Βασίλης Καραβίτης

1. Εργοβιογραφικά στοιχεία

Ο Βασίλης Καραβίτης γεννήθηκε το 1934 στη Νέα Ορεστιάδα Έβρου, αλλά μεγάλωσε στον Πειραιά. Σπούδασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και άσκησε το επάγγελμα του δικηγόρου μέχρι το 1985. Εμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα το 1950. Υπήρξε ένας από τους μόνιμους συνεργάτες του λογοτεχνικού περιοδικού Διαγώνιος από το 1970 έως το 1983. Τα ποιητικά του έργα είναι: Υλικό μονώσεως (1970), Το παιχνίδι της επαφής (1973), Στη σκιά του μακρόβιου κόσμου (1977), Φόρμουλες για μιαν άγνωστη ζωή (1982), Λυπομανία (1989), Το αγαθό σκοτάδι (1997), Βίος απορητικός (2005). Έγραψε επίσης πεζά: Τρία πεζά (1976), Οκνηρίας εγκώμιον ή γιατί μας κλαίνε κι οι ρέγγες (1985). Ασχολήθηκε επίσης με τη μετάφραση: Συγκομιδή. Σύγχρονοι ξένοι ποιητές, Το "κίνημα των εκατό λουλουδιών" στην Κίνα και η λογοτεχνία του, Για την ομορφιά κ.ά.

 

Ο Βασίλης Καραβίτης ανήκει στους ποιητές της δεύτερης μεταπολεμικής γενιάς. Κύρια γνωρίσματα της ποίησής του είναι η δωρική γραφή, η αρχιτεκτονική δομή, ο σαρκασμός (που στρέφεται ακόμα και προς τον ίδιο τον εαυτό του) και η απαισιόδοξη φιλοσοφική διάθεση. Ο λόγος του διακρίνεται για τη λιτότητα, τη σαφήνεια, την πυκνότητα, τη διεισδυτικότητα και την αμεσότητα.

Το ποίημα "Το άπιαστο Προ-πο" περιλαμβάνεται στην ποιητική συλλογή Λυπομανία, που δημοσιεύτηκε το 1989 και αποτελεί μια συγκεντρωτική έκδοση των ποιημάτων του Καραβίτη.

 

2. Η κριτική για το έργο του

«Η κοινωνιολογικής υφής, εξάλλου, θεώρηση, του εαυτού του και των πραγμάτων, που επιχειρεί με την ποίηση του, η οξύτατη, αναλυτικότατη και, συνήθως, απορριπτική κριτική που ασκεί προς εαυτόν και σ' ό,τι υποπίπτει στην αντίληψη του, μαρτυρούν την ύπαρξη μιας αγωνιώσας συνείδησης. Μιας συνείδησης η οποία, εν ονόματι της ευθυκρισίας, κυρίως, όμως, εν ονόματι της ανεξαρτησίας της, απεμπόλησε, με τη διαδικασία της απώθησης, οτιδήποτε θα μπορούσε να την αναστείλει ή να την περιορίσει. Κάπως έτσι φαντάζομαι την πραγματοποίηση της απεμπλοκής του Βασίλη Καραβίτη από το παρελθόν και τα όποια κατάλοιπα του.

Και κάπως έτσι προέκυψε ο ιδιότυπος ποιητικός λόγος του: ένας λόγος λιτός, άμεσος, οξύς, παρατηρητικός, συνήθως αντιλυρικός, και με περισσότερο ή λιγότερο προφανή την πρόθεση του ποιητικού υποκειμένου, με αφορμή το εκάστοτε ποιητικό έναυσμα (που μπορεί να είναι μία σκέψη, ένα καθημερινό συμβάν, κάποια κατάσταση), να καταθέσει, σχεδόν υπό μορφήν αποφθέγματος, τη φιλοσοφικών ή και θυμοσοφικών αποχρώσεων άποψή του. Άποψη που δραματοποιείται και ενεργοποιείται ποιητικά από μιαν έμφυτη τάση για σαρκασμό -και αυτοσαρκασμό-, ειρωνεία αλλά και έναν κυνισμό περισπαστικό, κρυπτικό του βαθύτερου κραδασμού που διεγείρει τη συνεί-δησή του στη θέα ενός κόσμου χωρίς ηθικά, πνευματικά και, κυρίως, αισθητικά ερείσματα».

 

(Κ.Γ.Παπαγεωργίου., "Βασίλης Καραβίτης", Η Ελληνική Ποίηση, τ. Στ' (Η δεύτερη μεταπολεμική γενιά),

Σοκόλης, Αθήνα 2002, σελ. 69-70)

 

«Ο ποιητικός λόγος του Καραβίτη [...] στοιχίζεται σε συγκεκριμένες επιλογές: εκφραστική σαφήνεια, νοηματική καθαρότητα, ενίοτε γλαφυρή αλλά πάντα οξεία παρατηρητικότητα, πυκνότητα και αμεσότητα. Στο σώμα της ποίησής του παρακολουθούμε έναν ασταμάτητο αγώνα επώδυνης αυτογνωσίας (ο οποίος, σε μερικά αυτοαναφορικά ποιήματα, φθάνει μέχρι την ίδια την υποτίμηση του ποιητικού υποκειμένου) καθώς και την προβολή ενός έντονου ηθικού αιτήματος [...]. Ένα ιδιότυπο πλέγμα μοιάζει να χαρακτηρίζει την ποίηση του Καραβίτη: ο κυνισμός του είναι σαφώς η άλλη όψη μιας τρυφερότητας που φοβάται να εξέλθει προς τον κόσμο, επειδή γνωρίζει ότι έτσι θα παραδώσει "τα άγια τοις κυσί". Συνέπεια αυτού του κυνισμού είναι η σαρκαστική του διάθεση, την οποία όμως διατυπώνει με οδύνη ανάλογη του επίσης οδυνηρού αυτοσαρκασμού του».

