Κλείτος Κύρου, Κραυγή δέκατη πέμπτη, Λογοτεχνία Γ' Λυκείου

ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ, ΠΟΙΗΣΗ

Κλείτος Κύρου, Κραυγή δέκατη πέμπτη

Το ποίημα ανήκει στη συλλογή Κραυγές της νύχτας (1960). Στα ποιήματα της συλλογής αυτής ο ποιητής μιλάει με λόγο συγκινησιακά φορτισμένο σαν απολογητής της σφαγιασμένης γενιάς της Κατοχής. Κι ενώ ο ομιλητής του κάθε ποιήματος ταυτίζεται πάντα με τον ίδιο, τα πρόσωπα προς τα οποία απευθύνεται ποικίλλουν. Άλλοτε απευθύνεται στους συναγωνιστές του, που με την πάροδο του χρόνου άλλαξαν και προσγειώθηκαν σε μια στυγνή πραγματικότητα και άλλοτε στον ίδιο τον εαυτό του, όπως λ.χ. στην «Κραυγή εικοστή», την τελευταία της συλλογής:

Όταν βγήκες στους δρόμους δεν αναγνώριζες τίποτε
Ένας λαός εκφυλισμένος συνωθούνταν
Στις αγορές και στα ηλεκτρόφωνα τι να 'γιναν της γης οι αντρειωμένοι

Κραυγη δεκατη πεμπτη

	Μιλώ με σπασμένη φωνή δεν εκλιπαρώ Τον οίκτο σας μέσα μου μιλούν χιλιάδες στόματα Που κάποτε φώναζαν οργισμένα στον ήλιο Μια γενιά που έψελνε τα δικαιώματά της Κουνώντας λάβαρα πανηγυριού σειώντας σπαθιά Γράφοντας στίχους εξαίσιους μιας πρώτης νεότητας Ποτίζοντας τα σπαρτά με περίσσιο αίμα Μικρά παιδιά που αφέθηκαν στο έλεος τ' ουρανού
	*
	Η γενιά μου ήταν μια αστραπή που πνίγηκε Η βροντή της η γενιά μου καταδιώχτηκε Σα ληστής σύρθηκε στο συρματόπλεγμα Μοίρασε σαν αντίδωρο τη ζωή και το θάνατο Οι άνθρωποι της γενιάς μου δεν πέθαιναν Στα νοσοκομεία κραυγάζαν έξαλλοι στα εκτελεστικά Αποσπάσματα τα χέρια τους ήταν μαγνήτες Τρώγαν πικρό ψωμί καπνίζαν φημερίδες Ζητώντας ευλαβικά μια θέση σ' αυτήν τη γη
	*
	Όπου κι αν στάθηκαν οι σκιές τους ριζώναν Άδικα προσπαθείτε δε θα ξεριζωθούν ποτέ Θα προβάλλουν μπροστά στα τρομαγμένα σας μάτια Τώρα τα καταλάβαμε όλα καταλάβαμε Τη δύναμή μας και για τούτο μιλώ Με σπασμένη ψωνή που κλαίει Κάθε φορά στη θύμησή τους

Μ. Αναγνωστάκης, «Μιλώ»

Τόποι εξορίας και πολιτικοί εξόριστοι στην Ελλάδα, Φωτόδεντρο

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Κύριο χαρακτηριστικό της ποιητικής γραφής του Κλείτου Κύρου είναι ο διασκελισμός (σχήμα διασκελισμού έχουμε όταν το νόημα ενός στίχου συνεχίζεται στον επόμενο). Να επισημάνετε τους σχετικούς στίχους και να χρησιμοποιήσετε το αποτέλεσμα της εργασίας σας στην απάντηση της επόμενης ερώτησης (2β).
Κύριο χαρακτηριστικό του ποιήματος είναι η δραματική του ένταση, που είναι έκδηλη από τον πρώτο κιόλας στίχο και εξωτερικεύεται ποικιλοτρόπως. Διαβάζοντάς το να απαντήσετε στα εξής ερωτήματα:
α) Σε ποιες απευθύνεται ο ποιητής και για ποιους μιλάει:
β) Με ποιους εκφραστικούς τρόπους κατορθώνει να διατηρήσει στο ποίημα τον τόνο ενός λόγου συγκινησιακά φορτισμένου;
γ) Πού κατά τη γνώμη σας οφείλεται αυτή η υψηλή συναισθηματική ένταση του ποιήματος;

εικόνα

Κλείτος Κύρου (1921-2006)

Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1921. Σπούδασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και εργάστηκε ως τραπεζικός: Έργα του: Ποίηση: Αναζήτηση (1949), Σε πρώτο πρόσωπο (1957), Κραυγές της νύχτας (1960), Κλειδάριθμοι (1963), Τα πουλιά και η αφύπνιση (1987), Περίοδος χάριτος και άλλα ποιήματα (1992), Ο πρωθύστερος λόγος (1996) και Ακροτελεύτια (1997) που περιλαμβάνονται στη συγκεντρωτική έκδοση των ποιημάτων του. Έχει εκδώσει τις εξής συγκεντρωτικές συλλογές ποιημάτων του: α) Απολογία (α' έκδοση 1966, β' συμπληρωμένη 1976), β) Κατασκευές, 1949-1978 (1980) και γ) Εν όλω συγκομιδή, 1943-1997 (1997). Ασχολήθηκε επίσης ιδιαίτερα με τη μετάφραση έργων ξένων ποιητών και θεατρικών συγγραφέων. Σημειώνουμε ορισμένες. Ποίηση: Νέοι Αγγλοι ποιητές (1945), Φ. Γκ. Λόρκα: Μοιρολόι για τον Ιγνάθιο Σάντσεθ Μεχίας (1960), Τ.Σ. Έλιοτ: α) Η Τετάρτη των τεφρών (1965), β) Τέσσερα κουαρτέτα (1981), γ) Η ρημαγμένη γη (1990) κ.ά. Θεατρικά: Φ. Γκ. Λόρκα: Σαν περάσουν πέντε χρόνια (1962), Πέρσυ Μπος Σέλλεϋ: Οι Τσέντσι (1993). Για τη μετάφραση του έργου αυτού του απονεμήθηκε Κρατικό βραβείο μετάφρασης (1994).

Χαλασμός

Leopold Survage (Συρβαζ) (1879- 1968), Χαλασμός, (1942).
Μέρος της δωρεάς έργων διάσημων Γάλλων καλλιτεχνών στην Εθνική Πινακοθήκη «σε ένδειξη αγάπης και θαυμασμού για την ηρωική στάση του ελληνικού λαού στον πόλεμο και την αντίσταση 1940-1944» (1946).