ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Βιογραφίες Ανθολογούμενων Λογοτεχνών στα βιβλία Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γυμνασίου - Λυκείου


Σούτσος Αλέξανδρος (1803-1863)


Αλέξανδρος Σούτσος

Σύντομο βιογραφικό για σχολική χρήση. Κατέβασε σε αρχείο

Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1803. Το 1820 έφυγε για σπουδές στο Παρίσι. Επέστρεψε το 1825 στον ελλαδικό χώρο για να πάρει μέρος στην επανάσταση. Το 1827 συνέγραψε σατιρικά ποιήματα για τη διακυβέρνηση του νέου ελληνικού κράτους. Οι αντιδράσεις που προκλήθηκαν τον ανάγκασαν να καταφύγει στη Γαλλία, όπου δημοσίευσε την Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης στα γαλλικά. Υποστηρίζοντας τον Ιωάννη Καποδίστρια επέστρεψε στην Ελλάδα. Σύντομα όμως εισχώρησε στην παράταξη των Συνταγματικών. Στα πλαίσια της αντικυβερνητικής του δράσης έγραψε τα βιβλία ο Άσωτος και αμέσως μετά ο Εξόριστος. Εμπιστεύτηκε αρχικά τη βαυαρική αντιβασιλεία και τον Όθωνα, αγωνίστηκε ωστόσο αργότερα εναντίον τους. Ακολούθησαν συνεχείς διώξεις, δίκες, φυλακίσεις, κατασχέσεις των έργων του κάθε φορά που δημοσίευε κάποιο σατιρικό αντιπολιτευτικό κείμενο. Μετά την έξωση του Όθωνα αποφάσισε να επιστρέψει στην Αθήνα, αρρώστησε όμως στη Σμύρνη τον Ιούλιο του 1868 και πέθανε εκεί. Η ταφή του έγινε στη Σμύρνη και το 1877 ο Αχιλλέας Παράσχος μετέφερε τα οστά του στην Αθήνα, όπου ενταφιάστηκαν με δαπάνη του δημοσίου.

 

Ο Αλέξανδρος Σούτσος είναι γνωστός κυρίως ως σατιρικός ποιητής, μαζί με τον Ανδρέα Λασκαράτο και τον Γεώργιο Σουρή. Το έργο του Ο Εξόριστος του 1831, καταγγελία της πολιτικής του Ιωάννη Καποδίστρια, αποτέλεσε το πρώτο νεοελληνικό μυθιστόρημα πολιτικού περιεχομένου και εντάσσεται στην πρωτοπορία της νεοελληνικής πεζογραφίας τόσο θεματικά, όσο και υφολογικά. Σημαντική στάθηκε τέλος η επίδραση του Αλέξανδρου Σούτσου στο έργο των ρομαντικών ποιητών της Α΄ Αθηναϊκής Σχολής.

 

Ανθολογούνται στα σχολικά βιβλία:

Επιστάτης εθνικών οικοδομών

Επιστολή προς τον βασιλέα της Ελλάδος Όθωνα

 

 

