Εκτενέστερο βιογραφικό

Γεννήθηκε το 1884 στον Πύργο της Βουλγαρίας (τότε Ανατολικής Ρωμυλίας), όπου βίωσε το κλίμα του ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897. Ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του το 1902 και διορίστηκε δάσκαλος στο σχολείο του Πύργου σε ηλικία δεκαοχτώ ετών. Φοίτησε στη Φιλοσοφική Σχολή και πήρε μέρος στη διαμάχη για το Γλωσσικό Ζήτημα ως υποστηρικτής των δημοτικιστών. Το 1907 συμμετείχε στην ίδρυση του ποιητικού περιοδικού Ηγησώ το οποίο κυκλοφόρησε δέκα τεύχη. Από το 1910 άρχισε να ασχολείται με τη λογοτεχνική μετάφραση και ως το 1916 ολοκλήρωσε τους Ηρακλείδες του Ευριπίδη, τον Αίαντα του Σοφοκλή, τα Απομνημονεύματα του Ξενοφώντα και τον Πειρασμό του Αγίου Αντωνίου του Φλωμπέρ. Το 1919 έφυγε με υποτροφία για μετεκπαίδευση στην αισθητική και τη νεοελληνική φιλολογία στο Παρίσι. Η εκεί παραμονή του σηματοδότησε την ιδεολογική προσχώρησή του στον μαρξιστικό διαλεκτικό υλισμό, καρπός της οποίας στάθηκε το ποίημα Προσκυνητής. Μετά την πτώση της κυβέρνησης Βενιζέλου η υποτροφία του διακόπηκε και ο Βάρναλης επέστρεψε στην Αθήνα, όπου στις αρχές του 1821 διορίστηκε καθηγητής στο Γ΄ Γυμνάσιο του Πειραιά. Το καλοκαίρι του ίδιου χρόνου έγραψε στην Αίγινα Το Φως που καίει. Το 1922 δημοσίευσε επίσης τους Μοιραίους στο περιοδικό Νεολαία και τη Λευτεριά στο περιοδικό Μούσα. Το 1927 τύπωσε τους Σκλάβους Πολιορκημένους. Το 1929 παντρεύτηκε την ποιήτρια Δώρα Μοάτσου. Το 1932 εξέδωσε την Αληθινή απολογία του Σωκράτη. Το 1935 πήρε μέρος ως αντιπρόσωπος των ελλήνων συγγραφέων στο Συνέδριο Σοβιετικών Συγγραφέων στη Μόσχα μαζί με τον Γληνό και μετά από εντολή του Κονδύλη εξορίστηκε στη Μυτιλήνη και τον Άγιο Ευστράτιο. Παρέμεινε πιστός στην ιδεολογία του κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής και του εμφυλίου, το 1856 τιμήθηκε από την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών και το 1959 τιμήθηκε με το βραβείο Λένιν.

Είχαν προηγηθεί μεταξύ άλλων εκδόσεις των έργων του Ζωντανοί άνθρωποι, Το Ημερολόγιο της Πηνελόπης, Ποιητικά, Διχτάτορες, Αισθητικά- Κριτικά (δύο τόμοι). Το 1965 εκδόθηκε η τελευταία ποιητική συλλογή του με τίτλο Ελεύθερος κόσμος και το 1972 το θεατρικό έργο Άτταλος ο Γ΄. Πέθανε τον Δεκέμβρη του 1974.

Μετά τον θάνατό του κυκλοφόρησε η ποιητική συλλογή του Οργή Λαού, γραμμένη κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Παπαδόπουλου και τα Φιλολογικά Απομνημονεύματα, συγκεντρωτικός τόμος δημοσιευμάτων του στην εφημερίδα Ανεξάρτητος από το Φεβρουάριο ως τον Αύγουστο του 1935.

Η πορεία του Βάρναλη στον χώρο της ποίησης ξεκίνησε το 1904, όταν εξέδωσε τις Κηρύθρες, την πρώτη του ποιητική συλλογή με πρόλογο του Στέφανου Μαρτζώκη. Στα πρώτα του βήματα συμπορεύτηκε πνευματικά με τον Άγγελο Σικελιανό και τον Νίκο Καζαντζάκη με έντονες επιρροές από το ρεύμα του παρνασσισμού και τις διονυσιακές και ανθρωπιστικές ιδέες. Με τον Προσκυνητή πέρασε σε μια νέα ιδεολογική κατεύθυνση και υιοθέτησε ένα μεσσιανικό πρότυπο της ποιητικής ιδιότητας, ενώ με το Φως που καίει σηματοδοτήθηκε η τελευταία ιδεολογική του μεταστροφή, αυτή τη φορά προς την κοινωνικά και πολιτικά στρατευμένη λογοτεχνία με τη παράλληλη όμως παρουσία σατιρικών, λυρικών, δραματικών και συμβολιστικών στοιχείων. Ο τελευταίος αυτός προσανατολισμός του τον συνόδεψε σ’ όλη τη ζωή του και κυριαρχεί και στα κριτικά του κείμενα. Γενικά το έργο του Βάρναλη αντικατοπτρίζει τη δεκτικότητά του απέναντι σε νέες ιδέες και η συνύπαρξη αντιθετικών στοιχείων στο έργο του αποτελεί έναν από τους λόγους της ιδιαίτερης γοητείας του.

 

Εργογραφία

 

Ι. Ποίηση

• Κηρήθρες, 1905.

• Ο προσκυνητής, 1919.

• Το φως που καίει, 1922.

• Σκλάβοι πολιορκημένοι, 1927.

• Ποιήματα (εκλογή), 1954.

• Ελεύθερος κόσμος, 1965.

• Οργή Λαού · και άλλα τελευταία ποιήματα, 1975.

• Πυθμένες, 1885.

ΙΙ. Πεζογραφία

• Ο λαός των μουνούχων, 1923.

• Η αληθινή απολογία του Σωκράτη, 1931.

• Δώδεκα διαλεχτά παραμύθια διαφόρων λαών, 1933.

• Ζωντανοί άνθρωποι, 1939.

• Το ημερολόγιο της Πηνελόπης · Σατιρική μυθιστορία., 1947.

• Διχτάτορες, 1956

• Άνθρωποι, 1959.

ΙΙΙ. Θέατρο

• Άτταλος ο τρίτος, 1972.

IV. Μεταφράσεις

• Γκυστάβ Φλωμπέρ, Ο πειρασμός του Αγίου Αντωνίους, 1915.

• Αριστοφάνη Νεφέλες.

• Αριστοφάνη Ιππείς.

• Αριστοφάνη Ειρήνη.

• Αριστοφάνη Λυσιστράτη, 1965.

• Αριστοφάνη Εκκλησιάζουσες, 1970.

• Αριστοφάνη Πλούτος, 1971.

• Αριστοφάνη Βάτραχοι, 1971.

• Ευριπίδη Ιππόλυτος, 1965.

• Ευριπίδη Τρωαδίτισσες, 1966.

• Μολιέρου Μισάνθρωπος, 1967.

• Μολιέρου Σκολειό γυναικών, 1967.

V. Δοκίμιο

• Σολωμικά, 1957.

• Ο Σολωμός χωρίς μεταφυσική, 1925.

VI. Συγκεντρωτικές εκδόσεις

• Πεζός λόγος, 1957.

• Αισθητικά - Κριτικά Α΄ - Β΄., 1958.

• Ποιητικά. Αθήνα, 1956.

 

Πηγή: Ε.ΚΕ.ΒΙ