1. Οι Ερευνητικές Εργασίες είναι ένα "μάθημα" βαρύτητας στο "Νέο Λύκειο", το οποίο όμως διαφέρει από τα άλλα μαθήματα, διότι δεν υπάρχει βιβλίο με τα θέματα και έτοιμες τις σχετικές ενότητες που πρέπει να μελετήσουν οι μαθητές. Γι' αυτό πρέπει εσείς οι ίδιοι να επιλέξετε θέματα, να διατυπώσετε ερευνητικά ερωτήματα και στη συνέχεια να γράψετε το δικό τους βιβλίο για τα θέματα και τα ερωτήματα που επιλέξετε.

2. Για να το επιτύχετε αυτό συνεργάζεστε σε μικρές ομάδες των τεσσάρων μαθητών και σε πρώτη φάση αναζητάτε σχετικές με το θέμα σας πληροφορίες αξιοποιώντας διαφορετικές μεθόδους συλλογής δεδομένων από διαφορετικούς τομείς και χώρους. Στην επόμενη φάση επεξεργάζεστε τις πληροφορίες που συλλέξατε για να απαντήσετε στα θέματα που θέσατε στην αρχή της εργασίας σας. Αξιοποιώντας τα ερευνητικά συμπεράσματά θα απαντήσετε στα ερευνητικά ερωτήματά σας και καθώς θα σχολιάζετε και θα εμπλουτίζετε τα συμπεράσματά σας θα γράψετε το δικό σας βιβλίο για τα θέματα που μελετήσατε. Μέσα από αυτές τις διαδικασίες θα έχετε διενεργήσει μια επιστημονική έρευνα για ένα επιστημονικό θέμα που σας ενδιαφέρει.

3. Τα ερευνητικά ερωτήματα πρέπει να είναι πρωτότυπα, και εντάσσονται σε ένα ή και περισσότερα από τα ακόλουθα τέσσερα επιστημονικά πεδία:

• Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήμες
• Τέχνη και Πολιτισμός
• Μαθηματικά, Φυσικές Επιστήμες και Τεχνολογία
• Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη

Στις Ερευνητικές Εργασίες, λοιπόν, οι μαθητές δεν αποκτούν μόνο γνώσεις για τα θέματα που μελετούν, αλλά ταυτόχρονα μαθαίνουν πώς να συνεργάζονται και πώς να ερευνούν συνεργαζόμενοι. Ειδικότερα, αναμένεται να μάθουν:

• Να θέτουν ερωτήματα για κάποιο θέμα που τους ενδιαφέρει.
• Να διεξάγουν έρευνα αναζητώντας απαντήσεις στα ερωτήματά τους, είτε πρωτογενή, συλλέγοντας ερωτηματολόγια, παίρνοντας συνέντευξη, εκτελώντας κάποιο πείραμα, είτε δευτερογενή, συγκεντρώνοντας στοιχεία από έγκυρες πηγές τις οποίες διασταυρώνουν.
• Να συνθέτουν ένα συγκροτημένο δοκίμιο, την ερευνητική έκθεση, όπου εκτίθεται ολόκληρη η ερευνητική πορεία.
• Να χειρίζονται τον προφορικό λόγο, παρουσιάζοντας με εύληπτο τρόπο την έρευνά τους σε τρίτους.
• Να δημιουργούν τεχνήματα (που είναι κατασκευές ή άλλες εικαστικές παρεμβάσεις) με στόχο να προκαλέσουν το ενδιαφέρον τρίτων, κάνοντας πιο εύληπτη την γνώση που κατέκτησαν.
• και το κυριότερο, μαθαίνουν να συνεργάζονται, να οργανώνουν την ομάδα τους, να κρίνουν, να παίρνουν αποφάσεις, να αξιολογούν το έργο τους, να αντιλαμβάνονται το συνεχές της γνώσης στα διάφορα επιστημονικά πεδία (διαθεματικότητα και διεπιστημονικότητα), να είναι υπεύθυνοι και ενεργοί πολίτες.

Οι τυπικές υποχρεώσεις ενός μαθητή είναι:

• Να συνεργάζεται αρμονικά με τα μέλη της ομάδας τους και να συμβάλει με την έγκαιρη ολοκλήρωση των εργασιών που αναλαμβάνει, με τα θετικά σχόλια, με ερωτήσεις και απαντήσεις, ζητώντας και προσφέροντας βοήθεια, επαινώντας και ενθαρρύνοντας και συμβάλλοντας στην ομαλή επίλυση προβλημάτων επικοινωνίας και συνεργασίας.
• Να διατηρεί ατομικό ημερολόγιο, όπου θα καταγράφει την ατομική του συμβολή στο έργο της ομάδας, αλλά και σκέψεις και συναισθήματα και αν τη ολοκλήρωσε μέσα στις χρονικές προθεσμίες.
• Να διατηρεί προσωπικό φάκελο, με στοιχεία που συνέλλεξε ο ίδιος προσωπικά για την έρευνα της ομάδας του.
• Να βοηθά στην τήρηση του ημερολογίου της ομάδας του και στην συμπλήρωση και οργάνωση του φακέλου της.
• Να βοηθά σε όλα τα στάδια της διεξαγωγής της έρευνας: διατύπωση ερωτημάτων, αναζήτηση απαντήσεων, σύνταξη ερευνητικής έκθεσης, δημιουργία τεχνήματος, δημόσια παρουσίαση.

Στο τέλος τους τετραμήνου, κάθε ομάδα μαθητών (των 4-6 ατόμων) καταθέτει ολόκληρο το υλικό της στους διδάσκοντες, για την ατομική και ομαδική αξιολόγηση. Αυτό περιλαμβάνει:

• Όλους τους φακέλους (ατομικούς και ομαδικό)
• Όλα τα ημερολόγια (ατομικά και ομαδικά)
• Την Ερευνητική Έκθεση σε έντυπη μορφή, αλλά και σε ψηφιακή, την οποία αναλαμβάνει το σχολείο να δημοσιεύσει στην ιστοσελίδα του.