Εκτενέστερο βιογραφικό

Ο Αλέξανδρος Σούτσος γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1803, γιος του διπλωμάτη Κωνσταντίνου Σούτσου και της συζύγου του Ελένης, αδερφής του Ιακωβάκη Ρίζου Νερουλού. Έχασε τους γονείς του σε παιδική ηλικία και έμαθε τα πρώτα γράμματα στο σπίτι του θείου του Θεόδωρου Νέγρη. Παρακολούθησε κατόπιν μαζί με τον αδελφό του Παναγιώτη μαθήματα γυμνασίου στη σχολή της Χίου και το 1820 έφυγαν για σπουδές στο Παρίσι με φροντίδα του θείου τους ηγεμόνα της Μολδαβίας Μιχαήλ Σούτσου. Στο Παρίσι κλονίστηκε η υγεία του, εξαιτίας της είδησης του θανάτου του αδερφού του Δημητρίου στη μάχη στο Δραγατσάνι, και αναγκάστηκε να φύγει για την Ιταλία. Ενώ είχε ήδη συγγράψει γαλλόφωνα ποιήματα κατά την παραμονή του στην Ευρώπη, επέστρεψε το 1825 στον ελλαδικό χώρο για να πάρει μέρος στην επανάσταση. Την περίοδο αυτή συνέγραψε σατιρικά της διακυβέρνησης του νέου ελληνικού κράτους ποιήματα, τα οποία εκδόθηκαν στην Ύδρα το 1827. Οι αντιδράσεις που προκλήθηκαν τον ανάγκασαν να καταφύγει στη Γαλλία, όπου δημοσίευσε την Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης στα γαλλικά, ενισχύοντας το εκεί φιλελληνικό συναίσθημα. Σημειωτέα είναι η αναφορά του στον Ιωάννη Καποδίστρια στον επίλογο του παραπάνω έργου του, η οποία εκφράζει την αισιοδοξία του για το μέλλον της Ελλάδας υπό τη διακυβέρνησή του. Στην Ελλάδα επέστρεψε μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Καποδίστρια και έμεινε στο Ναύπλιο, όπου απογοητευμένος από την πολιτική του κυβερνήτη εισχώρησε στην παράταξη των Συνταγματικών. Στα πλαίσια της αντικυβερνητικής του δράσης έγραψε σατιρικούς στίχους, οι οποίοι δημοσιεύτηκαν αργότερα στο Πανόραμα της Ελλάδος. Την ίδια εποχή κυκλοφόρησε ο Άσωτος και αμέσως μετά ο Εξόριστος. Μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια (την οποία ο Σούτσος χαιρέτησε ως σωτήριο γεγονός για το ελληνικό έθνος) ο Σούτσος εμπιστεύτηκε αρχικά τη βαυαρική αντιβασιλεία και τον Όθωνα, αγωνίστηκε ωστόσο αργότερα εναντίον τους. Οι συνεχείς διώξεις, δίκες, φυλακίσεις , κατασχέσεις των έργων του που ακολούθησαν, τον ανάγκασαν να περιπλανηθεί σε Ανατολή και Δύση, όπου συνέχισε να συγγράφει επαναστατικά κείμενα. Στην Αθήνα επέστρεψε το 1839 και δημοσίευσε μέρος του Περιπλανώμενου και τη σατιρική Μενιππεία. Το αποτέλεσμα ήταν προφυλάκισή του και δίκη που κατέληξε σε αθώωσή του το 1841. Το 1843 δημοσίευσε στις Βρυξέλλες τις κωμωδίες Πρωθυπουργός και Ατίθασος ποιητής. Με αφορμή την εξέγερση της 3ης Σεπτεμβρίου του 1843 δημοσίευσε στην Αθήνα τη Μεταβολή της Γ' Σεπτεμβρίου και δύο χρόνια αργότερα το Ποιητικόν χαρτοφυλάκιον, συλλογή σατιρικών ποιημάτων. Την νέα έκδοση του Περιπλανώμενου (1852) ακολούθησαν νέες διώξεις και το 1856 δημοσίευσε το έργο Η τουρκομάχος Ελλάς, ενώ το 1857 τα Απομνημονεύματα του Ανατολικού πολέμου. Ακολούθησαν κατάσχεση και καταστροφή των βιβλίων και σκληρότερες διώξεις, οι οποίες οδήγησαν σε καταδίκη του σε πενταετή κάθειρξη το 1859. Του δόθηκε ωστόσο χάρη από τον Όθωνα μετά από έντεκα μήνες, με τον όρο να μείνει μακριά από την Ελλάδα. Μετά την έξωση του Όθωνα αποφάσισε να επιστρέψει στην Αθήνα, αρρώστησε όμως στη Σμύρνη τον Ιούλιο του 1868 και πέθανε εκεί. Η ταφή του έγινε στη Σμύρνη και το 1877 ο Αχιλλέας Παράσχος μετέφερε τα οστά του στην Αθήνα, όπου ενταφιάστηκαν με δαπάνη του δημοσίου.

Ο Αλέξανδρος Σούτσος είναι γνωστός κυρίως ως σατιρικός ποιητής, μαζί με τον Ανδρέα Λασκαράτο και τον Γεώργιο Σουρή. Το έργο του Ο Εξόριστος του 1831, καταγγελία της πολιτικής του Ιωάννη Καποδίστρια, αποτέλεσε το πρώτο νεοελληνικό μυθιστόρημα πολιτικού περιεχομένου και εντάσσεται στην πρωτοπορία της νεοελληνικής πεζογραφίας τόσο θεματικά, όσο και υφολογικά. Σημαντική στάθηκε τέλος η επίδραση του Αλέξανδρου Σούτσου στο έργο των ρομαντικών ποιητών της Α΄ Αθηναϊκής Σχολής.

 

Εργογραφία

 

Ι.Ποίηση

• Σάτυραι. Ύδρα, 1827 (και δεύτερη, συμπληρωμένη, έκδοση Αθήνα, τυπ. της Ενώσεως, 1880).

• Σάτυρα, συντεθείσα παρά του κυρίου Αλεξάνδρου Σούτσου. χ.τ., 1832.

• Ποίησις Αλεξάνδρου Σούτσου· Epitre d’ Alexandre Soutzo (traduction). Ναύπλιο, Εθνική Τυπογραφία, 1833.

• Ποιήσεις νέαι των αδελφών Αλεξάνδρου και Παναγιώτου Σούτσων. Ναύπλιο, τυπ. Βασιλικής Τυπογραφείας, 1833.

