Ψηφιδωτό (Opus tessellatum) με παράσταση Μονομάχων, διαστάσεις 1,40x0,96µ., 2ος - 3ος αι. μ.Χ.
Το ψηφιδωτό βρέθηκε σε πολυτελή οικία στην οποία υπήρχε ένα ακόμη δωμάτιο με ψηφιδωτό δάπεδο με γεωμετρικά μοτίβα.
Η κύρια σύνθεση παριστάνει στιγμή μονομαχίας. Αριστερά εικονίζεται ο ΤΕΙΜΟΚΡΑΤΗC, ο διαιτητής του αγώνα. Φοράει κοντό χιτώνα λευκού και γκρίζου χρώµατος µε απόπτυγµα και µια µαύρη clavus (ταινία, συνήθως κόκκινου χρώµατος, που διακοσµούσε τον χιτώνα προσώπων µε κάποιο αξίωµα), χαμηλές μπότες, ενώ πίσω του ανεμίζει μια υφασμάτινη ταινία. Στο αριστερό χέρι κρατά τη rudis (η ράβδος που κρατούσαν οι διαιτητές – κριτές των αθλητικών αγώνων) και με το δεξιό χέρι, το οποίο είναι λυγισµένο στον αγκώνα και προτεταµένο προς τα µπροστά, χειρονοµεί προς τους µονοµάχους. Οι μονομάχοι σώζονται αποσπασµατικά. Ο ΚΑΛΛΙΜΟΡΦΟC, στα αριστερά, είναι γυµνός από τη µέση και πάνω, ενώ φορά subligaculum (δερμάτινο εσώρουχο) µε πιέτες γκρίζες-µαύρες και µπλε-πράσινες. Στον αριστερό αστράγαλο διακρίνεται µια κοντή περικνηµίδα, ενώ τα υποδήµατα είναι χρώµατος καφέ. Ο δεξιός µονοµάχος, του οποίου το όνοµα δεν αναγράφεται, φοράει κοντή περικνηµίδα από µαλακό υλικό ή δέρµα, υποδήµατα και κράνος που καλύπτει και τον αυχένα. Στον ώµο ίσως έφερε galerus (είδος ασπίδας που προστάτευε τον ώµο του µονοµάχου) ή τµήµα της ασπίδας. Με το δεξί χέρι χτυπά τον αντίπαλο στο στήθος, ενώ µε το αριστερό σηκώνει ένα όπλο, ίσως gladius (ξιφίδιο), από κάτω προς τα πάνω. Στην προσπάθειά του να πλήξει τον αντίπαλο σκύβει ελαφρά το σώµα προς τα µπροστά, ενώ είναι ορατή η πλάτη του σε στάση τριών τετάρτων. ∆εν απεικονίζονται οι ασπίδες των µονοµάχων. Πίσω τους και δεξιά βρίσκεται µια µορφή, η οποία κινείται από τα αριστερά προς τα δεξιά, βγαίνοντας από τη σκηνή. Έχει κοντά µαλλιά, φοράει χλαµύδα και υποδήµατα κόκκινου χρώµατος. Μπροστά του υπάρχει ένα κλαδί, ίσως φοίνικας ή rudis (ράβδος). Σώζονται µόνο τα πρώτα γράµµατα του ονόµατός του: ΓΑ… (ΓΑΪΟΣ;). Ίσως πρόκειται για έναν ακόµα διατητή. Οι σκιές των σωµάτων αποδίδονται µε σκουρόχρωµες ζώνες.
Το ψηφιδωτό περιβάλλεται από ζώνη µε φυτικό κόσµηµα που αποτελείται από άκανθα και ενδιάµεσες µορφές του τύπου peopled scroll που περιβάλλει τον εικονιστικό πίνακα. Μέσα στις έλικες της άκανθας εικονίζονται στη βόρεια πλευρά ένας ρόδακας και δυο πτηνά, στη νότια ένας κάπρος και ελάφια. Στη δυτική πλευρά απεικονίζονται ανθρώπινες µορφές. Συγκεκριµένα στη βορειοδυτική γωνία απεικονίζεται ένας µονοµάχος, ένας άνδρας που φορά κοντό χιτώνα, πολύχρωµο σκούφο και κρατάει στο δεξί χέρι ένα ωοειδές αντικείµενο. Ίσως πρόκειται για υπηρέτη της αρένας. Η τρίτη µορφή φορά έναν µακρύ χιτώνα, κρατά ένα δόρυ και ασπίδα, ενώ η τελευταία µορφή είναι στον τύπο της Καλλίπυγου Αφροδίτης.
Το ψηφιδωτό εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πάτρας.
Opus tessellatum: Πρόκειται για ψηφιδωτό δάπεδο με ψηφίδες από 0,5 ως 2 εκ.
Βιβλιογραφία - Δικτυογραφία:
Ακτύπη Κωνσταντίνα, Ρωμαϊκή Πάτρα Η χωροθέτηση των ψηφιδωτών δαπέδων στην τοπογραφία της πόλης, Μεταπτυχιακή Εργασία, Ρόδος, 2020
Φωτεινή Κοκκίνη, Η απεικόνιση του καθημερινού βίου στα ψηφιδωτά δάπεδα του ελλαδικού χώρου κατά τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορική περίοδο, Διδακτορική διατριβή, Αθήνα 2012
Πηγή Φωτογραφιών:
flickr, χρήστης Egisto Sani