 

(Γ. Βαρβέρης,"Βασίλης Καραβίτης", Η Ελληνική Ποίηση, τ. Στ', Σοκόλης,

Αθήνα 2002, σελ.125-126)

 

3. Διδακτικές επισημάνσεις

• Να συζητηθεί ο ευρηματικός τίτλος και να συσχετιστεί με το βασικό νοηματικό πυρήνα του ποιήματος και με τον "κατεδαφιστικό" τελικό στίχο του: "αυτό το δεκατριάρι δεν πιάνεται με τίποτα".

• Να σχολιαστεί το ρηματικό πρόσωπο του ποιήματος και η διάχυτη ειρωνεία του.

• Να επισημανθούν τα μεγάλα προβλήματα της εποχής που αποκαλύπτει το ποίημα στα τέλη της δεκαετίας του '80: τη μοναξιά των μεγαλουπόλεων, την ατομική μόνωση και την έλλειψη επικοινωνίας, την καθημερινή ανία, την πολιτική κρίση, την κοινωνική ανισότητα, τις διενέξεις των κρατών για τα σύνορα κτλ.

• Να σχολιαστούν οι συνεχείς επαναλήψεις που περιέχουν οι δεκατρείς στίχοι («για...», «θα ...θα ...», «νέους ...νέα ...νέες ...νέο») και ο συνθηματικός τους χαρακτήρας.

•Να συζητηθεί ο στόχος της κριτικής του ποιητή και οι εκφραστικοί τρόποι με τους οποίους υλοποιείται.

 

Παράλληλο κείμενο

Μανόλη Αναγνωστάκη, Νέοι της Σιδώνος, 1970

Κανονικά δεν πρέπει να 'χουμε παράπονο

Καλή κι εγκάρδια η συντροφιά σας, όλο νιάτα,

Κορίτσια δροσερά -αρτιμελή αγόρια

Γεμάτα πάθος κι έρωτα για τη ζωή και για τη δράση

Καλά, με νόημα και ζουμί και τα τραγούδια σας

Τόσο, μα τόσο ανθρώπινα, συγκινημένα,

Για τα παιδάκια που πεθαίνουν σ' άλλη ήπειρο

Για ήρωες που σκοτώθηκαν σ' άλλα χρόνια,

Για επαναστάτες Μαύρους, Πράσινους, Κιτρινωπούς,

Για τον καημό του εν γένει πάσχοντος Ανθρώπου.

Ιδιαιτέρως σας τιμά τούτη η συμμετοχή

Στην προβληματική και στους αγώνες του καιρού μας

Δίνετε ένα άμεσο παρών και δραστικό - κατόπιν τούτου

Νομίζω δικαιούσθε με το παραπάνω

Δυο δυο, τρεις τρεις, να παίξετε, να ερωτευθείτε,

Και να ξεσκάσετε, αδελφέ, μετά από τόση κούραση,

 

(Μας γέρασαν προώρως, Γιώργο, το κατάλαβες;)

 

* Ποιος κοινός εκφραστικός τρόπος διακρίνει το παραπάνω ποίημα και το ποίημα του Καραβίτη;

 

Συμπληρωματικές ερωτήσεις - Δραστηριότητες

• Σε τι αποσκοπεί η χρήση των επαναλήψεων στο ποίημα;

• Με ποιους τρόπους τονίζει ο ποιητής την τυπική και όχι ουσιαστική ενασχόληση των συγχρόνων του με τα μεγάλα προβλήματα της εποχής;

 

4. Ενδεικτική βιβλιογραφία

ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ Κ.Γ., Η Ελληνική Ποίηση, Ανθολογία-Γραμματολογία, τ. Στ' (Η δεύτερη μεταπολεμική γενιά), Σοκόλης, Αθήνα 2002, σελ. 69-70.

ΒΑΡΒΕΡΗΣ Γ., «Βασίλης Καραβίτης», Η Ελληνική Ποίηση, Ανθολογία-Γραμματολογία, τ. Στ' (Η δεύτερη μεταπολεμική γενιά), Σοκόλης, Αθήνα 2002, σελ. 124-128.

 

 

 

Βασίλης Καραβίτης (1934-2016)
Βιβλιοnet

Βιογραφικό ,

Παρουσίαση του ποιήματος στις Σημειώσεις του Κωνσταντίνου Μάντη

---

 

Μπορείτε να γράψετε τις απαντήσεις σας και να τις εκτυπώσετε ή να τις σώσετε σε αρχείο pdf.

Εκτύπωση ή αποθήκευση