Ας σημειωθεί τέλος, ότι κάθε ομάδα παρουσιάζει την έρευνά της δημόσια, σε ειδική ημερίδα παρουσιάσεων, όπου τα μέλη εκ περιτροπής παρουσιάζουν την εργασία τους για να καταλάβει το ακροατήριο τι έκαναν, γιατί, πώς το έκαναν, τι διαπίστωσαν, ποιες δυσκολίες συνάντησαν και πώς τις ξεπέρασαν, ποια ήταν τα κυρίαρχα συναισθήματά τους, ποια είναι τα σχόλια τους, ποιες οι προτάσεις τους, τι θα έκαναν διαφορετικά. Κατά την παρουσίαση μπορούν οι ομάδες να χρησιμοποιήσουν τη φαντασία τους και να χρησιμοποιήσουν όποιους τρόπους και όποια μέσα θέλουν. Εδώ μπορεί να γίνει και η παρουσίαση του τεχνήματος.

Επιστροφή στην αρχή
Επιστροφή στην ερώτηση

Στην αρχή κάθε τετραμήνου, σάς κοινοποιούνται τα θέματα που μπορείτε να επιλέξετε, συγκεκριμένες προτάσεις από συγκεκριμένους διδάσκοντες.

Κριτήριο για την επιλογή ενός θέματος είναι κυρίως το "τι μου αρέσει καλύτερα", όμως θα μπορούσε να είναι και το "τι θα διαλέξουν οι φίλοι μου", μια και είναι λογικό να θέλετε να συνεργαστείτε με τους φίλους σας ως ομάδα.

Έπειτα, δηλώνετε κάποια από τα διαθέσιμα θέματα (ακολουθώντας τις οδηγίες του σχολείου σας), κατά σειρά προτίμησης. Αυτή λαμβάνεται υπόψη στην κατανομή σας στα τμήματα ενδιαφέροντος (ένα τμήμα για κάθε θέμα). Έτσι, είναι δυνατόν να μην καταταγείτε στην πρώτη σας επιλογή, αλλά στην δεύτερη ή την τρίτη. Αυτό δεν θα πρέπει να σας στενοχωρήσει, γιατί το επόμενο τετράμηνο προηγείστε σε σχέση με τους άλλους συμμαθητές σας, να καταταγείτε στο τμήμα της πρώτης σας προτίμησης.

Τέλος, ας σημειωθεί ότι η τελική διαμόρφωση των θεμάτων που προτείνουν οι διδάσκοντες και των ερευνητικών ερωτημάτων, γίνεται μαζί με τους μαθητές, στην πρώτη συνάντηση του τμήματος ενδιαφέροντος. Αυτό σημαίνει ότι έχετε κι εσείς μέρος στην διαμόρφωση μιας ερευνητικής πρότασης που θα αγγίζει τα δικά σας προσωπικά ενδιαφέροντα, ώστε να ασχοληθείτε μαζί της με την καλύτερη διάθεση.

Επιστροφή στην αρχή
Επιστροφή στην ερώτηση

Το να επιλέξετε ένα θέμα που σας ενδιαφέρει (δηλαδή το τμήμα ενδιαφέροντος στο οποίο θα ενταχθείτε), δεν είναι αρκετό. Θα πρέπει να επιλέξετε και τους 3-4 συνεργάτες σας, με τους οποίους θα αποτελέσετε μια ερευνητική ομάδα. Με αυτούς θα ανταλλάσσετε ιδέες για το πώς θα οργανώσετε την ερευνά σας, μαζί τους θα συγγράψετε την Ερευνητική Έκθεση, μαζί τους θα κάνετε το τέχνημα και την παρουσίαση. Πάνω σε αυτά θα βασισθεί και ο βαθμός που θα πάρει ο ομάδα σας όταν παραδώσει συμπληρωμένο τον φάκελό της για αξιολόγηση στο τέλος του τετραμήνου.

Συνεπώς, θα πρέπει να είναι άτομα υπεύθυνα, εργατικά, με τα οποία αισθάνεστε άνετα, τα αποδέχεστε και σας αποδέχονται. Πιθανόν να είναι και φίλοι σας.

Συνήθως είναι οι διδάσκοντες που αποφασίζουν με ποιον τρόπο θα δημιουργηθούν οι ομάδες των 4-6 μαθητών και υπάρχει πραγματικά μεγάλη ποικιλία: Άλλοι απλώς σας προτείνουν να καθίσετε στο ίδιο τραπέζι με τους φίλους σας, αφήνοντας αποκλειστικά σε εσάς την επιλογή της ομάδας σας, άλλοι σας ζητούν να συμπληρώσετε ένα έντυπο προτίμησης για τα μέλη της ομάδας σας, άλλοι οργανώνουν ένα παιχνίδι γνωριμίας στην πρώτη συνάντηση, ώστε να σας βοηθήσουν να γνωρίσετε συμμαθητές σας και από άλλα τμήματα Γενικής Παιδείας, με τους οποίους ίσως να μπορείτε να συνεργαστείτε καλύτερα.

Αν αισθάνεστε ότι τελικά δεν ενταχθήκατε στη σωστή ομάδα, είναι καλό να το αναφέρετε εγκαίρως στους διδάσκοντες, οι οποίοι θα μεριμνήσουν για τις απαιτούμενες αλλαγές. Επίσης, αν είστε "καινούριοι" στο σχολείο και ο κύκλος των γνωριμιών σας είναι περιορισμένος, πάλι να το αναφέρετε στους διδάσκοντες, για να σας βοηθήσουν να επιλέξετε τη σωστή ομάδα.

