ο Ζαν Πιαζέ

Ο Piaget σπούδασε βιολόγος. Ωστόσο το έργο της ζωής του εστίασε σε αυτό

που έχει γίνει γνωστό ως ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΑ,

η ανάπτυξη δηλαδή της γνώσης και των κανόνων που κυβερνούν αυτήν

την ανάπτυξη. Έτσι, αν και, οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν ότι ενδιαφέρον

του Piaget ήταν στραμμένο στα παιδιά, είναι στην πραγματικότητα,

ένα ενδιαφέρον για την ανάπτυξη της γνώσης στο «μέσο παιδί»

ή σε αυτό που ονόμασε «epistemic subject» και όχι στο μεμονωμένο παιδί .

Ο Piaget επικρίνεται συχνά για το ότι δεν βάζει στη συζήτηση τομείς όπως το κίνητρο,

η κοινωνικοποίηση και οι ατομικές διαφορές των παιδιών αλλά δεδομένου ότι εξέταζε

το "epistemic subject οι τομείς αυτοί δεν ήταν στα ενδιαφέροντά του. Ήταν επιστημολόγος και όχι παιδοψυχολόγος

Η εστίασή του ήταν πάντα στη γνωστική ανάπτυξη και μόνο σ’ αυτήν. Λόγου χάρη: αριθμός, διάστημα, γεωμετρία, φυσικές ποσότητες (ουσία, βάρος, όγκος, περιοχή, ταχύτητα περιμέτρου, χρόνος, απόσταση, επιτάχυνση), πιθανότητα, μνήμη, διανοητικά καλολογικά στοιχεία, αίτιο και αιτιατό.

Η Bliss (1995, 2000) επισημαίνει ότι ο Piaget, μεταξύ άλλων, σχετίζεται και με την εμφάνιση του κονστρουκτιβισμού.

Η βασική ιδέα του Piaget είναι ότι τα παιδιά είναι πάντα ενεργά, και μέσα από τη δράση τους κατανοούν τον γύρω κόσμο και οικοδομούν την προσωπική τους εικόνα γι αυτόν Έτσι η δράση των παιδιών υπάρχει πάντα κάτω από την επιφάνεια και είναι θεμελιώδες στοιχείο στη γνωσιακή ανάπτυξη του παιδιού. Ο Κονστρουκτιβισμός Piaget είναι ρεαλιστικός με τη νοημοσύνη να οικοδομείται από τις πραγματικές δράσεις και από τα πραγματικά αντικείμενα. Υποστήριξε ότι

" οι σελίδες αυτές περιέχουν τον απολογισμό μιας επιστημολογίας που είναι νατουραλιστική χωρίς να είναι θετικιστική. Εστιάζει την προσοχή στη δράση του υποκειμένου χωρίς να είναι ιδεαλιστική. Η επιστημολογία αυτή βασίζεται εξίσου στο αντικείμενο το οποίο θεωρεί ως όριο, γι αυτό και υφιστάμενο ανεξάρτητα από μας, αλλά ποτέ απολύτως γνωστό και πάνω απόλα βλέπει τη γνώση ως μία συνεχή οικοδόμηση (Piaget, 1968)

Δεδομένου ότι η γνώση εξελίσσεται, για τον Piaget κάθε βήμα ανάπτυξης είναι ζωτικής σημασίας και αξιόπιστο. Αλλά οι ιδέες των παιδιών είναι πολύ διαφορετικές από εκείνες του ενηλίκου και ιδιαίτερα στις ειδικές περιοχές όπως η επιστήμη και τα μαθηματικά. Κατά συνέπεια υπάρχει μια ανάγκη να γίνουν σεβαστές οι απόψεις των παιδιών για τον κόσμο και η οποιαδήποτε διαδικασία μάθησης να προσπαθήσει να στηριχτεί σε αυτές (Piaget 1968 και 1972).

Δεν έχει σημασία πόσο παράξενη ή διαφορετική από τη δική μας, μάς φαίνεται η ΙΔΕΑ ενός παιδιού ή ενός σπουδαστή. Αυτό που είναι ζωτικής σημασίας είναι το να συνειδητοποιήσουμε ότι η ΙΔΕΑ αυτή εμπεριέχει το «πώς» - εκείνος ή εκείνη – κατανοεί το περιβάλλον του κατά τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή .

Ο Piaget θεωρείται επίσης στρουκτουραλιστής . Πίστεψε ότι κάποιες υποθετικές νοησιακές δομές έχουν ιδιαίτερη σημασία δεδομένου ότι θα μπορούσαν να προσδιορίζουν τα ποιοτικώς διαφορετικά στάδια προκειμένου να περιγραφεί η νοησιακή ανάπτυξη του παιδιού.

Και για τον Piaget (1968) η δομή περιγράφει "τι είναι κοινό για την ανάπτυξη" σε κάθε στάδιο.

