Θα πρέπει να επικεντρώσουμε το ενδιαφέρον μας στις υψηλές ηθικές αξίες που εκφράζουν οι μαχητές («τιμή», «χρέος», «δίκαιοι κ' ίσοι», «γενναίοι») σε συνδυασμό με την ανθρώπινη φύση τους («λύπη κ' ευσπλαχνία», «αλήθεια ομιλούντες», «προβλέπουν»). Οι απλοί αυτοί άνθρωποι, που έχουν διαπαιδαγωγηθεί με τα σπαρτιατικά ιδεώδη της γενναιότητας και της φιλοπατρίας, αγαπούν τη ζωή και εμφορούνται από ανθρώπινα συναισθήματα: γνωρίζουν την αλήθεια, εκτιμούν τις δύσκολες περιστάσεις και προβλέπουν την έκβαση της άνισης μάχης. Με πλήρη επίγνωση επιλέγουν να θυσιαστούν ταυτίζοντας στο εξής το όνομά τους με τη συμβολική σημασία που δηλώνει ο τόπος «Θερμοπύλες» για όλους τους ανθρώπους που μένουν πιστοί στις αξίες τους και, παρά τα εμπόδια και την προδοσία, επιμένουν να αγωνίζονται για να τις διαφυλάξουν.


Κ. Π. Καβάφης:

Ιστορία Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (Α, Β, Γ Γυμνασίου) δεσμός
Βιογραφικό σημείωμα [πηγή: Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού] Βιογραφικό σημείωμα [πηγή: Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού]
Εποχές και Συγγραφείς. Η παγκοσμιότητα του Κων. Καβάφη (βίντεο) [πηγή: Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ] Εποχές και Συγγραφείς. Η παγκοσμιότητα του Κων. Καβάφη (βίντεο) [πηγή: Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ]
Ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΒΑΦΗΣ, μέσα από τη μαρτυρία της τελευταίας ανιψιάς του ποιητή ΧΑΡΙΚΛΕΙΑΣ ΚΑΒΑΦΗ Ο  ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΒΑΦΗΣ, μέσα από τη μαρτυρία της τελευταίας ανιψιάς του ποιητή ΧΑΡΙΚΛΕΙΑΣ ΚΑΒΑΦΗ
Οι εικαστικές αναπαραστάσεις της μορφής του ποιητή ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΒΑΦΗ Οι εικαστικές αναπαραστάσεις της μορφής του ποιητή ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΒΑΦΗ
Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗΣ 50 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗΣ 50 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ
Eπίσημος δικτυακός τόπος Ιδρύματος Ωνάση Κ. Π. Καβάφης,
ΠΟ.Θ.Ε.Γ. Βιογραφικό σημείωμα [πηγή: Πολιτιστικός Θησαυρός της Ελληνικής Γλώσσας]
Βικιπαίδεια Κ. Π. Καβάφης,
Ανεμόσκαλα, Συμφραστικός Πίνακας, Βιογραφία, Εργογραφία, Το ποιητικό έργο του Κ. Π. Καβάφης
Αναγνώσεις ποιημάτων στο Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού δεσμός
Ανάγνωση του ποιήματος από τον Μίμη Σουλιώτη, Σ.Ν.ΕΛ. δεσμός

Φύλλο εργασίας της Σμαράγδης Γαλημιτάκη αρχείο2

Δημήτρης Περδικίδης, βιογραφία και έργα:
Εθνική Πινακοθήκη Περδικίδης
στο ΝΙΚΙΑΣ ΝΙΚΙΑΣ
στο paleta art paleta art
στο artnet artnet

 

Για τα λογοτεχνικά ρεύματα - κινήματα δείτε εδώ

 

Μπορείτε να γράψετε τις απαντήσεις σας και να τις εκτυπώσετε ή να τις σώσετε σε αρχείο pdf.

 

Ποιο είναι το ποιητικό υποκείμενο, ο αφηγητής;

Το ποιητικό υποκείμενο είναι...

 

Σε ποιον απευθύνεται;

Απευθύνεται...

 

Σε ποιο πρόσωπο και αριθμό βρίσκονται τα ρήματα του ποιήματος, π.χ. γ' ενικό

Τα ρήματα βρίσκονται...

 

Ποιος είναι ο χώρος;

Ο χώρος του ποιήματος είναι...

 

Ποιος είναι ο χρόνος;

Ο χρόνος του ποιήματος είναι...

 

Ποιες είναι οι εικόνες του ποιήματος;

Οι εικόνες του ποιήματος είναι...

 

Από πού αντλεί τις εικόνες του ο ποιητής; (π.χ. φύση)

Ο ποιητής αντλεί τις εικόνες του...

 

Ποιους εκφραστικούς τρόπους χρησιμοποιεί ο ποιητής; (π.χ. σχήματα λόγου, χρήση επιθέτων)

Οι εκφραστικοί τρόποι είναι οι εξής...

 

Πώς χρησιμοποιεί τη στίξη;

Ο ποιητής....

 

Ποια είναι η γλώσσα; (π.χ. κοινή, λόγια, κοινή με λόγια στοιχεία κλπ.)

Το ποίημα είναι γραμμένο σε...

 

Το ποίημα έχει ομοιοκαταληξία κι αν ναι τι είδους; (π.χ. ζευγαρωτή, πλεκτή, σταυρωτή κλπ.)

Η ομοιοκαταληξία είναι....

 

Ποια συναισθήματα σου προκαλεί;

Τα συναισθήματα...

 

pano