ο Τσάι Λουν εντελώς άγνωστος

Και εντυπωσιάζει το γεγονός ότι στην πρώτη δεκάδα πριν από τον Γαλιλαίο τον Ευκλείδη και τον Μωϋσή βρίσκεται ένας «άγνωστος» ίσως ο πιο άγνωστος από όλους της πρώτης δεκαπεντάδας με παράξενο όνομα , ο Τσάι Λουν. Ποιος ήταν ο Τσάι Λουν;

Χώρος η Κίνα. Χρόνος 105^ος μετά Χριστόν

Ο Τσάι Λουν ήταν ο άνθρωπος που ανακάλυψε το χαρτί. Και η ανακάλυψή του δεν ήταν παρθενογένεση. Χρόνια πριν απ’ αυτόν ένα σωρό Κινέζοι δοκίμαζαν να φτιάξουν κάτι για να γράφουν χρησιμοποιώντας διάφορα υλικά όλα βέβαια από την αγκαλιά της μαμάς Φύσης. Κάποτε, εκατό δηλαδή περίπου χρόνια μετά Χριστόν, δοκίμασαν και με το Linus usitatissimus, όπως θα το ονόμαζαν αργότερα οι Ευρωπαίοι σε γλώσσα λατινική, το λινάρι, όπως θα το έλεγαν οι αγρότες Ρωμηοί.

Μπορούμε να τον φανταστούμε. Μορφωμένος υπουργό γεωργίας, μικρού μεγέθους, όπως εξάλλου όλοι σχεδόν οι Κινέζοι συμπατριώτες του, έτος 105 μετά Χριστόν, ψάχνει για κομμάτια λιναριού, τα βρίσκει - είτε απ’ ευθείας από το φυτό είτε από παλιά λινά φορεμένα ρούχα- να τα συγκεντρώνει, να τα μουσκεύει για τα καλά και να αγνοεί ότι εκείνη τη στιγμή κάνει τη μεγαλύτερη ανακάλυψη του κόσμου.

Τα αφήνει στο νερό για να ξεχωρίσουν οι ίνες, ύστερα τις πλένει

και τις κοπανίζει για να φτιάξει έναν πολτό από φυτικές ίνες

που, μαζί με νερό και άμυλο, γινόταν κάτι σαν χυλός, όπως

το είχε προσχεδιάσει, για να βυθίσει στη συνέχεια μέσα

σε αυτόν τον χυλό ένα σουρωτήρι από άχρηστο ύφασμα

με πλαίσιο μπαμπού και να το ανασύρει. Τα παιδιά του

οι φίλοι οι κινέζοι γείτονες του 105 μετά Χριστόν

τον παρακολουθούν να ανασύρει το παράξενο αυτό

κατασκεύασμα αλλά όταν ο ήλιος τελικά το στεγνώνει,

ο Τσάι Λουν έχει φτιάξει χαρτί λευκό πανω στο οποίο το μπορούσε τουλάχιστον να γράφει κινέζικα.

Υπήρχε και μια λεπτομέρεια. Το λινάρι το έβρισκε από μεταχειρισμένα λινά ρούχα ή και από τα κουρέλια τους. Το ίδιο κατάφερε και με το βαμβάκι, που το έβρισκε από παλιά ρούχα βαμβακερά.

Έλληνες που έγραφαν και μοναχοί που αντέγραφαν

Χιλιάδες βέβαια χρόνια πριν από την ανακάλυψη του χαρτιού οι άνθρωποι έγραφαν. Η ανάγκη για προσωπική έκφραση και για επικοινωνία τους έσπρωχνε να αφήνουν σημάδια, σχέδια, σύμβολα και αργότερα γράμματα πάνω σε πέτρες, σε κομμάτια ξύλου, σε σκληρά φύλλα δέντρων, σε μεταλλικά αγγεία, σε κόκαλα, σε δέρματα, σε πηλό, ακόμα και σε μπαμπού.