Υπάρχουν τέσσερα στάδια:

α. Το Αισθητικοκινητικό 0 - 18 μηνών , 2 έτη

β. Το Προεννοιολογικό : 18 μηνών - 5/6 ετών

γ. Το «Συγκεκριμένων λογικών ενεργειών»: 6/7 ετών - 14/15 ετών

δ. Το «Τυπικών λογικών ενεργειών»: 15/16 ετών

Έτσι η διανοητική ανάπτυξη συνεπάγεται την αφομοίωση του κόσμου σε αυτές τις δομές σκέψης, και τη στέγαση «συμμόρφωση» με τον Κόσμο . Σημειώστε ότι κατά τη διάρκεια της η γνώση των παιδιών κατά το Αισθητικοκινητικό στάδιο αποκτάται μέσω της δράσης τους και της κίνησης και μέσω των αισθήσεών τους: όραση , ακοή , αφή, οσμή, γεύση.

Στη διάρκεια αυτής της περιόδου αναπτύσσεται η δυνατότητα να αναπαρασταθούν «ανύπαρκτα» αντικείμενα και συμβάντα που δεν έχουν συμβεί , έτσι γύρω στους 18 μήνες το παιδί είναι σε θέση να αναπαραστήσει «απούσες» πραγματικότητες με σύμβολα και σημεία.

Η αρχή του προεννοιολογικού σταδίου χαρακτηρίζεται από την απόκτηση της αναπαραστατικης αυτής δύναμης.

Τα μικρά παιδιά μπορούν τώρα να αρχίσουν να ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΥΟΥΝ τα αισθησιοκινητικά σχέδια δράσης και να μαθαίνουν για τον Κόσμο γύρω τους . Άλλες πτυχές αυτού του σταδίου είναι

εκείνη του εγωκεντρισμού – egocentrism - , δηλαδή το να αγνοούν την άποψη των άλλων .

εκείνη κατά την οποία δεν είναι σε θέση να ξεχωρίσουν την Πραγματικότητα από τα επιφαινόμενα

καθώς και εκείνη κατά την οποία εύκολα συγχέουν τις αιτιακές σχέσεις.

Λίγο αργότερα, προς το τέλος του προεννοιολογικού σταδίου , εμφανίζεται ένα από τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της ανάπτυξης των παιδιών, Η ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΥΣΗ των ΔΡΑΣΕΩΝ τους πάνω στον Κόσμο η οποία δημιουργεί ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΝΟΗΣΙΑΚΕΣ ΔΟΜΕΣ. Αυτό επιτρέπει στο παιδί να ΦΑΝΤΑΖΕΤΑΙ τις δράσεις χαρακτηρίζει την αρχή των ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΩΝ λογικών διεργασιών.

Το παιδί γίνεται λιγότερο εγωκεντρικό και είναι ικανό για πολλές ενέργειες όπως η ταξινόμηση, η συντήρηση των βασικών στοιχείων, η τάξη ..., οι οποίες απαιτούν συλλογισμούς σχετικά με τον Κόσμο συναρτήσει των αντικειμένων και των μετατροπών

Ωστόσο η Σκέψη με ΑΦΑΙΡΕΣΗ είναι ακόμα δυσπρόσιτη για το παιδί. Αρχίζει να γίνεται προσιτή με την έναρξη της περιόδου των τυπικών ενεργειών οπότε το παιδί γίνεται ικανό να αναπτύσσει τη λεγόμενη υποθετική παραγωγική σκέψη. Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης οι μαθητές κάνουν συλλογισμούς βασιζόμενους σε προτάσεις για τον Κόσμο παρά κατευθείαν πάνω στον Κόσμο

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τα πρώιμα γραπτά του Piaget πρότειναν ότι το τέταρτο αυτό στάδιο των τυπικών λογικών ενεργειών θα άρχιζε κατά την ηλικία 12 ή 13 ετών.

Οι πολύ πιο πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι το τέταρτο αυτό στάδιο των αφηρημένων τυπικών συλλογισμών εμφανίζεται πολύ αργότερα από την ηλικία που είχε προτείνει ο Piaget . Σε ηλικία 15 ή 16 ετών ένα μικρό ποσοστό μαθητών – γύρω στο 20% - παρουσιάζει αυτές τις δυνατότητες.