Η αποδοχή του "άλλου", ένα σημαντικό μυστικό επιτυχίας. Πραγματικά, μια ομάδα λειτουργεί σωστά, όταν όλοι αισθάνονται αποδεκτοί. Ίσως να μην τρέφετε την μεγαλύτερη εκτίμηση για κάποιο μέλος της ομάδας σας. Όμως, δεν θα πρέπει να το περιθωριοποιείτε, ούτε να το προσβάλετε με τη συμπεριφορά σας. Αν αντιθέτως του δείχνετε σεβασμό και εκτίμηση, τότε, θα εκπλαγείτε με το πόσο μπορεί να αλλάξει η συμπεριφορά και η στάση του.

Τα μέλη της ομάδας αναλαμβάνουν υποχρεώσεις και πρέπει όλα να τις ολοκληρώνουν με τον καλύτερο τρόπο μέσα στα χρονικά πλαίσια του προγραμματισμού. Επίσης τα μέλη πρέπει να συμβάλλουν στο θετικό, ευχάριστο και δημιουργικό κλίμα της ομάδας. Κατά τακτά διαστήματα με τον υπεύθυνο καθηγητή σας θα συζητάτε και για τη λειτουργικότητα της ομάδας και την υπευθυνότητα κάθε μέλους. Μέλη που αμελούν τις υποχρεώσεις τους και δημιουργούν προβλήματα συνεργασίας και επιμένουν και μετά τις επισημάνσεις που τους έγιναν, θα έχουν στο τέλος του τετραμήνου χαμηλή βαθμολογία, παρά το γεγονός ότι τα υπόλοιπα μέλη μπορεί να λάβουν υψηλές βαθμολογίες. Αν η βαθμολογία τους είναι κάτω από τη βάση θα πρέπει ατομικά πλέον να ετοιμάσουν και να καταθέσουν προς αξιολόγηση τμήματα της εργασίας που σε πρώτη φάση αμέλησαν.

Επιστροφή στην αρχή
Επιστροφή στην ερώτηση

Υπάρχει μια σειρά από "μικρά μυστικά" για την διεξαγωγή μιας επιτυχημένης έρευνας:

• Ο χρονοπρογραμματισμός: Είναι κάτι που θα σας ζητηθεί από την πρώτη συνάντηση: Να καταγράψετε με λίγα λόγια τι θα περιλαμβάνει η έρευνά σας (ερωτήματα, μεθόδους διερεύνησης, κατασκευές) και τον χρόνο που απαιτεί κάθε τι. Πολύ "χονδρικά", έχετε διαθέσιμες 13 εβδομάδες, από αυτές, τις 6 πρώτες θα συγκεντρώνετε και θα αποκωδικοποιείτε την πληροφορία σας μετουσιώνοντάς τη σε γνώση, ενώ στις επόμενες 6 θα ετοιμάζετε την Ερευνητική Έκθεση, την Παρουσίαση και το Τέχνημα. Η τελευταία εβδομάδα είναι συνήθως εβδομάδα παρουσιάσεων.
  Σημαντική ημερομηνία, αυτή που οι καθηγητές ορίζουν ως καταληκτική για την κατάθεση του ερευνητικού σας υλικού (των φακέλων, ατομικών και ομαδικών, των ημερολογίων, ατομικών και ομαδικών και των ερευνητικών εκθέσεων).


• Οι συνεδριάσεις των μελών της ομάδας: Καλό είναι, μόλις αρχίζει το μάθημα, να αφιερώνετε λίγο χρόνο ως ομάδα για να προγραμματίσετε τις ενέργειες της ημέρας, όπως: "Τι θα ερευνήσουμε σήμερα;", "Ποιος θα τρέξει στη βιβλιοθήκη;", "Ποιος θα τρέξει για φωτοτυπίες;", "Ποιος θα συμπληρώσει σήμερα το ομαδικό ημερολόγιο;", "Μήπως να ζητήσουμε από τον συντονιστή του μαθήματος πρόσβαση στο Εργαστήριο Η/Υ για να χρησιμοποιήσουμε το διαδίκτυο;"
  Αλλά και πριν την λήξη του μαθήματος, πάλι θα πρέπει να συνεδριάσετε, ελέγχοντας εάν οι επιδιωκόμενοι στόχοι επιτεύχθηκαν και ίσως λαμβάνοντας αποφάσεις για το πώς θα πρέπει να αναμορφώσετε τον γενικότερο χρονοπρογραμματισμό σας και ποιες εργασίες μπορείτε να αναλάβετε ατομικά ή με κάποιον άλλο για το απόγευμα, τα σαββατοκύριακα και τις διακοπές. Σκεφτείτε εξάλλου, πόσο σημαντική είναι αυτή η συνάντηση για το μέλος της ομάδας που ανέλαβε να συμπληρώσει το ομαδικό ημερολόγιο εκείνη την ημέρα.
  Οι συναντήσεις της ομάδας είναι σημαντικές και για έναν ακόμα λόγο: Βοηθούν στην κινητοποίηση όλων των μελών και των πλέον ράθυμων. Γιατί, όλοι έχετε ευθύνη εάν κάποιος είναι αμέτοχος.


• Η αυτοαξιολόγηση: Ο αναστοχασμός για το εάν έχετε κινητοποιηθεί επαρκώς ως ομάδα και άτομα και εάν χρειάζονται περαιτέρω ενέργειες για να επιτύχετε τους στόχους σας, είναι σημαντικό να γίνεται και εγγράφως. Αυτό θα σας ζητηθεί να πράξετε και από τους διδάσκοντες, περίπου 2-3 φορές το τετράμηνο.
  Βοηθητικά, δείτε εδώ ένα αρχείο pdf, για την ομαδική και την ατομική αυτο-αξιολόγηση.


• Μέθοδοι έρευνας: Πέρα από την αναζήτηση πληροφοριών στη βιβλιοθήκη ή στο διαδίκτυο, υπάρχουν πολλά που θα μπορούσατε να σκεφτείτε: Να μοιράσετε κάποιο ερωτηματολόγιο (καλό είναι για την σύνταξή του να ζητήσετε την βοήθεια των διδασκόντων) να πάρετε κάποια συνέντευξη, να επισκεφθείτε κάποιο μουσείο ή χώρο εργασίας και να καταγράψετε τις παρατηρήσεις σας σχετικά με εκθέματα, εργαλεία, συμπεριφορές, να τραβήξετε φωτογραφίες για να τις επεξεργαστείτε προκειμένου να αντλήσετε στοιχεία, να εκτελέσετε κάποιο πείραμα. Αν μεταξύ άλλων απαιτείται η μετακίνησή σας εκτός του χώρου του σχολείου, θα πρέπει να τηρηθούν οι κείμενες διατάξεις για την μετακίνηση μαθητών, γι' αυτό η συγκεκριμένη δράση θα πρέπει να οργανωθεί μαζί με τους διδάσκοντες.


• Οι πόροι του σχολείου: Είστε ελεύθεροι να χρησιμοποιήσετε όλους τους διαθέσιμους πόρους του σχολείου για την έρευνά σας. Αν όμως πρόκειται για κάποιο εργαστήριο (π.χ. το Εργαστήριο Φυσικών Επιστημών για κάποιο πείραμα), τότε θα πρέπει να συνεννοηθείτε με τον υπεύθυνο καθηγητή του εργαστηρίου. Ειδικότερα για το εργαστήριο Πληροφορικής, που θα το χρειάζεστε συχνότερα και θα έχει την μεγαλύτερη ζήτηση από όλους τους μαθητές, θα πρέπει να έρχεστε σε επαφή και με τον Συντονιστή των Ερευνητικών Εργασιών και ίσως χρειαστεί να το "κλείνετε" μια βδομάδα νωρίτερα και όχι την τελευταία στιγμή.
  Γενικώς, θα διαπιστώσετε ότι πολλοί καθηγητές, ακόμα και εκείνοι που δεν επιβλέπουν κάποια ερευνητική εργασία, είναι πρόθυμοι να κουβεντιάσουν μαζί σας και να σας βοηθήσουν, εάν τους το ζητήσετε.


• Η συζήτηση με τους διδάσκοντες: Συχνά θα χρειαστείτε μια μικρή καθοδήγηση από τους διδάσκοντες. Επομένως, είναι σημαντικό να γνωρίζουν σε ποιο σημείο βρίσκεται η έρευνά σας και πώς προσεγγίζετε τα ερωτήματά σας. Θα ανακαλύψετε ότι παρόλο που δεν έχουν έτοιμες απαντήσεις σε όλα τα θέματα, οι συστάσεις τους είναι ιδιαίτερα χρήσιμες για να προχωρήσετε ομαλώς την διερεύνησή σας. Καλή τακτική αποτελεί η καταγραφή των υποδείξεών τους στο ημερολόγιο της ομάδας.


• Το "άνοιγμα" στους υπόλοιπους συμμαθητές σας: Να συζητάτε με τους υπόλοιπους συμμαθητές σας για το πώς οργανώνουν την έρευνά τους. Θα διαπιστώσετε ότι η ανταλλαγή αυτή των ιδεών είναι πολύ ωφέλιμη. Για παράδειγμα, ίσως να βρείτε ενδιαφέρουσα την ιδέα της συνέντευξης μέσω Skype, ή την χρήση κάποιου λογισμικού επεξεργασίας εικόνας.


• Για το κέφι σας! Θυμηθείτε ότι ασχολείσθε με κάτι που σας αρέσει και σας ενδιαφέρει, γι' αυτό συνεχίστε με αμείωτο ενδιαφέρον και μην πτωείστε με τις πρώτες δυσκολίες που θα συναντήσετε. Έτσι είναι η έρευνα: δύσκολη αλλά ωραία!

Επιστροφή στην αρχή
Επιστροφή στην ερώτηση

Στο προσωπικό μας ημερολόγιο καταγράφουμε με ελεύθερο λόγο, ημερομηνίες ανάληψης και παράδοσης εργασιών, σημειώνοντας τυχόν καθυστερήσεις, ενέργειες, σκέψεις, εμπειρίες, δυσκολίες, ευχάριστες ή δυσάρεστες εκπλήξεις, νέα πράγματα που μάθατε, νέα πρόσωπα και νέες καταστάσεις που συναντήσατε, ελλείψεις και ευκολίες, εντυπώσεις από πρόσωπα, πράγματα, καταστάσεις, συναισθήματα και προτάσεις. Εδώ είναι ένα παράδειγμα και σας βάζουμε "άσκηση" να βρείτε τι αποτελεί ενέργεια, τι σκέψη και τι συναίσθημα:

Τετάρτη, 29 Φεβρουαρίου 2012: Σήμερα αποφασίσαμε ότι έπρεπε επιτέλους να βρούμε στοιχεία για την πρώτη ιπτάμενη μηχανή. Ήμουν σίγουρος ότι οι εφευρέτες της ήταν οι αδελφοί Ράιτ και διάβαζα ένα κατεβατό από την εγκυκλοπαίδεια γι' αυτούς και το κατόρθωμά τους. Πότε, πώς, πόση απόσταση διήνυσαν κλπ.