Χάρασσαν στα τοιχώματα των βράχων, όπου και ζωγράφιζαν, έγραφαν πάνω σε πέτρα, παράξενα ιερογλυφικά και σφηνοειδή που δυσκολευτήκαμε να τα διαβάσουμε, έγραφαν πάνω σε κοκάλα και σε πηλό, χάρασσαν σε μαρμάρινες στήλες σε γλώσσα παράξενη, εντολές όπως εκείνες του Μωϋσή, έγραφαν . . . .

Για ορισμένα από αυτά που έγραφαν λειτούργησε το scripta manent και μέσα από διεργασίες Τύχης και Αναγκαιότητας έφθασαν άμεσα ή έμμεσα στη δική μας εποχή για να μάθουμε για τον Δαβίδ και για τον Σολομώντα, για τον Κομφούκιο, για τον Λάο Τσε, για τον Ζωροάστρη και για τους Έλληνες.

Και οι Έλληνες δεν τσιγκουνεύονταν το να γράφουν. Έγραφαν περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο λαό της εποχής. Έγραφαν τους νόμους τους πάνω σε μαρμάρινες στήλες. Εκεί έγραφαν και τα «Ω ξειν αγγέλλειν Λακεδαιμονίοις». Αλλά ο μεγάλος πρωταγωνιστής ήταν ο αιγυπτιακός πάπυρος . Πάνω σ’ αυτόν με μελάνι και μυτερά καλαμάκια θα έγραφαν ρητορικούς λόγους άνθρωποι με όνομα σε γλώσσα Ελληνική κι ανάμεσά τους κάποιοι θα έκαναν την μεταθανάτια εμφάνισή τους στις γυμνασιακές αίθουσες με ονόματα όπως Λυσίας, Ισοκράτης και Δημοσθένης, Θα έγραφαν για τα ιστορικά γεγονότα της εποχής κι εμείς οι σύγχρονοι θα μαθαίναμε ονόματα όπως Ηρόδοτος, Θουκυδίδης και Ξενοφών, με το μυτερό καλαμάκι πάνω σε πάπυρους θα έγραφαν τραγωδίες όπως ο Αισχύλος ο Σοφοκλής και ο Ευριπίδης, κωμωδίες όπως ο Αριστοφάνης και ο Μένανδρος, διάλογους, λυρική ποίηση, φιλοσοφικά δοκίμια, γεωμετρία, αστρονομία, μηχανική, Όλα σε πάπυρο και όλα με γράμματα κεφαλαία.

Πολλούς αιώνες αργότερα, κάποιοι εντελώς διαφορετικοί άνθρωποι, μιας εντελώς διαφορετικής εποχής, οι περισσότεροι ζώντας σε μοναστήρια του ευρωπαϊκού Μεσαίωνα, ΘΑ ΑΝΤΕΓΡΑΦΑΝ, για χίλια περίπου χρόνια, κομμάτια από τη Βίβλο αλλά και πολλά από αυτά που έγραφαν οι Έλληνες και οι ελληνόφωνοι Αλεξανδρινοί, μεταφρασμένα σε γλώσσα λατινική. Τα περισσότερα όμως τα αντέγραφαν όχι πια σε πάπυρο αλλά ούτε και με μυτερό καλαμάκι. Τα αντέγραφαν συνήθως σε περγαμηνές χρησιμοποιώντας πένα από φτερό χήνας.

Με κεφαλαία άρχισαν να γράφονται και οι κώδικες, ως τα μέσα της βυζαντινής εποχής, τον 8ο με 9ο αιώνα. Τότε εμφανίζεται ένας άλλος τύπος γραφής, που φαίνεται ότι έχει ρίζες του στην ιδιόμορφη γραφή των ελληνικών δημοσίων εγγράφων, την εποχή που οι Ρωμαίοι και αργότερα οι Βυζαντινοί διοικούσαν την Αίγυπτο. Η γραφή αυτή είναι η μικρογράμματη, αυτή που, εξελιγμένη, τη χρησιμοποιούμε και σήμερα.

Στους βάλτους του Νείλου, ο Cyperus Papyrus

Η σιωπηλή προσφορά των αμνών

Η παράξενη λέξη τετράδιο