172 E

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Γ' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ


172

ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ

Τρία χαϊκού

Tο χαϊκού είναι γιαπωνέζικη στιχουργική μορφή, που έγινε αρκετά δημοφιλής στη Δύση από τις πρώτες δεκαετίες του εικοστού αιώνα. Πρόκειται για επιγράμματα 17 συλλαβών, που διαιρούνται σε τρεις ανομοιοκατάληκτους στίχους (5, 7 και 5 συλλαβών).

ΙΑ'

Πού να μαζεύεις
τα χίλια κομματάκια
του κάθε ανθρώπου.

IE'

Bουλιάζει ο κόσμος
κρατήσου, θα σ' αφήσει
μόνο στον ήλιο.

IΣT'

Γράφεις·
το μελάνι λιγόστεψε
η θάλασσα πληθαίνει.

 

 

Γ. Σεφέρης, Ποιήματα, Ίκαρος

 

1 Δείγματα ήχου από τον δίσκο «Sixteen Haiku And Other Stories» των Sigmatropic σε ποίηση Γ. Σεφέρη [πηγή: www.ποιείν.gr]

 


ΕΡΓΑΣΙΕΣ

  • Ποιο είναι το κυρίαρχο αίσθημα σε κάθε ποίημα;
  • Δοκιμάστε να εντοπίσετε σε κάθε ποίημα μια παράδοξη εικόνα και να την ερμηνεύσετε.
  • Σε τι νομίζετε ότι συμβάλλει η ανελαστική πειθαρχία που προϋποθέτει η μορφή του χαϊκού;
  • Γράψτε και εσείς τρία χαϊκού.

     1 Χαϊκού

 

Chōbunsai Eishi

Τρεις θεότητες της Καλής Τύχης επισκέπτονται τον Yoshiwara
Chōbunsai Eishi, (Ιάπωνας, 1756–1829), περίοδος Edo
Νέα Υόρκη, Μητροπολιτικό Μουσείο


Γιώργος Σεφέρης (1900 - 1971)


Γιώργος Σεφέρης

Διάβασε για τη ζωή και το έργο του εδώ. Κατέβασε σύντομο βιογραφικό . Δες και παρακάτω στο Υλικό.


Το χαϊκού είναι ποιητική μορφή, που εμφανίστηκε στην Ιαπωνία τον δέκατο έβδομο αιώνα και υιοθετήθηκε στην Ευρώπη (και ακολούθως στον υπόλοιπο δυτικό κόσμο) στις αρχές του εικοστού, καθώς έδινε μια ενδιαφέρουσα λύση στην αναζήτηση της αποσπασματικότητας αλλά και της ανανέωσης της μορφικής πειθαρχίας ύστερα από την επικράτηση του ελεύθερου στίχου. Ένα από τα περισσότερο γνωστά αυθεντικά δείγματα του είδους ανήκει στον Basho (1644-1694) και έχει ως εξής:

παλιά λίμνη

ένας βάτραχος μέσα πηδά ήχος νερού

Στην αυθεντική τους εκδοχή, τα χαϊκού αποτελούνται από 17 συλλαβές σε ενιαίο στίχο. Στην ευρωπαϊκή λογοτεχνία, ωστόσο, συνηθίζεται η διαίρεση του στίχου σε τρεις ανομοιοκατάληκτους στίχους αντιστοίχως των 5, 7 και 5 συλλαβών, ενίοτε με μικρές αποκλίσεις. H διάθεση είναι λυρική ή χιουμοριστική, ενώ ο τελευταίος στίχος συχνά περιέχει το στοιχείο της έκπληξης.

Ο Γιώργος Σεφέρης άρχισε να πειραματίζεται με τη φόρμα του χαϊκού σε νεαρή ηλικία, το 1929. Τα τρία δείγματα που ανθολογήσαμε αποδίδουν αντιστοίχως τη θραυσματική συνείδηση, το αίσθημα της αποξένωσης και τη δυσφορία του συγγραφέα με τη γραφή. Πρόκειται για χαρακτηριστικές αντιλήψεις της μοντερνιστικής συνείδησης, που παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς τις συναντούμε εμβολιασμένες σε μια πειθαρχημένη, παμπάλαιη και εξωτική μορφή.