Κάποια στιγμή "πετάχτηκε" ο Πέτρος και είπε: "Ρε σεις, δεν ήταν οι Ράιτ οι πρώτοι! Εγώ είδα στην έκθεση του Leonardo Da Vinci ένα μονόπτερο. Θαρρώ πως πετούσε. Αυτό πρέπει νάταν το πρώτο! Γι' αυτό να γράψουμε!" Τρελάθηκα! Όλα ανατράπηκαν μέσα μου... Κι αν πριν τον Leonardo Da Vinci είχαν κάτι καταφέρει οι αρχαίοι ημών πρόγονοι; Ρωτήσαμε τον καθηγητή, δεν ήξερε, το ψάξαμε όμως. Και τι βρήκαμε μετά από πολλές αναζητήσεις; Ότι ο Αρχύτας είχε φτιάξει στην αρχαιότητα ένα ιπτάμενο περιστέρι. Το αναφέρει ο Κοτσανάς στο σάιτ του. Πάντως, πολύ cool και το βιντεάκι που βρήκε η Μαρία με το ρομπότ-γλάρο! Μας αντιγράφουν οι Αμερικάνοι! (ή μήπως οι Γερμανοί;)

Τώρα σκεφτόμαστε να ετοιμάσουμε ένα ερωτηματολόγιο για να δούμε αν οι συμμαθητές μας γνωρίζουν το πότε και ποιοι κατασκεύασαν την πρώτη ιπτάμενη μηχανή. Και όταν λέμε "μηχανή", εννοούμε μη-χα-νή και όχι χαρταετό!!!

Πριν από τη συγγραφή του ημερολογίου, μπορείτε να θέσετε βοηθητικά στον εαυτό σας τα εξής ερωτήματα:

• Τι έκανα σήμερα;
• Τι έπρεπε να κάνω;
• Τι πρέπει να θυμηθώ να κάνω;
• Ποιες δυσκολίες βρήκα;
• Με ποιον τρόπο αντιμετώπισα τα προβλήματα που συνάντησα;

Επιστροφή στην αρχή
Επιστροφή στην ερώτηση

Είστε ελεύθεροι να χρησιμοποιήσετε όλους τους διαθέσιμους πόρους του σχολείου για την έρευνά σας. Όμως θα πρέπει να είναι ενήμεροι οι διδάσκοντες για τις κινήσεις σας.

Επιπλέον, η χρήση κάποιου εργαστήριου (π.χ. του Εργαστηρίου Φυσικών Επιστημών για κάποιο πείραμα), απαιτεί την συνεννόηση με τον υπεύθυνο καθηγητή του εργαστηρίου.

Ειδικότερα για το εργαστήριο Πληροφορικής, που θα το χρειάζεστε συχνότερα και θα έχει την μεγαλύτερη ζήτηση από όλους τους μαθητές, θα πρέπει να έρχεστε σε επαφή και με τον συντονιστή των Ερευνητικών Εργασιών και ίσως χρειαστεί να το "κλείνετε" μια βδομάδα νωρίτερα και όχι την τελευταία στιγμή.

Γενικώς, θα διαπιστώσετε ότι πολλοί καθηγητές, ακόμα και εκείνοι που δεν επιβλέπουν κάποια ερευνητική εργασία, είναι πρόθυμοι να κουβεντιάσουν μαζί σας και να σας βοηθήσουν, εάν τους το ζητήσετε.

Είστε ακόμα ελεύθεροι να χρησιμοποιείτε τον προσωπικό σας υπολογιστή, αλλά αν επιθυμείτε να χρησιμοποιήσετε και άλλη ψηφιακή συσκευή, θα πρέπει να πάρετε την άδεια των διδασκόντων.

Επιστροφή στην αρχή
Επιστροφή στην ερώτηση

Μια από τις ομαδικές υποχρεώσεις σας, είναι η συγγραφή της "Ερευνητικής Έκθεσης", μεγέθους έως 8000 λέξεων για τις τετραμελείς ομάδες, που συγγράφεται με τη συμμετοχή όλων των μελών της τετραμελούς ομάδας στο τέλος του τετραμήνου, αφού έχει πλέον ολοκληρωθεί η έρευνα. Αυτή είναι πολύ-πολύ σημαντική! Αποτελεί τη γραπτή παρουσίαση της έρευνάς σας, προς ολόκληρη την εκπαιδευτική κοινότητα, για να εξηγήσετε με ποιο θέμα και με ποια ερευνητικά ερωτήματα ασχοληθήκατε και γιατί, με ποιες μεθόδους και από ποιους χώρους συλλέξατε δεδομένα, πώς επεξεργαστήκατε τα δεδομένα σας, τι συμπεράσματα βγάλατε για τα ερευνητικά ερωτήματά σας, πώς σχολιάζετε τα συμπεράσματά σας, τι προτείνετε και ποιές είναι οι σκέψεις σας και τα συναισθήματά από την ερευνητική σας εμπειρία και οι μελλοντικές σας προθέσεις και, τέλος, τι θεωρείτε ως δική σας συμβολή στη γνώση. Και δεν είναι υπερβολή να λεχθεί αυτό, καθώς αυτή θα δημοσιευθεί στην ιστοσελίδα του σχολείου, άρα θα είναι προσπελάσιμη από κάθε χρήστη του διαδικτύου.

Θα πρέπει λοιπόν η Ερευνητική Έκθεση να έχει το κύρος επιστημονικού δοκιμίου, στα μέτρα βέβαια των δυνατοτήτων της ηλικίας σας. Βέβαια, δεν θέλουμε να γίνετε ξαφνικά επιστήμονες, όμως υπάρχουν ένα-δυο σημεία που θα προσδώσουν το απαιτούμενο κύρος στην Έκθεσή σας. Τα αναφέρουμε:

• Έχει δομή και αρίθμηση σε σελίδες, ενότητες, εικόνες, παραρτήματα. Εδώ είναι ένα αρχείο pdf με μια προτεινόμενη δομή.


• Χρησιμοποιείτε την ίδια μορφοποίηση κειμένου σε όλο το εύρος της. (π.χ. Γραμματοσειρά "Times New Roman", διάστιχο 1,5, μέγεθος γραμματοσειράς 12pt για τις παραγράφους, 14pt για τους τίτλους των υπο-ενοτήτων, κλπ.)


• Διακρίνονται οι παράγραφοι στο κείμενο.


• Δεν υπάρχουν ορθογραφικά ή συντακτικά λάθη.


• Το περιεχόμενο είναι γνήσιο και προκύπτει από την επεξεργασία των δεδομένων σας και δεν αποτελεί κοπή-ραφή άλλων κειμένων. Χρήση στοιχείων από άλλες εργασίες μπορείτε, βέβαια, να κάνετε, αλλά πρέπει ταυτόχρονα να κάνετε και τις αναγκαίες βιβλιογραφικές αναφορές. Η λογοκλοπή αντιβαίνει στην ακαδημαϊκή δεοντολογία και αποτελεί ποινικό αδίκημα και λόγο ακύρωσης της εργασίας. Ακόμη και Διδακτορικά έχουν ακυρωθεί λόγω της λογοκλοπής (plagiarism)


• Κάθε αναγνώστης μπορεί να παρακολουθήσει επαρκώς την ροή της πληροφορίας και δεν χρησιμοποιούνται εξειδικευμένοι επιστημονικοί όροι χωρίς να αναλυθούν πρώτα.


• Στο κυρίως σώμα κειμένου, υπάρχουν αναφορές στη βιβλιογραφία-δικτυογραφία. Το πώς θα γίνονται οι αναφορές, θα σας το εξηγήσουν οι διδάσκοντες. Ένας τρόπος, αρκετά απλός, είναι η αναφορά να σημειώνεται δίπλα στην πληροφορία, εντός παρενθέσεως και ως εξής: (όνομα συγγραφέα, χρονολογία δημοσίευσης) π.χ. (Gardner 1970:150, που σημαίνει το βιβλίο ή άρθρο του Garner που δημοσιεύτηκε το 1970, στη σελίδα 150). Βέβαια, αυτός ο τρόπος ταιριάζει για συγγράμματα, ενώ για ιστότοπο μπορείτε απλώς να σημειώσετε, εντός παρενθέσεως, τον αύξοντα αριθμό που έχει ο συγκεκριμένος ιστότοπος στην αριθμημένη λίστα της βιβλιογραφίας-δικτυογραφίας π.χ. (12).


• Ο τρόπος που καταγράφεται ένας ιστότοπος στη βιβλιογραφία-δικτυογραφία είναι συνήθως ο εξής:
  • Ονομασία ιστότοπου, διεύθυνση url, ημερομηνία τελευταίας προσπέλασης π.χ.
    
    Teacher's Domain: Plants-in-Motion, http://www.teachersdomain.org/asset/lsps07_int_plantmovies/ (8/1/12)
    .
  • Ειδικότερα, όταν μια url διεύθυνση περιέχει ελληνικούς χαρακτήρες, πολύ πιθανόν να είναι πολύ εκτενής, όπως:
    
    Οδυσσέας Ελύτης - Βικιπαίδεια, http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9F%CE%B4%CF%85%CF%83%CF%83%CE%AD%CE%B1%CF%82_%CE%95%CE%BB%CF%8D%CF%84%CE%B7%CF%82 (8/1/12)
    
    Σ' αυτήν την περίπτωση, έχουμε δύο επιλογές:
    1. Είτε να χρησιμοποιήσουμε τους ελληνικούς χαρακτήρες γράφοντας:
    
    Οδυσσέας Ελύτης - Βικιπαίδεια, http://el.wikipedia.org/wiki/Οδυσσέας_Ελύτης (8/1/12)
    
    2. Είτε να την μετατρέψουμε σε tinyurl (οποτεδήποτε θέλουμε να συντομεύουμε ένα url):
    
    Οδυσσέας Ελύτης - Βικιπαίδεια, http://tinyurl.com/38yhof (8/1/12)

Επιστροφή στην αρχή
Επιστροφή στην ερώτηση

Ο ατομικός φάκελος κάθε μέλους της τετραμελούς ομάδας, θα μπορούσε να είναι ένα ντοσιέ για έντυπα και για το CD, αν υπάρχει και ψηφιακό υλικό.

Περιλαμβάνει τα ερευνητικά στοιχεία που συνέλεξε ο μαθητής και η ομάδα, όπως ερωτηματολόγια, πίνακας προγραμματισμού δράσεων/επισκέψεων, σημειώματα ή/και φωτογραφίες από εσωσχολικά ή εξωσχολικά πρόσωπα που αξιοποιήθηκαν, φωτοτυπίες, φυλλάδια από ιδρύματα και οργανισμούς που επισκεφτήκατε, εκτυπώσεις, μαγνητοφωνημένες συνεντεύξεις (σε ψηφιακά αρχεία), ερωτηματολόγια, ηλεκτρονικά μηνύματα που στείλατε και λάβατε κλπ.

Επειδή οι φάκελοι κατατίθενται στο τέλος του τετραμήνου (μαζί με την Ερευνητική Έκθεση και τα ατομικά ημερολόγια των μελών) για την ατομική και ομαδική αξιολόγηση, καλό είναι το περιεχόμενό τους να είναι οργανωμένο σε θέματα, κάθε στοιχείο να είναι αριθμημένο και καταγεγραμμένο στον κατάλογο του αντίστοιχου θέματος.

Για παράδειγμα, η εκτύπωση αυτής της ιστοσελίδας, θα μπορούσε να έχει την εξής καταχώρηση στον κατάλογο "Εκτυπώσεις": "Εκτύπωση 12, Οι πτητικές μηχανές των αρχαίων Ελλήνων", ενώ το πολυμεσικό αρχείο "Exploring The Sun" (21Mb) που περιέχει ενσωματωμένα βίντεο στο κείμενο, θα είχε ίσως την καταχώρηση "Ψηφιακό αρχείο πολυμέσων 03, Exploring The Sun".

