Δες τον πίνακα με τους προσδιορισμούς. Κατέβασε τον πίνακα των προσδιορισμών σε αρχείο pdf
Οι πτώσεις της νέας ελληνικής είναι τέσσερις: η ονομαστική, η
γενική, η αιτιατική και η κλητική. Με επιρρηματική σημασία συναντάμε την
ονομαστική, τη γενική και την αιτιατική.
Η ονομαστική
Μερικών ουσιαστικών η ονομαστική χρησιμοποιείται σε ορισμένες
περιπτώσεις και με επιρρηματική σημασία. Η τέτοια χρήση της ονομαστικής των
ουσιαστικών αυτών προέρχεται από την απόσπασή της από φράσεις, στις οποίες είχε
κανονικά θέση υποκειμένου ή κατηγορουμένου. Έτσι, χρησιμοποιείται η ονομαστική
ουσιαστικού:
α. ως τροπικό επίρρημα (πώς;)
Παραδείγματα
Έφυγε τρεχάλα.
Καλύτερα να πάμε παρέα.
Σταλαματιά σταλαματιά τρέχουν τα δάκρυά μου.
Παρόμοια χρησιμοποιείται συχνά η ονομαστική των λέξεων αλήθεια,
έννοια (έγνοια).
Παραδείγματα
Αλήθεια, θα έρθεις και συ μαζί μας;
Στη Γερμανία, έγνοια σου, και τα έχουν λύσει τέτοια
θέματα.
β. στη θέση εμπρόθετου τοπικού προσδιορισμού (πού)
Έτσι χρησιμοποιείται κανονικά η ονομαστική τοπωνυμίων σε
επιστολές για τον καθορισμό της τοποθεσίας στην οποία γράφεται η επιστολή, καθώς
και η ονομαστική της λέξης οδός προκειμένου για τον καθορισμό της θέσης
ενός κτιρίου, στη θέση εμπρόθετου.
Παραδείγματα
Θεσσαλονίκη, 31 Δεκεμβρίου.
Μένει οδός Αριστοτέλους 8. (πρβλ. στην οδό)
γ. στη θέση εμπρόθετου χρονικού προσδιορισμού (πότε;)
Έτσι χρησιμοποιείται κανονικά η λέξη ώρα, ανεξαρτήτως του
αριθμού που ακολουθεί ή προηγείται, προκειμένου να καθοριστεί ο χρόνος κατά τον
οποίο γίνεται κάτι.
Παραδείγματα
Αύριο, η ώρα πέντε, έχω ραντεβού με τον γιατρό. (πρβλ.
στις πέντε)
Μπήκε στο γραφείο, δέκα η ώρα, το πρωί (πρβλ. στις
δέκα)
Η γενική
Η γενική με επιρρηματική σημασία χρησιμοποιείται λιγότερο συχνά
από την ονομαστική ή την αιτιατική. Τη συναντάμε συνήθως σε στερεότυπες
εκφράσεις. Η γενική με επιρρηματική σημασία φανερώνει:
α. τόπο
Παραδείγματα
Ή του ύψους ή του βάθους.
Πήρε των ματιών του κι έφυγε.
β. χρόνο
Παραδείγματα
Ποιος ξέρει αν θα ζω του χρόνου.
Θα γυρίσει από το ταξίδι του του Αγίου Νικολάου.
«Ξημερώνοντας τ' Αγιαννιού, με την αύριο των Φώτων, λάβαμε τη διαταγή να κινήσουμε πάλι μπροστά...»
γ. τρόπο
Παραδείγματα
Δεν κοιμήθηκα της προκοπής.
Ντύνεται της μόδας.
δ. αποτέλεσμα
Παραδείγματα
Έπεσε άρρωστη του θανατά.
Την έδειρε, την έκανε του αλατιού.
Η αιτιατική
Η αιτιατική, όταν χρησιμοποιείται με επιρρηματική σημασία,
φανερώνει:
α. τόπο
Παραδείγματα
Έκατσε άκρη άκρη.
Έχουμε ξένους σπίτι μας.
Έμεινε φυλακή για πολλά χρόνια.
Φεύγω, πάω σχολείο.
Απόψε θα πάμε πλατεία.
β. χρόνο
Παραδείγματα
Η Ελευθερία γύριζε νύχτα σπίτι της.
Δουλεύει τη νύχτα και κοιμάται την ημέρα.
Θα έρθουμε πάλι την Κυριακή.
Χειμώνα καλοκαίρι φορούσε μάλλινα χοντρά ρούχα.
Περασμένα μεσάνυχτα και δε γύρισε ακόμα.
Ξημερώματα ήρθες πάλι;
γ. ποσό ή αξία
Παραδείγματα
Να το μικρύνεις μια πιθαμή.
Ένα χρόνο που είμαι παντρεμένος κι ακόμα δεν το πήρες
είδηση.
δ. μέσο
Παραδείγματα
Λουσμένοι φως κοιτάζουμε γύρω μας θαμπωμένοι.
ε. αιτία
Με τέτοια σημασία χρησιμοποιείται η αιτιατική της ερωτηματικής
αντωνυμίας τι.
Παραδείγματα
Τι γελάτε;
Σώπα τώρα· τι κλαις άδικα;
στ. σκοπό
Παραδείγματα
Πήγανε βόλτα στο πάρκο.