 


Νάσος Βαγενάς, Ανθολογία ελληνικού χάικου, επιμέλεια Χρ. Τουμανίδης, εισαγωγή Θ.Δ. Φραγκόπουλος, Δελφοί χ.χ., σ. 24.

 

Έχεις πεθάνει.

Το αίμα σου δεν το ξέρει.

Μήτε το στόμα σου.

*

Νύχια ζεστά.

Αναντικατάστατα.

Γόνατα. Χείλη.

*

Ούτε ένας στίχος

Δε θα μείνει από μας

Για την αγάπη.


Γιώργος Σεφέρης
στο βιβλίο «Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» Εγγονόπουλος
Πρόσωπα και θέματα της νεοελληνικής λογοτεχνίας (Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα) Γιώργος Σεφέρης [πηγή: Πρόσωπα και θέματα της νεοελληνικής λογοτεχνίας (Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα)],
Συμφραστικός Πίνακας Λέξεων (Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα), Γιώργος Σεφέρης. Για τη ζωή και το έργο του [πηγή: Ανεμόσκαλα (Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα)],
Εποχές και Συγγραφείς. Γιώργος Σεφέρης (βίντεο) [πηγή: Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ], Εποχές και Συγγραφείς. Γιώργος Σεφέρης (βίντεο) [πηγή: Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ]
στο ΕΚΕΒΙ Βιογραφικό σημείωμα [πηγή: Εθνικό Κέντρο Βιβλίου]
Αναγνώσεις ποιημάτων στο Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού Γ. Σεφέρης, ΣΝΕΛ
στον ΠΟ.Θ.Ε.Γ. Γ. Σεφέρης, ΠΟΘΕΓ
στο B.B.C. Γ. Σεφέρης, ΠΟΘΕΓ
Η δήλωση του Σεφέρη κατά της χούντας στην Ελλάδα (1969) Γ. Σεφέρης, ΠΟΘΕΓ Εποχές και Συγγραφείς. Γιώργος Σεφέρης (βίντεο) [πηγή: Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ]

 

Για τα λογοτεχνικά ρεύματα - κινήματα δείτε εδώ

 

Μπορείτε να γράψετε τις απαντήσεις σας και να τις εκτυπώσετε ή να τις σώσετε σε αρχείο pdf.

 

Ποιο είναι το ποιητικό υποκείμενο, ο αφηγητής;

Το ποιητικό υποκείμενο είναι...

 

Σε ποιον απευθύνεται;

Απευθύνεται...

 

Σε ποιο πρόσωπο και αριθμό βρίσκονται τα ρήματα του ποιήματος, π.χ. γ' ενικό

Τα ρήματα βρίσκονται...

 

Ποιος είναι ο χώρος;

Ο χώρος του ποιήματος είναι...

 

Ποιος είναι ο χρόνος;

Ο χρόνος του ποιήματος είναι...

 

Ποιες είναι οι εικόνες του ποιήματος;

Οι εικόνες του ποιήματος είναι...

 

Από πού αντλεί τις εικόνες του ο ποιητής; (π.χ. φύση)

Ο ποιητής αντλεί τις εικόνες του...

 

Ποιους εκφραστικούς τρόπους χρησιμοποιεί ο ποιητής; (π.χ. σχήματα λόγου, χρήση επιθέτων)

Οι εκφραστικοί τρόποι είναι οι εξής...

 

Πώς χρησιμοποιεί τη στίξη;

Ο ποιητής....

 

Ποια είναι η γλώσσα; (π.χ. κοινή, λόγια, κοινή με λόγια στοιχεία κλπ.)

Το ποίημα είναι γραμμένο σε...

 

Το ποίημα έχει ομοιοκαταληξία κι αν ναι τι είδους; (π.χ. ζευγαρωτή, πλεκτή, σταυρωτή κλπ.)

Η ομοιοκαταληξία είναι....

 

Ποια συναισθήματα σου προκαλεί;

Τα συναισθήματα...

 

pano