Για την οργάνωση, προτείνουμε τα εξής θέματα (με αλφαβητική σειρά):

• Εκτυπώσεις
• Έντυπα-Εφημερίδες
• Ερωτηματολόγια
• Συνθέσεις (Π.χ. ένας εννοιολογικός χάρτης που εσείς κατασκευάσατε. Βέβαια, ένα βιντεάκι δικής σας παραγωγής, θα μπορούσε να καταχωρηθεί ως ψηφιακό αρχείο)
• Φωτοτυπίες
• Φωτογραφίες
• Ψηφιακά Αρχεία (κειμένου, εικόνας, ήχου, βίντεο, εφαρμογής, πολυμέσων,...)



Επιστροφή στην αρχή
Επιστροφή στην ερώτηση

Ο ομαδικός φάκελος περιλαμβάνει:

• Την Ερευνητική Έκθεση
• Το τέχνημα της ομάδας
• Τους ατομικούς φακέλους των μελών της ομάδας
• Οποιοδήποτε άλλο προϊόν της ομαδικής εργασίας.

Επιστροφή στην αρχή
Επιστροφή στην ερώτηση

Κάθε ομάδα μαθητών (των 4-6 μαθητών), καλείται να δημιουργήσει ένα τέχνημα.

Το τέχνημα μπορεί να είναι κατασκευή, αφίσα, ιστοσελίδα, ιστολόγιο, ταινία μικρού μήκους, θεατρικό δρώμενο, κάποια κοινωνική δράση ή παρέμβαση σε πρόβλημα της σχολικής ή/και τοπικής κοινωνίας και γενικώς οποιοδήποτε επινόημα, που σχετίζεται με τις κεντρικές ιδέες του θέματος και θα μπορούσε να συγκινήσει, να προβληματίσει, προκαλώντας απορία και θαυμασμό.

Κατ' αυτόν τον τρόπο, συμβάλλει στην κοινοποίηση και αξιοποίηση της κεκτημένης γνώσης, οπότε σωστά θεωρείται μέρος της παρουσίασης της ομάδας.

Επιστροφή στην αρχή
Επιστροφή στην ερώτηση

Αναφέρθηκε ήδη, ότι η Ερευνητική Έκθεση κάθε τετραμελούς ομάδας δημοσιεύεται στο διαδίκτυο και ότι το τέχνημα συμβάλλει στην κοινοποίηση της κεκτημένης γνώσης.

Όμως, ο κατ' εξοχήν τρόπος κοινοποίησης μιας έρευνας, είναι η προφορική παρουσίαση: Να μιλήσετε οι ίδιοι στους άλλους για όσα σας προβλημάτισαν, όσα οργανώσετε, υλοποιήσατε, αντιμετωπίσατε, βιώσατε, μάθατε, αισθανθήκατε. Μάλιστα, προβλέπεται η διοργάνωση ημερίδας παρουσιάσεων, όπου κάθε ομάδα θα λάβει τον λόγο για λίγα λεπτά.

Αλλά, τι θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως "προφορική παρουσίαση"; Πολλοί, εσφαλμένα την ταυτίζουν με την προβολή αρχείου ppt. Κανείς δεν αντιλέγει ότι ένα προσεγμένο ppt "προσθέτει" σε μια παρουσίαση. Όμως, σημασία έχει η αμεσότητα του ομιλητή. Να προσαρμόζει την ομιλία του στο κοινό του, δίνοντας την ουσία, χωρίς να κουράζει με λεπτομέρειες, κεντρίζοντας το ενδιαφέρον με ερωτήματα και κάνοντας μια μικρή παύση πριν αρχίσει να ξετυλίγει την απάντηση.

Όμως, καθώς κατά πάσα πιθανότητα θα συνοδεύσετε την ομιλία σας με την προβολή κάποιου αρχείου ppt, ας προσέξετε τα εξής σημεία:

• Αναλογεί περίπου μία διαφάνεια ανά λεπτό. Είναι κουραστική η συχνότερη εναλλαγή.
• Τα πολλά οπτικά εφέ, τραβούν την προσοχή του κοινού στην προβολή, με αποτέλεσμα να "χάνουν" τον ομιλητή, κάτι που δεν θα θέλατε.
• Δεν πρέπει να έχετε πολύ κείμενο. Επιγραμματικά μόνο λίγα σημεία, που βοηθούν στην παρακολούθηση των νοημάτων σας.
• Επιλέξτε ευανάγνωστη γραμματοσειρά σε ευδιάκριτο μέγεθος γραμμάτων, 20άρια και πάνω . Ρωτήστε πόσο μεγάλη θα είναι η προβαλλόμενη οθόνη.
• Μην επιλέγετε κουραστικά χρώματα για το μάτι και συνδυασμούς (π.χ. πολύχρωμες ρίγες).
• Επιλέξτε προσεκτικά τις εικόνες σας, ώστε να υποστηρίζουν τα λεγόμενά σας.

Επιστροφή στην αρχή
Επιστροφή στην ερώτηση

Οι καθηγητές θα πρέπει να ελέγξουν όλο το υλικό που έλαβαν από εσάς (την Ερευνητική Έκθεση, τους ατομικούς φακέλους με το υλικό, τα ατομικά ημερολόγια με τις προσωπικές σας καταγραφές). Όλα πρέπει να ληφθούν υπόψη τόσο για την ομαδική, όσο και για την ατομική σας αξιολόγηση. Δεν είναι όμως τα μοναδικά στοιχεία που θα αξιολογήσουν. Αξιολογείται και η προφορική σας παρουσίαση, καθώς και ο τρόπος που ανταποκριθήκατε στις ερωτήσεις που σας τέθηκαν. Επίσης, μην ξεχνάτε ότι θα επηρεαστούν από την καθημερινή σας εικόνα στο μάθημα και από τη συνέπεια ολοκλήρωσης των εργασιών μέσα στους προγραμματισμούς, τη λειτουργικότητα της ομάδας και το είδος του κλίματος που επικρατούσε σε αυτή. Όλο αυτό το διάστημα ήταν δίπλα σας και μπορούσαν να αντιληφθούν πόσο δραστήριοι υπήρξατε ως άτομα και ως ομάδα, συμβάλλοντας θετικά στην εξέλιξη της εργασίας και κρατώντας σημειώσεις της προόδου σας στο προσωπικό σας ημερολόγιο.

