Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ' Λυκείου

Μιχάλης Γκανάς, Το σκυλί

124 Ε B

124

ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ, ΠΟΙΗΣΗ

Μιχάλης Γκανάς, Το σκυλί

 

Απο τη Συλλογη Μαύρα Λιθάρια (1980).


 

Το σκυλι

  Το 'να σκυλί το σκότωσαν
τ' άλλο το πήραν οι γειτόνοι.
 
Βγαίνει τις νύχτες
και κοιτάει το φεγγάρι,
μυρίζει στις μολόχες
που του 'ριχνες ψωμί.
Ύστερα βρίσκει τον τορό
κ' έρχεται με μουσούδα
όλο δροσιές στο μνήμα σου.
 
Κάθεται στα πισινά κι ακούει
τ' άλλο σκυλί που αλυχτάει κάποιο διαβάτη.

 

Μιχ. Γκανάς, «Πνιγμένος τόσα χρόνια»

Μιχ. Γκανάς, [Μια μάνα γύρευα να βρω…]

 

 

 

pano

 

 


 

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

  1. Να διερευνήσετε τον χώρο στον οποίο διαδραματίζονται όσα συμβαίνουν στο ποίημα.
  2. Το ποίημα είναι διαποτισμένο από το αίσθημα της απουσίας εξαιτίας του θανάτου. Πώς εκφράζεται αυτό το αίσθημα;
  3. Στο ποίημα διαπιστώνουμε μια πρωτοτυπία στη σύλληψη. Σε τι συνίσταται αυτή;

 


Νικόλαος Κατραβάς (1873-1947), Φίλοι

Νικόλαος Κατραβάς (1873-1947), Φίλοι

Μιχάλης Γκανάς (1944 - )

Μιχάλης Γκανάς

Γεννήθηκε στο χωριό Τσαμαντάς της Θεσπρωτίας το 1944. Σπούδασε νομικά και από το 1962 ζει στην Αθήνα. Έργα: Ποίηση: Ακάθιστος Δείπνος (1978), Μαύρα λιθάρια (1980), Γυάλινα Γιάννενα (1989), Παραλογή (1993). Πεζά: Μητριά πατρίδα (1981). Τιμήθηκε με Κρατικό Βραβείο Ποίησης.

Αναγνώσεις ποιημάτων του Μιχάλη Γκανά [πηγή: Ίδρυμα «Τάκης Σινόπουλος» – Σπουδαστήριο Νεοελληνικής Ποίησης]

Η ιστορία των χρόνων μου. Μιχάλης Γκανάς 1978 (βίντεο) [πηγή: Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ]

Τα λόγια της πόλης. Γιάννενα – Μ. Γκανάς (βίντεο) [πηγή: Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ]

 



 

Μιχάλης Γκανάς

1. Εργοβιογραφικά στοιχεία

Ο ποιητής Μιχάλης Γκανάς γεννήθηκε το 1944 στον Τσαμαντά της Θεσπρωτίας, χωριό στην Ελληνοαλβανική μεθόριο. Ζει από το 1962 στην Αθήνα, όπου ήρθε για να σπουδάσει νομικά. Εργάστηκε ως βιβλιοπώλης, και μετά ως σεναριογράφος, επιμελητής λογοτεχνικών εκπομπών για την τηλεόραση και κειμενογράφος σε διαφημιστική εταιρία. Πρωτοεμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα με τη συλλογή Ακάθιστος Δείπνος το 1978, αλλά είχε δημοσιεύσει το πρώτο του ποίημα το 1966. Το 1994 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης για το έργο του Παραλογή. Ποιήματα και πεζά του κείμενα έχουν μεταφραστεί στα γερμανικά και τα γαλλικά και στίχοι του έχουν μελοποιηθεί από έλληνες και ξένους συνθέτες (Μ. Θεοδωράκης, Ν. Μαμαγκάκης, Ν. Ξυδάκης, Μ. Παπαδημητρίου, Γκ. Μπρέγκοβιτς κ.ά).

Έγραψε Ποίηση: Ακάθιστος Δείπνος,(1978), Μαύρα Λιθάρια,(1980), Γυάλινα Γιάννενα, (1989), Παραλογή, (1993), Ανθοδέσμη, (συλλογικό με τους Δ. Καψάλη, Γ. Κοροπούλη, Ηλ. Λάγιο),(1993), Τα μικρά, (2000), Ο ύπνος του καπνιστή, (2003), Άσμα Ασμάτων [ελεύθερη απόδοση] (2005), Στίχοι, (2005). Πεζά: Μητριά πατρίδα, (1981).