Βασικά χαρακτηριστικά των σταδίων

Ορισμένες πλευρές των σταδίων είναι ιδιαίτερα κρίσιμες για την ανάπτυξη

1. Η τάξη – σειρά – με την οποία αναπτύσσεται η γνώση των παιδιών είναι αμετάβλητη. Με άλλα λόγια, ένα παιδί θα περάσει οπωσδήποτε μέσα από τα στάδια της γνωσιακής ανάπτυξης με την ίδια σειρά με τα υπόλοιπα

2. Ωστόσο η ηλικία στην οποία κάθε παιδί θα φθάνει σε συγκεκριμένο στάδιο ποικίλλει από παιδί σε παιδί και εξαρτάται από μια σειρά παραγόντων όπως ο κοινωνικός παράγων , το πολιτισμικό υπόβαθρο, το σχολείο

3. Τα στάδια ΔΕΝ είναι ηλικιακά με τη στενή έννοια. Με άλλα λόγια κατά τη γνωσιακή ανάπτυξη των παιδιών το πρότυπο είναι το ίδιο αλλά ο βηματισμός ποικίλλει

Ορισμένοι περιορισμοί στο έργο του Piaget

1. Στο μεγαλύτερο μέρος της έρευνάς του ο Piaget ΑΓΝΟΗΣΕ τον ρόλο της ΓΛΩΣΣΑΣ

και εστίαζε πάντοτε στη δράση και στις ενέργειες . Ωστόσο στα τέλη της δεκαετίας του 60

άρχισε να εργάζεται με τη γλωσσολογία και ορισμένες από τις εργασίες του εκείνης

της εποχής αναφέρονται στον ρόλο της γλώσσας ( H. Sinclair-de- Zwart, 1967)

2. Υπάρχει μόνο μία περιορισμένης έκτασης περιγραφή του

ΤΥΠΙΚΟΥ ΑΦΗΡΗΜΕΝΟΥ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΥ, δεδομένου ότι τα μεγαλύτερο μέρος

του έργου του εστιάζει στην ανάπτυξη της γνώσης από τη γέννηση μέχρι την ηλικία

των 14 με 15 ετών και όχι στο καταληκτικό σημείο το περιγραφόμενο με τους τυπικούς συλλογισμούς

3. Ο Piaget προσπάθησε να θέσει ως αίτημα τις ΔΟΜΕΣ της Σκέψης που υπερέβαιναν τις μπηχαβιοριστικές και ψυχολογικές περιγραφές του, Κατά συνέπεια δανείστηκε από τη ΛΟΓΙΚΗ και τα ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ για τις περιγραφές τους.

Αλλά η χρήση αυτών των δύο για τέτοιες περιγραφές ήταν ανεπιτυχής δεδομένου ότι η ΛΟΓΙΚΗ και τα ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ χρησιμοποιούν πάντα κλειστές δομές.

4. Η Σκέψη μας, ιδιαίτερα στο επίπεδο των τυπικών συλλογισμών τείνει να είναι αντανακλαστική και έτσι έπρεπε να βρει τις κατάλληλες δομές για τη μοντελοποίησή της . Επιστήμες όπως η Κυβερνητική και η Τεχνητή Νοημοσύνη θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε τρόπους μοντελοποίησης του τύπου « σκέψη για τη Σκέψη»

δηλαδή δομές που να προσφέρουν ανατροφοδότηση – feedback – ή αντανάκλαση πάνω στον εαυτό τους.

Αλλά ο Piaget δεν έζησε αρκετά ώστε να εξοικειωθεί με αυτές τις νέες επιστήμες (Margaret Boden, 1979);

5 . Προς το τέλος της ζωής του (1979) ο Piaget αρχίζει να εργάζεται πάλι πάνω στην Αιτιότητα, στο αίτιο και το αιτιατό

.Η προηγούμενη εργασία του σε αυτήν την περιοχή έχει γίνει στη δεκαετία του '30.

6. Υπάρχουν τουλάχιστον εκατό εργασίες που παρουσιάζουν ενδιαφέρονται και αυθεντικά συμπεράσματα ως συνέπεια της επίδρασης του δικού του έργου

Αρχικά προσεγγίζοντας την Αιτιότητα χρησιμοποίησε ακατάλληλες δομές για να μοντελοποιήσει την κατανόηση των αιτιακών μηχανισμών από τα παιδιά..

Ο ύστερος Piaget συνεργάστηκε με τον Garcia (1983 ..1987) για την εργασία του στην αιτιότητα

Αυτό του επέτρεψε να έρθει πιο κοντά σε μια

καλύτερη περιγραφή του φυσικού κόσμου, όταν πρότεινε ότι οι σημασίες είναι σαφώς δεμένες στη φύση των πραγμάτων

"Δύο σημασίες ενός αντικειμένου είναι, υποκειμενικά, τι μπορεί να γίνει με αυτό

και , αντικειμενικά, από τι είναι φτιαγμένο»

Παρά τις πολλές κριτικές που μπορεί να έγιναν για τον

Piaget, ο Carey (1985) επισημαίνει :

Η Θεωρία των σταδίων του Piaget έβαλε τάξη σε εντελώς διαφορετικές εξελίξεις . . Πρόσφερε μια ελπίδα για την αναγωγή του έργου της ερμηνείας μεταβολών των εξελίξεων σε εύχρηστες αναλογίες

Συνεχίζεται με Lev Vygotsky