Τελικά, η έρευνα της ομάδας σας αξιολογείται σε τέσσερα σημεία, διαφορετικής βαρύτητας στον τελικό ομαδικό βαθμό:

• Διεξαγωγή έρευνας: ερωτήματα, μέθοδοι, πηγές, φάσεις (συντελεστής βαρύτητας 30%)
• Περιεχόμενο ερευνητικής έκθεσης: εγκυρότητα, πληρότητα (συντελεστής βαρύτητας 30%)
• Γλώσσα, πολυτροπικότητα και δομή ερευνητικής έκθεσης (συντελεστής βαρύτητας 20%)
• Δημόσια παρουσίαση ερευνητικής έκθεσης και τεχνήματος εργασίας σε ειδική ημερίδα (συντελεστής βαρύτητας 20%)

Δείτε εδώ αναλυτικά όλα τα διαβαθμισμένα κριτήρια αξιολόγησης που θα χρησιμοποιήσουν και παρατηρήστε ότι υπάρχουν 6 διαβαθμίσεις στη βαθμολογική κλίμακα του 20:

• Άριστο: Βαθμός 19-20
• Πολύ καλό: Βαθμός 17-18
• Καλό: Βαθμός 14-16
• Μέτριο: Βαθμός 10-13
• Στοιχειώδες: Βαθμός 06-09
• Λίαν ανεπαρκές: Βαθμός 01-05

Βέβαια, ως βαθμός τετραμήνου, καταχωρείται στις καρτέλες και στους ελέγχους ο ατομικός βαθμός, ο οποίος όμως βασίζεται στον ομαδικό. Αναλυτικότερα, αν ο ομαδικός σας βαθμός είναι για παράδειγμα 16, οι καθηγητές αποφασίζουν με βάση την εικόνα που σχημάτισαν όλο το τετράμηνο και τα στοιχεία των ατομικών φακέλων σας ποιοι δούλεψαν περισσότερο από τους άλλους και ανάλογα βαθμολογούνται πάνω από το 16, π.χ. με 17 ή με 18. Όσοι δεν δούλεψαν όσο έπρεπε, καθυστερούσαν τις εργασίες τους και δεν συνέβαλαν σημαντικά στο κλίμα και στην εργασία της ομάδας θα πάρουν μικρότερο βαθμό από το 16 της ομάδας, π.χ. θα πάρουν 12 ή 13 ή και κάτω από τη βάση(το 10) ανάλογα με την περίπτωση. Τέλος, όσοι ήταν σε όλα τους μέτριοι και λίγο παραπάνω θα πάρουν το γενικό βαθμό της ομάδας, δηλαδή το 16 στην περίπτωση του παραδείγματός μας. Με άλλα λόγια, ο ατομικός βαθμός επηρεάζεται αρκετά από τον ομαδικό. Παρόλα αυτά, καθώς για την ατομική σας αξιολόγηση συνεκτιμάται και η προσωπική σας συμβολή στο έργο της ομάδας σας, συχνά διαφοροποιείται η βαθμολογία τετραμήνου από το ένα μέλος στο άλλο της ίδιας ομάδας.

Τέλος, ας σχολιάσουμε ότι δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο κάποιος να μείνει μεταξεταστέος στο μάθημα. Σ' αυτήν την περίπτωση, θα υποχρεωθεί να πραγματοποιήσει μια ατομική έρευνα, κατά τους θερινούς μήνες των διακοπών.

Επιστροφή στην αρχή
Επιστροφή στην ερώτηση

Ίσως να περιμένατε, όπως γίνεται σε άλλα μαθήματα, να ακούσετε τους διδάσκοντες να αναπτύσσουν και να εξηγούν τα ερωτήματα του θέματος. Όμως, δεν είναι αυτός ο ρόλος τους. Σ' αυτό το μάθημα έχουν κάποια δυσκολότερη αποστολή: να σας μυήσουν στην ερευνητική διαδικασία και να σας καθοδηγούν στο βαθμό που το κρίνουν αναγκαίο. Εσείς πρέπει να μάθετε δηλαδή να διατυπώνετε πρωτότυπα ερωτήματα, να τα διερευνάτε, να ελέγχετε την ορθότητα των συμπερασμάτων σας. Είναι δίπλα σας λοιπόν, για να διευκολύνουν τη μάθησή σας και όχι για να σας υπαγορεύσουν τις απαντήσεις.

Ένα μέρος του ρόλου τους είναι η ατομική σας αξιολόγηση. Σίγουρα όμως, πριν αποφανθούν για τον βαθμό που σας αξίζει, θα έχουν καταβάλει κάθε προσπάθεια να σας υποδείξουν το πώς να επιτύχετε το "άριστα" σε κάθε φάση της διεξαγωγής της έρευνάς σας. Γι' αυτό, να δίνετε μεγάλη σημασία στις παραινέσεις τους και τις προτάσεις τους.

Τέλος, να νιώθετε την άνεση να συζητήσετε μαζί τους κάθε πρόβλημα ατομικό ή της ομάδας που ανακύπτει στο μάθημα. Συχνά η συζήτηση αποκαλύπτει και τη λύση του προβλήματος. Όταν δεν γίνεται αυτό, στο τέλος του τετραμήνου στην ώρα της αξιολόγησης είναι πιθανόν να δημιουργηθούν παράπονα, αλλά τότε θα είναι αργά. Τα προβλήματα πρέπει να τα θέτετε μόλις ανακύψουν και πριν γιγαντωθούν.

Επιστροφή στην αρχή
Επιστροφή στην ερώτηση