 

Η γραφή του Γκανά, λιγόλογες συνήθως συνθέσεις με έντονες επιρροές από το δημοτικό τραγούδι, αλλά και τους μεγάλους έλληνες ποιητές (ο ίδιος ομολογεί το χρέος του στον Σολωμό και τον Σεφέρη, τον Καρυωτάκη αλλά και τον Άγρα και τον Πορφύρα), εκφράζει ισχυρές συγκινήσεις και επώδυνες εμπειρίες. Με κυρίαρχο το αίσθημα της ψυχολογικής ματαίωσης εξαιτίας της αδύνατης πλέον επιστροφής, ασχολείται με την πραγματικότητα της εποχής του ανάγοντάς την σε μυθικά αρχέτυπα, προικίζοντας τα καθημερινά θέματα με τη σκοτεινότητα και την συναισθηματική ένταση των μύθων.

Το ποίημα "Το σκυλί" ανήκει στη συλλογή Μαύρα Λιθάρια που κυκλοφόρησε το 1980. Ο τίτλος της, όπως ο τίτλος Παραλογή, μιας κατοπινής συλλογής του, παραπέμπουν στο δημοτικό τραγούδι.

 

2. Η κριτική για το έργο του

«Η ορμητικότητα των παλαιών βιωμάτων, που διεκδικούν με δύναμη θέση μέσα στο ποιητικό παρόν, συνιστά το βασικότερο μηχανισμό της τεχνικής της έμπνευσης του Μιχάλη Γκανά. Έμπνευση που ελέγχεται διαρκώς από μια μνήμη που διεκδικεί μερίδιο στο παρόν και κατορθώνει να εξισώνει παρόν, παρελθόν και μέλλον, καταργώντας συμβατικές διακρίσεις όχι μόνο στο επίπεδο του χρόνου, αλλά και σ' αυτό της διαλεκτικής σχέσης τού πάνω με τον κάτω κόσμο, του έρωτα και του θανάτου.

Ποίηση με ευδιάκριτες ρίζες και δυνατά βιώματα η ποίηση του Γκανά διαλέγεται μόνιμα και δραστικά κυρίως προς την κατεύθυνση του ελληνικού δημοτικού τραγουδιού, αλλά και με τους βασικότερους νεοέλληνες ποιητές, με πιο ισχυρή τη δημιουργική κλίση προς την ποίηση του Διονυσίου Σολωμού και του Γιώργου Σεφέρη ».

 

(Μιχάλης Πιερής, "Βιογραφικό Σημείωμα για την Έκθεση Βιβλίου της Φραγκφούρτης 2001".

Ηλεκτρονική Διεύθυνση: www.greece2001.gr/writers)

 

«Η ποίηση του Μιχάλη Γκανά θα μπορούσαμε να πούμε —τελείως σχηματικά- πως αναπτύσσεται πατώντας σε δύο —ρεύματα: του μοντερνισμού, όπως αυτός εκδηλώθηκε στον Μεσοπόλεμο, και του δημοτικού μας τραγουδιού. Όποτε "παντρεύονται" αρμονικά, συμβαίνει ένα μικρό θαύμα...».

 

(Νίκος Δαββέτας, εφ. Το Βήμα, 16-7-2000)

 

3. Διδακτικές επισημάνσεις

• Να εντοπιστεί ο χώρος όπου διαδραματίζεται η μικρή ιστορία και να σχολιαστεί η ελλιπής περιγραφή του.

• Να συζητηθεί η έκφραση "το σκότωσαν", με την οποία στρέφεται η προσοχή του αναγνώστη στην πιθανότητα να σκότωσαν όχι μόνο το σκυλί αλλά και τον άνθρωπο.

• Να υπογραμμιστεί το υπερβατικό στοιχείο του ποιήματος: ότι το σκοτωμένο σκυλί "βγαίνει" τις νύχτες και "κοιτάει το φεγγάρι", σκηνογραφία που φέρνει στο νου φαντάσματα.

• Να συζητηθεί ιδιαίτερα η απουσία δράσης στο ποίημα: περιγράφεται μόνο η επαναλαμβανόμενη κίνηση του σκυλιού-φαντάσματος, που πάει να βρει τον τάφο του αφεντικού του.

• Να συνδεθεί η δραματική εικόνα του σκυλιού με ποιητικές μνήμες που ανάγονται ως την Οδύσσεια: Η σχέση του σκύλου με τον άνθρωπο, όπως παρουσιάζεται εδώ, ξεπερνά σε πίστη ακόμα και τον υπομονετικό σκύλο του Οδυσσέα που περίμενε το αφεντικό του για να λυτρωθεί με τον θάνατο. Συνεχίζεται και πέρα από τον θάνατο!

• Ν' αναζητηθούν οι διακειμενικές σχέσεις με τα δημοτικά τραγούδια, ιδιαίτερα με τις παραλογές: όπως στα δημοτικά τραγούδια μπορούν να μιλούν οι πεθαμένοι, εδώ μπορούν να περπατούν και να μαζεύουν δροσιά τα σκυλιά - φαντάσματα. Να επισημανθεί το δεύτερο γραμματικό πρόσωπο που χρησιμοποιείται για να πληροφορήσει το νεκρό αφεντικό του σκυλιού.

 

Παράλληλο κείμενο

Μιχάλη Γκανά, Πνιγμένος τόσα χρόνια

Πνιγμένος τόσα χρόνια κ' είσαι πάντα

Μπηγμένος αχινός στον ουρανό σου.

Περνούσε χθες επάνω στο κανό σου,

Άηχη των Φιλιατών η μπάντα.

 

Στη θάλασσα, στο χώμα θα 'ταν ίδια

Άσπρα τα κόκαλα σου και γλειμμένα.

Όλα βουβά και όλα μιλημένα,

Λόγια μου λυπημένα κατοικίδια.

 

Το χέρι που στα φύκια σ' έχει ρίξει,

Να το 'κοβα ψηλά μ' ένα δρεπάνι,

Ο κόσμος σα μυλόπετρα να τρίξει,

Να βγουν απ' το θεόρατο τηγάνι,

Τα ψάρια του καλόγερου και πίσω

Την πόρτα ανάμεσά μας να μην κλείσω.

 

(Μαύρα Λιθάρια, 1980)

 

Διαβάστε παραπάνω μια ακόμη ποιητική προσέγγιση της νοσταλγίας για κάποιον νεκρό και συγκρίνετε τα δύο ποιήματα στο επίπεδο της θεματικής τους, αλλά και στη χρήση στοιχείων από την καθημερινή γλώσσα και την παράδοση.

 

Συμπληρωματικές ερωτήσεις - Δραστηριότητες

 

• Ως δραστηριότητες μπορούν να θεωρηθούν η ακρόαση δίσκων μουσικής σε ποίηση του Μιχάλη Γκανά ή η ανάγνωση και άλλων ποιημάτων του.

 

4. Ενδεικτική Βιβλιογραφία

ΠΙΕΡΗΣ Μ., "Βιογραφικό Σημείωμα για την Έκθεση Βιβλίου της Φραγκφούρτης 2001". Ηλεκτρονική Διεύθυνση: www.greece2001.gr/writers ΣΑΒΒΙΔΗΣ Γ.Π., εφ. Το Βήμα, 2-7-1989.

ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Β., εφ. Ελευθεροτυπία, 7-7-1993.

 

 

pano

 


 

Μιχάλης Γκανάς (1944 - )
στη Βικιπαίδεια Γκανάς, Βικιπαίδεια
ΕΚΕΒΙ εκεβι
στο Βιβλιοnet Γκανάς, βιβλιονετ
στο stixoi.info Γκανάς, stixoi
προσωπική σελίδα γκανάς

Βιογραφικό δεσμός, desmos

Παρουσίαση του ποιητή στις Σημειώσεις του Κωνσταντίνου Μάντη δεσμός


pano

 


Μπορείτε να γράψετε τις απαντήσεις σας και να τις εκτυπώσετε ή να τις σώσετε σε αρχείο pdf.

 

Ποιο είναι το ποιητικό υποκείμενο, ο αφηγητής;

Το ποιητικό υποκείμενο είναι...

 

Σε ποιον απευθύνεται;

Απευθύνεται...

 

Σε ποιο πρόσωπο και αριθμό βρίσκονται τα ρήματα του ποιήματος, π.χ. γ' ενικό

Τα ρήματα βρίσκονται...

 

Ποιος είναι ο χώρος;

Ο χώρος του ποιήματος είναι...

 

Ποιος είναι ο χρόνος;

Ο χρόνος του ποιήματος είναι...

 

Ποιες είναι οι εικόνες του ποιήματος;

Οι εικόνες του ποιήματος είναι...

 

Από πού αντλεί τις εικόνες του ο ποιητής; (π.χ. φύση)

Ο ποιητής αντλεί τις εικόνες του...

 

Ποιους εκφραστικούς τρόπους χρησιμοποιεί ο ποιητής; (π.χ. σχήματα λόγου, χρήση επιθέτων)

Οι εκφραστικοί τρόποι είναι οι εξής...

 

Πώς χρησιμοποιεί τη στίξη;

Ο ποιητής....

 

Ποια είναι η γλώσσα; (π.χ. κοινή, λόγια, κοινή με λόγια στοιχεία κλπ.)

Το ποίημα είναι γραμμένο σε...

 

Ποια συναισθήματα σου προκαλεί;

Τα συναισθήματα...

 

pano

 


 


loading