• Πανόραμα της Ελλάδος · ή συλλογή ποικίλων ποιηματίων· Μέρος πρώτον. Ναύπλιο, 1833. (και επιμελημένη επανέκδοση με σχόλια στα γερμανικά και τίτλο Πανόραμα της Ελλάδος· Ή συλλογή ποιηματίων· Mit grammatischen erklarungen und einem worterbuche herausgegeben von Dr.Theodor Kind, Λειψία, τυπ. Joh.Jak.Weber, 1835.

• Πανόραμα της Ελλάδος· Ή συλλογή ποικίλων ποιηματίων· Μέρος δεύτερον. Ναύπλιο, 1835.

• Ο περιπλανώμενος, ποίημα εις άσματα τρία. Αθήνα, τυπ. Της Προόδου, 1839. ( Μαζί η Μενιππεία και ο σατιρικός διάλογος Αγγελία).

• Η τουρκομάχος Ελλάς, ποίημα επικόν εις άσματα δώδεκα. Τόμος πρώτος περιέχων άσματα τέσσαρα. Αθήνα, τυπ. Αγγελοπούλου, 1856. (το έργο δεν ολοκληρώθηκε)

• Απομνημονεύματα ποιητικά επί του Ανατολικού πολέμου. Αθήνα, τυπ.Αλεξάνδρου Γκαρπολά, 1857. (β΄ έκδοση. Η πρώτη έγινε στη Ρωσία στα γαλλικά).

• Ο περιπλανώμενος · Άσμα τέταρτον και τελευταίον. Αθήνα, 1852. (μαζί τα Το Συνταγματικόν Σχολείον · κωμωδία εις πράξεις πέντε και Διθύραμβος προς τον λαόν της ελευθέρας και δούλης Ελλάδος).

• Ελεγείον και Μαραθών · ηρωελεγείονΒ΄. Αθήνα, τυπ.Κ.Αντωνιάδου, 1852.

• Ο περιπλανώμενος · ποίημα λυρικόν εις άσματα τέσσερα (μαζί Η Αγγελία και Τα Δικαστικά των ετών 1839-40 και 1852). Αθήνα, τυπ. Αλεξ. Γακρπολά, 1858.

• Τα τρία άσματα του Αλεξάνδρου Σούτσου. Αθήνα, τυπ.Χ.Νικολαΐδου Φιλαδελφέως, 1856.

ΙΙ.Θέατρο

• Ο άσωτος · Κωμωδία εις πέντε πράξεις. Ναύπλιο, τυπ. Εμμ. Αντωνιάδου, 1830.

• Ο πρωθυπουργός. Βρυξέλλες, 1843.

• Ο ατίθασος ποιητής. Βρυξέλλες, 1843.

ΙΙΙ.Πεζογραφία

• Ο εξόριστος του 1831· κωμικοτραγικόν ιστόρημα. Αθήνα, τυπ. της Βασιλικής τυπογραφείας, 1835 [και νέα επιμελημένη έκδοση με εισαγωγή και φιλολογική επιμέλεια Λουκίας Δρούλια, Αθήνα, Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη, 1994].

ΙV. Άλλες εκδόσεις.

• Histoire de la revolution graicque. Παρίσι, 1828.

• Ελληνική Πλάστιγξ· Ή ποιήσεις και λαογραφικαί διατριβαί επικρίνουσαι τα κατά την Ελλάδα. Αθήνα, τυπ. Ράλλη, 1836 (σειρά έξι φυλλαδίων).

• Η Τρίτη Σεπτεμβρίου· Συνταγματική Μοναρχία (έμμετρα και πεζά σατιρικά κείμενα σε φυλλάδια). Αθήνα, τυπ. Π.Κ.Παντελή, 1843 (και β' έκδοση με τίτλο Η μεταβολή της Αθήνα, τυπ. Μνημοσύνης Χ.Νικολαΐδου Φιλαδελφέως, 1844).

• Κάτοπτρον του 1845 (σάτιρα). 1839.

• Απολογία Αλεξάνδρου Σούτσου. Αθήνα, τυπ. Αγγ.Αγγελίδου, 1839.

• Η προανάκρισις και η προφυλάκισίς μου. Αθήνα, τυπ. Αγγ.Αγγελίδου, 1839.

• Ποιητικόν χαρτοφυλάκιον. (συλλογή σατιρικών και άλλων ποιημάτων). Αθήνα, τυπ. Βλαστού, 1845.

V.Συγκεντρωτικές εκδόσεις

 

Πηγή: Ε.ΚΕ.ΒΙ



 

1 Ο εξόριστος του 1831

ΕΚΕΒΙ Βιογραφικό σημείωμα [πηγή: Εθνικό Κέντρο Βιβλίου]

Βικιπαίδεια Αλ. Σούτσος

Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού Αλ. Σούτσος

Ψηφίδες (Πρόσωπα και θέματα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας) Αλ. Σούτσος