Αλέξανδρος Σούτσος, Επιστολή προς τον βασιλέα της Ελλάδος Όθωνα, Λογοτεχνία Α΄ Λυκείου

Οι Φαναριώτες και η Ρομαντική Σχολή των Αθηνών (1830-1880) 288

Αλέξανδρος Σούτσος, Επιστολή προς τον βασιλέα της Ελλάδος Όθωνα

[απόσπασμα]

Το απόσπασμα από το ποίημα Επιστολή προς τον βασιλέα της Ελλάδος Όθωνα δείχνει μια αντίληψη για την ποίηση που μεταφέρουν στη μόλις απελευθερωμένη Ελλάδα οι Φαναριώτες, και κυρίως ο Αλέξανδρος Σούτσος. Η αντίληψη αυτή οδηγεί στην έμμετρη δημοσιογραφία, συχνά σατιρική και πηγάζει κυρίως από τον ρομαντικό Γάλλο ποιητή Βερανζέρο.

Η Επιστολή του Αλεξ. Σούτσου είναι μια δημόσια έμμετρη επιστολή που απευθύνει ο ποιητής στον νεαρό βασιλιά Όθωνα, όταν ο τελευταίος φτάνει στην Ελλάδα (Ναύπλιο) το 1833, και περιέχει πληροφορίες για τον τόπο και συστάσεις. Το απόσπασμα είναι και μια έμμετρη Ιστορία (η πρώτη) της ως τότε ελληνικής λογοτεχνίας.

Το διάγγελμα του Όθωνα κατά την άφιξή του στο Ναύπλιο [πηγή: Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού]

Peter von Hesse, «Η άφιξη του Όθωνα στο Ναύπλιο» (1835)

O επιστάτης των εθνικών οικοδομών επί I. Καποδίστρια, Λογοτεχνία Γ' Γυμνασίου

Εις τον ωραίον Βόσπορον, εις της Τρυφής τα στήθη,
η ποίησις της νέας μας Ελλάδος εγεννήθη.
Εκεί ο , ο νέος Ανακρέων,
ωραία πρώτος έψαλε τα κάλλη των ωραίων·
οι στίχοι του εις ανθηρούς λειμώνας εμπνευσμένοι
κι εις των ρυάκων τον τερπνόν ψιθυρισμόν γραμμένοι,
των ρόδων και των μυρσινών την ευωδίαν έχουν,
και φυσικοί ως ρεύματα γλυκών ναμάτων τρέχουν.
Στου οίνου την αμέριμνον ζωήν παραδομένος
και Βάκχος εις την τράπεζαν κισσοστεφανωμένος,
της μέθης όταν την χαράν εντέχνως ζωγραφίζη,
τας ιδικάς του ηδονάς εις έπη καλλωπίζει.

Μ' αρχαίαν γεννηθείς ψυχήν, μ' αρχαίον χαρακτήρα, 289
την λύραν όταν έλαβεν ο εις την χείρα,
στας ακοάς μας ήχησε γενναία μελωδία,
κι εστρέψαμεν τα όμματα στ' αρχαία μας μνημεία.
Είν' άπορον πώς γεννηθείς εις δουλικάς ημέρας,
προ χρόνων τόσων έγραψεν ιδέας ελευθέρας.

Ο Ρήγας, μάρτυς πρόδρομος της ιεράς μας πάλης,
μνημόσυνα μας άφησεν εμπνεύσεως μεγάλης·
σκοπόν λαμπρότερον ποτέ δεν έλαβον αι Μούσαι
παρ' όταν του Τυρταίου μας η σάλπιγξ αντηχούσε.
Τα θούριά του άσματα μας πυρπολούν ακόμα,
και βρέχομεν με δάκρυα του τάφου του το χώμα.

Του μιμητής πιστός ο ,
αστείος είν' ενίοτε, αλλά του λείπ' η χάρις,
κι εις τον Ερμήλον του συχνά του τ' όμμα
ευρίσκει τον αδάμαντα κρυμμένον εις το χώμα.

