Μέσα σε ένα κοινό πλαίσιο από μαίανδρο αγκυλωτών σταυρών εικονίζονται τρία γνωστά μυθολογικά θέματα που «κλείνονται» σε διάχωρα-πίνακες. Το μεγάλο διάχωρο που δεσπόζει στο κέντρο κοσμεί η εντυπωσιακότερη σύνθεση.
Απεικονίζεται μια πολυπρόσωπη διονυσιακή σκηνή: ο θεός Διόνυσος φτάνει με τη συνοδεία του στη Νάξο και πλησιάζει την κοιμισμένη Αριάδνη.
Στο κέντρο τοποθετείται η Αριάδνη που κοιμάται εγκαταλειμμένη από τον Θησέα. Πίσω από έναν βράχο ένας φτερωτός Έρωτας και στα δεξιά μια Μαινάδα με έναν βοσκό δείχνουν την κοιμισμένη Αριάδνη. Στα αριστερά εικονίζονται ο θεός Διόνυσος, που αγκαλιάζει έναν Σάτυρο, και ένας Σιληνός. Οι άλλοι δύο μικρότεροι πίνακες περιέχουν και οι δύο σκηνές αρπαγών: στον έναν εικονίζεται το κυνήγι Νύμφης από νεαρό γυμνό άνδρα. Αν και δεν σώζονται τα κεφάλια των μορφών έχουμε πιθανότατα την παράσταση Απόλλωνα και Δάφνης. Στο τρίτο διάχωρο εικονίζεται ο Δίας μεταμορφωμένος σε αετό να αρπάζει τον νεαρό Γανυμήδη.
Και οι τρεις παραστάσεις αντιπροσωπεύουν γνωστούς και αγαπητούς εικονογραφικούς τύπους. Ειδικότερα η ανακάλυψη της Αριάδνης είναι από τα πιο δημοφιλή θέματα του ρεπερτορίου των ψηφιδωτών τον 3ο και 4ο αι. Άλλωστε, η επιλογή ενός διονυσιακού θέματος για τη διακόσμηση της πολυτελούς αίθουσας μιας κατοικίας σίγουρα δεν είναι τυχαία. Η λατρεία του Διονύσου, θεού της φύσης και της γονιμότητας, μια λατρεία συνδεδεμένη με τη χαρά της ζωής, είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στα πλούσια στρώματα της πόλης.
Το ψηφιδωτό χαρακτηρίζεται από υψηλή ποιότητα. Ο σχεδιασμός και οι αναλογίες των ανθρώπινων μορφών, οι φωτοσκιάσεις, η χρωματική κλίμακα και η απόδοση της τρίτης διάστασης απηχούν την κλασική παράδοση. Ίσως, λοιπόν, ο ψηφοθέτης να εργάστηκε με πρότυπο κάποιο παλαιότερο ζωγραφικό έργο.
Το ψηφιδωτό του Διονύσου, όπως και μια σειρά άλλων πολύχρωμων ψηφιδωτών δαπέδων που ήρθαν στο φως με τις ανασκαφικές έρευνες στη Θεσσαλονίκη, μαρτυρούν για την ακμή της τέχνης του ψηφιδωτού στην πόλη. Σημαντικά εργαστήρια έμπειρων τεχνιτών δραστηριοποιούνται και δημιουργούν έργα υψηλής ποιότητας.
© Κείμενο και εικόνες: Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης
Βιβλιογραφία - Δικτυογραφία:
Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης