Ψηφιδωτό (Opus tessellatum) με παράσταση θεατρικών αγώνων και αθλητών, διαστάσεις 6,60Χ2,50 μ., περίπου 2ος-3ος αι. μ.Χ.
Το ψηφιδωτό βρέθηκε στις αρχές του 20ου αι. και τοποθετήθηκε στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών το 1938. Δυστυχώς συμπληρώθηκε πολύ άτεχνα με τσιμέντο, έτσι ώστε είναι αδύνατη η οποιαδήποτε διόρθωσή του.
Αποτελείται από δύο οριζόντιες ζώνες που πλαισώνονται από ταινία με πλοχμούς. Ακολουθεί μαύρη ταινία με αστράγαλους και περιμετρικά εξωτερική λευκή ταινία.
Στην πάνω ζώνη εικονίζονται ποιητικοί, μουσικοί και θεατρικοί αγώνες. Στο κέντρο της σύνθεσης είναι τοποθετημένο ένα τραπέζι με τα βραβεία. Αριστερά παριστάνεται ποιητικός αγώνας με δύο μορφές τις οποίες συνοδεύει ένας αυλητής, ένας κιθαριστής και τρεις κωμικοί ηθοποιοί. Δεξιά από το τραπέζι, υπάχουν τραγικοί ηθοποιοί, χορός τραγικός ή διθυραμβικός και ένας κιθαριστής.
Η παράσταση των αθλητών αποτελεί το θέµα του κατώτερου διαχώρου του κεντρικού πίνακα.
Είκοσι ένας αθλητές παρουσιάζονται σε διάφορες στάσεις σε ένα κοινό επίπεδο. Το βάθος της παράστασης αποδίδεται µε ώχρα. Από τα αριστερά προς τα δεξιά παρουσιάζονται: 1. Λαμπαδηδρόμος που τρέχει προς τα δεξιά κρατώντας τον πυρσό στο δεξί του χέρι. Μεγάλο τμήμα του πάνω μέρος του σώματός του είναι κατεστραμμένο. 2. Αθλητής που στέκεται µετωπικά, στηριζόµενος στο αριστερό του πόδι, µε το δεξί του χέρι στεφανώνεται και µε το αριστερό κρατά ένα κλαδί φοίνικα. 3. Αθλητής που τρέχει προς τα δεξιά, ίσως δροµέας. Φέρει στο κεφάλι θύσσανο (cirrus ). 4. Στεφανωμένος αθλητής σε στάση τριών τετάρτων, στραµµένος προς τα δεξιά. Κρατάει ένα κλαδί φοίνικα. 5. Αθλητής του «κερητίζειν», ενός αθλήματος που θυμίζει το σημερινό χόκεϊ. Είναι στραµµένος προς τα αριστερά σε στάση τριών τετάρτων µε ανοιχτά τα πόδια, στηρίζεται µε τα δυο του χέρια σε ένα ξύλινο µπαστούνι-ρόπαλο. Κι αυτός φέρει στο κεφάλι θύσσανο (cirrus). 6. Δισκοβόλος. 7. Αθλητής που στέκεται µετωπικά σηκώνοντας το λυγισµένο στον αγκώνα δεξί χέρι προς τα δεξιά. Στα µαλλιά του φέρει cirrus. 8. Αθλητής καθισµένος στο έδαφος µε την πλάτη προς τον θεατή και το δεξί πόδι τεντωµένο προς τα µπροστά, έχει σκυµµένο το κεφάλι το οποίο στηρίζει µε το δεξί του χέρι. Έχει στα µαλλιά του θύσσανο (cirrus). 9. Αθλητής πυγμαχίας σε στάση τριών τετάρτων, σηκώνει το δεξί χέρι προς το πρόσωπο, το οποίο είναι σκυµµένο προς τα αριστερά. Το αριστερό χέρι είναι ελαφρά ανασηκωµένο προς τα δεξιά. Στα δυο του χέρια φορά ιµάντες. Φέρει θύσσανο (cirrus). 10. Αθλητής πυγμαχίας σε κατατοµή στραµµένος προς τα αριστερά σε µια µάλλον περιστροφική κίνηση, µε τα πόδια ανοιχτά σε διασκελισµό, και τα χέρια τεντωµένα και σηκωµένα προς τα εµπρός πάνω από το ύψος των µατιών. Φορά στα χέρια του ιµάντες. Τα µαλλιά του είναι δεµένα σε θύσσανο (cirrus). 11. Αθλητής σε στάση τριών τετάρτων τρέχει προς τα δεξιά, µε το δεξί χέρι αυτοστεφανώνεται και µε το αριστερό κρατά ένα κλαδί φοίνικα. 12. Αθλητής πεσµένος στο έδαφος πάνω στα γόνατα προς τα αριστερά, φέρνει το δεξί χέρι στο µέτωπο, ενώ µε το λυγισµένο αριστερό στηρίζεται στο έδαφος. Πρόκειται για τον ηττηµένο του αγώνα. 13. Αθλητής, µε θύσσανο (cirrus) στο κεφάλι, σε µετωπική στάση µε τα πόδια και τα χέρια ανοιχτά, πίσω από τον προηγούμενο αθλητή. Πρόκειται για τον νικητή του αγώνα. 14. Αθλητής πυγμαχίας σε µετωπική στάση µε τα χέρια μακριά από το σώµα, στο δεξί χέρι κρατά ένα κλαδί φοίνικα, µε το αριστερό χέρι δείχνει προς τα δεξιά. Και στα δυο χέρια φορά ιµάντες. 15. Αθλητής πάλης. Στηρίζεται στο λυγισµένο αριστερό του πόδι, µε το δεξί πόδι τεντωµένο στο πλάι, και τα χέρια λυγισµένα έτοιµα για πάλη, ενώ γέρνει το κορµί προς τα δεξιά. Τα µαλλιά είναι δεµένα σε θύσσανο (cirrus). 16. Αθλητής πεσµένος στο έδαφος, στηριζόµενος στο αριστερό χέρι, ενώ το δεξί το σηκώνει µε σηκωµένα τα δυο δάχτυλα στη χειρονοµία της απαγόρευσης. Τα µαλλιά είναι δεµένα σε θύσσανο (cirrus). 17. Αθλητής σε στάση τριών τετάρτων κινείται προς τα αριστερά, µε τα πόδια ανοιχτά σε διασκελισµό. Είναι στεφανωµένος και κρατά µε το αριστερό χέρι κλαδί φοίνικα. 18. Αθλητής πυγµαχίας, σε στάση τριών τετάρτων που κινείται προς τα δεξιά, µε τα πόδια ανοιχτά σε διασκελισµό, το δεξί είναι λυγισµένο προς τα µπροστά και το αριστερό τεντωµένο πίσω, µε σηκωµένα τα χέρια ψηλά και προς τα δεξιά, στα οποία φορά ιµάντες. 19. Αθλητής πυγμαχίας σε µετωπική στάση, γέρνοντας το κορµί του προς τα δεξιά, µε τα πόδια ανοιχτά, στηρίζεται στο λυγισµένο αριστερό πόδι, ενώ το λυγισµένο δεξί είναι πιο χαλαρό στο πλάι, κοιτά τον αντίπαλό του (18) στα αριστερά και έχει τα χέρια, στα οποία φορά ιµάντες, τεντωµένα προς τα κάτω. 20. Αθλητής ελαφρά στραµµένος προς τα δεξιά, στηριζόµενος στο τεντωµένο δεξί πόδι, µε το αριστερό λυγισµένο και χαλαρό, κρατά στο δεξί χέρι ένα κλαδί φοίνικα και είναι στεφανωµένος. 21. Αθλητής οπλιτοδρομίας, σε κατατοµή, τρέχει προς τα αριστερά κρατώντας στρογγυλή ασπίδα µε επίσηµα.
Το ψηφιδωτό εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πάτρας, αίθουσα Δημόσιου Βίου.
Βιβλιογραφία - Δικτυογραφία:
Ακτύπη Κωνσταντίνα, Ρωμαϊκή Πάτρα Η χωροθέτηση των ψηφιδωτών δαπέδων στην τοπογραφία της πόλης, Μεταπτυχιακή Εργασία, Ρόδος, 2020
Φωτεινή Κοκκίνη, Η απεικόνιση του καθημερινού βίου στα ψηφιδωτά δάπεδα του ελλαδικού χώρου κατά τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορική περίοδο Διδακτορική διατριβή, Αθήνα 2012
Μιχάλης Πετρόπουλος, «Αρχαιολογικό
Μουσείο Πατρών», περ. Αρχαιολογία και Τέχνες, τ. 95, Ιούνιος 2005
Πηγή Φωτογραφιών:
Η φωτογραφία από τον δικτυακό χώρο «THE GALLERY OF ANCIENT ART» © Photo: Ilya Shurygin.