Ο Κάλβος και ο Σολωμός, ωδοποιοί μεγάλοι,
κι οι δύο παρημέλησαν της γλώσσης μας τα κάλλη·
ιδέαι όμως πλούσιαι, πτωχά ενδεδυμέναι,
δεν είναι δι' αιώνιον ζωήν προωρισμέναι.

Η ποίησίς μας έλαβε και νεύρα κι ευγλωττίαν
στου Οδοιπόρου την λαμπράν και τραγικήν μανίαν.
Ο , θησαυρός ποικίλων νοημάτων
και νέος κόσμος ιδεών, εικόνων κι αισθημάτων,
με δυνατήν και ηχηράν οργάνων αρμονίαν
εκφράζει του Δημιουργού την παντοδυναμίαν.

Κι ημείς τας αδυνάτους μας και πρωτοπείρους χείρας,290
κ' ημείς εδοκιμάσαμεν στο τόξον της ,
και ψόγους δεν ελάβομεν της τόλμης μας μεγάλους.
Ευχόμεθα εις ποιητάς δοκιμωτέρους άλλους
τον δρόμον που ανοίξαμεν να τρέξωσιν αισίως.
Γλυκύτατος και κάρπιμος θα με φανή ο βίος,
εάν περί την δύσιν μου ιδώ πολλούς αστέρας
να λάμπουν εις του Παρνασσού τους φωτεινούς αιθέρας.

Μιχαήλ Περδικάρης [πηγή: Βικιπαίδεια]

Ο Αθανάσιος: ο λυρικός ποιητής Αθανάσιος Χριστόπουλος, γενάρχης των φαναριωτών ποιητών.
Ρίζος: Ο Ιάκωβος Ρίζος Ραγκαβής, πατέρας του ποιητή Αλέξανδρου Ραγκαβή.
Απουλήιος: Λατίνος ποιητής (2ος αι. μ.Χ.).
Περδικάρης: Μιχαήλ: Λόγιος ποιητής από την Κοζάνη (1766-1828).
Αρίσταρχος: Αλεξανδρινός φιλόλογος, μελετητής του Ομήρου.
Οδοιπόρος: «δραματικόν ποίημα» ή «λυρικόν δράμα» σε 5 πράξεις του Παναγιώτη Σούτσου: αδελφού του Αλέξανδρου (1827).
Σατύρας: Ποιητική συλλογή του Αλέξ. Σούτσου (Σάτυραι, Ύδρα 1827).

Ερωτήσεις

Να επισημάνετε τους ποιητές στους οποίους αναφέρεται ο Αλέξ. Σούτσος και τα χαρακτηριστικά που τους αποδίδει· να συζητήσετε τη γνώμη του για τον Κάλβο και το Σολωμό. Πού επικεντρώνονται οι αντιρρήσεις του;

Α. Βαλαωρίτης, «Φωτεινός» (αποσπάσματα)

Βάρκες στα νερά του Βοσπόρου

Συμεών Σαββίδης (1859-1927), Βάρκες στα νερά του Βοσπόρου (π. 1903-8), Εθνική Πινακοθήκη

Αλέξανδρος Σούτσος (1803-1863)

Φαναριώτης ποιητής. Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη και κατέβηκε στην Ελλάδα επί Καποδίστρια. Δημοσίευσε πολλές συλλογές και συνθέσεις, συχνά με σατιρικό χαρακτήρα, όπου μιμείται τον Γάλλο ρομαντικό ποιητή Βερανζέρο, ενώ το έμμετρο αφήγημά του Περιπλανώμενος έχει ως πρότυπό του το έργο Τσάιλντ Χάρολντ του Μπάιρον. Πέθανε στη Σμύρνη.

Αλ. Σούτσος, «Η αηδία της ζωής» (απόσπασμα) [πηγή: Πολιτιστικός Θησαυρός της Ελληνικής Γλώσσας]

Αλέξανδρος Κ. Σούτσος [πηγή: Βικιπαίδεια]

Αλέξανδρος Σούτσος
Βιογραφικό σημείωμα [πηγή: Εθνικό Κέντρο Βιβλίου]
Βικιπαίδεια
Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού
Ψηφίδες (Πρόσωπα και θέματα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας)